جاذبه‌های گردشگری استان فارس

 استان فارس یکی از استان‌های مهم برای گردشگری کشور ایران به شمار می‌رود چون مهم‌ترین آثار تاریخی و طبیعی و تمدن ایران در این استان قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران بلکه جهان به نام تخت جمشید در این استان و در شهرستان مرودشت قرار گرفته که خود سند معتبر تمدن ایران به حساب می‌آید. شهر زیبای شیراز نیز با داشتن شعرایی همچون حافظ و سعدی یکی از مشهورترین شهرهای ایران و جهان است. در ادامه با آسمونی باشید.

درباره استان فارس

فارس در کتیبه‌های هخامنشی به صورت پارسه و در نوشته‌های یونانی به شکل پرسیس آمده و معرب آن فارس است. یونانیان نام ایالت پرسیس را به اشتباه بر تمام ایران اطلاق می‌کردند. در جنوب ایران تا کرانه‌های خلیج فارس، سرزمینی گسترده است که از روزگاران باستان، پارس ‌(فارس) نام داشته و از آغاز دوره اسلامی مرکز آن شیراز بوده است .

این سرزمین، از چند هزار سال پیش زیستگاه پر رونق اقوام بومی ایران و به ویژه، عیلامیان بوده است. از این قوم، آثار بسیاری همچون کورنگون ممسنی، نقش رستم، تخت جمشید(مرودشت) در گوشه و کنار فارس به جای مانده است. سه هزار سال پیش از این، قومی که خود را آریایی می‌خواندند، از جنوب روسیه امروزی به فلات ایران سرازیر شدند و پس از زد و خوردهای فراوان با بومیان آن سامان، به پیروزی رسیدند و برای خود سکونتگاه‌هایی بر پا داشتند.

 بیشتر این آریاییان، چوپان و گله‌دار و کوچ‌نشین بوده زندگی قبیله‌ای داشتند. این آریاییان، قبیله‌های بزرگی داشتند که معروف‌تر از همه آن‌ها پارسیان، مادها، سکاها، بلخیان، سغدیان، خوارزمیان، هراتیان و پارتیان بودند. همه این قبیله‌ها به یک زبان بزرگ اما با لهجه‌های متفاوت سخن می‌گفتند و سرزمین خود را به نام "آریا وئیج" (ایران ویج) می‌خواندند. پارسیان، یکی از اقوام ایرانی بودند که در سه هزار سال پیش به فارس آمدند و در چند مکان، از جمله در انشان (مالیان در 46 کیلومتری شمال شیراز) و پاسارگاد ساکن شدند. پایتخت آنان نخست پاسارگاد بود و بعدها به همدان انتقال یافت.

جاذبه های تاریخی و فرهنگی فارس

مجموعه تخت جمشید

تخت جمشید را می‌توان مشهورترین مجموعه از دوران باستان در ایران به شمار آورد که در سطح جهانی نیز کاملاً شناخته شده است. احداث این مجموعه در دوره داریوش هخامنشی در حدود سال‌های 520 تا 518 (پیش از میلاد) شروع شد و در دوره پسر او، خشایار شاه هخامنشی، نیز ادامه یافت. در دوره پادشاهان بعدی هخامنشی نیز فعالیت‌هایی در زمینه توسعه این مجموعه صورت گرفت. یکی از ویژگی‌های این مجموعه این است که پیش و پس از آن، مجموعه‌ای با آن عظمت در تاریخ ایران ساخته نشده و هنوز هم منحصر به فرد است.

ویژگی مهم دیگر تخت جمشید این است که بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مجموعه طراحی شده از دوران باستان است که افزون بر عظمت و شکوه، جنبه آئینی نیز داشته است. البته در این زمینه نظریه‌های گوناگونی وجود دارد. برخی از پژوهشگران اظهار داشته‌اند که تخت جمشید یک جایگاه صرفاً آئینی و مذهبی بوده است. بعضی نیز بر این باورند که تخت جمشید گونه‌ای از دژهای حکومتی- تشریفاتی و سکونتی بوده که از لحاظ آئینی نیز اهمیت داشته است.

مجموعه تاریخی پاسارگاد

محوطه تاریخی پاسارگاد در 70 کیلومتری شمال تخت جمشید، در سه کیلومتری جاده آسفالته شیراز - آباده در استان فارس قرار دارد. منطقه‌ای که پاسارگاد در آن واقع شده به دشت مرغاب معروف است. رود پُلوار که در ایران باستان مدوس نامیده می‌شد، این دشت را سیراب می‌کند.

پیش از این که شهر پاسارگاد در دشت مرغاب ساخته شود، این دشت از سابقه تمدنی سه هزار ساله برخوردار بود و روستاهایی چون تل نخودی، تل خاری(خری)، تل سه آسیاب و دو تولان در این دشت قرار داشتند که در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد، در آن‌ها کشاورزی می‌شد و با وجود این روستاها، این دشت رونق و شکوه ویژه‌ای داشت.

مجموعه آثار پاسارگاد در محوطه‌ای به پهنای دو و درازای سه کیلومتر گسترده است. این آثار از شمال به جنوب به پنج گروه تقسیم می‌شوند:

• صفه (ایوان مسقف) عظیم تل تخت یا تخت مادر سلیمان و باروی(دیوار) خارجی آن

• محوطه مقدس در شمال غرب آن

• ساختمان زندان

• مجموعه کاخ‌ها شامل محوطه چهار باغ با آب گذرها، حوضچه‌های سنگی و کاخ‌های پذیرایی یا بار عام، کاخ اختصاصی کوروش یا کاخ مسکونی، کوشک‌های الف و ب، درگاه و پل

• آرامگاه کوروش در فاصله 5/1 کیلومتری کاخ‌ها

زندان سلیمان یکی از آثار بسیار زیبا در مجموعه تاریخی پاسارگاد است که به اوایل دوره هخامنشیان تعلق دارد. این اثر تاریخی بنای چهارگوش برج مانندی است که در دوران اسلامی به زندان سلیمان شهرت یافته و اکنون فقط یک دیواره آن باقیمانده است. گروهی آن را آرامگاه کمبوجیه پسر و جانشین کوروش می‌دانند و بعضی آن را آتشگاه و برخی دیگر نیز گنج‌خانه کوروش نامیده‌اند اما احتمال این که آرامگاه کمبوجیه باشد بر دلایل استوارتری متکی است.

شهر تاریخی بیشاپور

بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در استان فارس است که در زمان ساسانیان ساخته شده و امروزه تنها ویرانه‌هایی از آن برجای مانده است این شهر از قدیمی ترین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن به صورت مکتوب در سنگ نوشته‌ای موجود است. بیشاپور در شمال شهر کازرون و در فاصله 23 کیلومتری آن (110 کیلومتری شیراز) قرار گرفته و از شهرهای خوش آب و هوا و دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده است.

شهر باستانی گور

شهر گور یا شهر فیروزآباد، در 100 کیلومتری جنوب شیراز، یکی از پرجاذبه‌ترین و گمنام‌ترین شهرهای گردشگری ایران است. فیروز آباد تا قبل از حمله اسکندر به ایران، شهر گور نامیده می‌شد. اسکندر مقدونی این شهر را کاملاً ویران کرد و قرن‌ها بعد از اسکندر، اردشیر، مؤسس سلسله ساسانی، این شهر را احیا و آباد کرد اما در حمله تازیان به ایران این شهر دوباره ویران شد.

شهر تاریخی داراب گرد

شهر تاریخی و باستانی داراب‌گرد که در قدیم به آن داراب‌جرد نیز می‌گفتند در 6 کیلومتری جنوب شهر فعلی داراب در کنار جاده جدید داراب - شیراز قرار دارد این شهر از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان محسوب می‌شود و پیشینه آن به بیش از 2500 سال می‌رسد. داراب‌گرد (به معنی شهر داریوش) نام یکی از پنج شهرستان ایالت پارس در ایران قدیم است. این شهر تنها شهر بنا شده به دست داریوش هخامنشی نبوده اما شاید نخستین بنای مدور برپا شده به دست او بود که نام خود را بر آن نهاد.

نقش شاپور

نقش شاپور از بقایای شهری آباد بر جای مانده است. در خرابه‌های شهر شاپور‌، کم و بیش شالوده‌های بعضی عمارات نیز دیده می‌شود. خرابه‌های این شهر در مکانی به نام «تنگ چوگان» در چند کیلومتری شهر کازرون قرار دارد.

کتیبه های کورنگون (کرنگون)

در شمال غربی فهلیان و در جنوب روستای «سه تلون» در 20 کیلومتری شمال غربی نورآباد، بر فراز کوه «کرنگون» آثار حجاری شده معروف به نقاره‌خانه و «سگ مترو» جلب توجه می‌کند. قدمت این آثار تاریخی به قرن سوم پیش از میلاد می‌رسد.

سنگ نبشته پهلوی تنگ براقی

در شمال غربی پاسارگاد در تنگ براقی، سنگ نبشته‌ای به ابعاد 40/1 × 1 متر مشتمل بر 16 سطر که هر سطر 90 سانتی‌متر طول دارد، قرار گرفته است.

نقش رجب

در شمال تخت جمشید، نقش‌هایی از اردشیر بابکان و شاپور اول در پس‌رفتگی کوهستان حجاری شده که به «نقش رجب» معروف است.

نقوش برجسته عهد عیلام

در کوهستان سروان بر فراز تپه‌ای که در دامنه کوهستان و بر بالای رودخانه واقع شده است (نزدیک به روستای سه تلو) نقوشی از دوران عیلامیان وجود دارد که هر چند بسیاری از بخش‌های آن محو شده اما هنوز بخشی از آن نقوش بر جای مانده است.

نقش برجسته سراب بهرام

نرسیده به نورآباد، پایین کوه در محوطه باصفایی که "سراب بهرام" خوانده می‌شود ، نقش برجسته ای به درازای 85/3 متر و بلندی 90/2 متر حجاری شده است. در این نقش بهرام دوم در وسط نشسته و در هر سمت او دو نفر از بزرگان ساسانی به حال احترام ایستاده و انگشت سبابه را به نشانه احترام رو به بالا نگه داشته‌اند.

نقش برجسته بهرام دوم

یکی دیگر از مهم‌ترین آثار تاریخی ساسانی‌، نقش برجسته بهرام دوم پنجمین شهریار ساسانی است که در 30 کیلومتری غرب جره و در جنوب کازرون واقع است. این نقش نشان‌دهنده پیکار بهرام دوم با دو سر شیر است و پشت سر او خانواده بهرام و کرتیر (موبد موبدان) ایستاده‌اند.

نقش رستم

نقش رستم یکی از مهم‌ترین و زیباترین آثار باستانی است که در حدود پنج کیلومتری تخت جمشید، در کوه حاجی آباد واقع شده است. آرامگاه چند تن از پادشاهان هخامنشی از جمله داریوش بزرگ و خشایارشاه، نقش برجسته‌هایی از وقایع مهم دوران ساسانیان از جمله تاج‌گذاری اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول بر امپراتوران روم، بنایی موسوم به کعبه زرتشت و نقش‌برجسته ویران‌شده‌ای از دوران عیلامیان در نقش رستم قرار دارد.

دروازه قرآن

بنای اصلی دروازه قرآن بنایی سنگی منسوب به "عضدالدوله دیلمی" بود و دو نسخه قرآن به خط ثلث عالی منسوب به "ابراهیم سلطان" فرزند شاهرخ تیموری در اتاق بالای آن قرار داشت. مردم شیراز رسم داشتند که روز اول هر ماه قمری، از زیر قرآن‌های این دروازه عبور کنند و خود را تا آخر ماه در پناه آن قرار دهند. در سال 1316 شمسی برای تعریض خیابان، این بنای تاریخی منهدم شد. چند سال بعد "حسین ایگار" بنای کنونی را کمی پایین‌تر از محل دروازه قرآن قدیم بنا کرد و با این اقدام، سنت قدیمی شهر شیراز را دوباره زنده نمود.

عمارت باغ نشاط

 این عمارت در ضلع شمالی پل عباسی لار و در میان فضایی سبز قرار گرفته و مقر حکومتی لار پس از صفویه بود.

بازار وکیل 

این مجموعه ارزشمند، در شرق میدان شهرداری شیراز، کنار مسجد جامع واقع شده و از ساخته‌های کریم‌خان زند است. ساخت این مجموعه باید بعد از سال 1187 هجری قمری آغاز شده باشد. به اعتقاد برخی، کریم‌خان زند در ساخت این بازار، بازار قیصریه لار را مد نظر داشته است.

بازار جهرم

این مجموعه در مرکز شهر قدیمی جهرم واقع شده و قدمت آن به اواخر دوره زندیه می‌رسد و در سال 1256 هجری قمری توسط حاکم وقت جهرم تجدید بنا شده است. بازار جهرم شامل یک رشته بازار شمالی- جنوبی است که از خیابان جدید منوچهری شروع و به محله زیرکنار ملاجواد ختم می‌شود.

بازار حاجی

این بازار در حد فاصل خیابان لطفعلی‌خان زند و بقعه "سید میر محمد" واقع شده و قدیمی‌ترین بازار شیراز است.

حمام وکیل

در کنار مسجد وکیل،‌ حمام وکیل قرار گرفته است که بر اثر تغییر وضع حمام‌های عمومی تا حدی از صورت اصلی خارج شده است. حمام وکیل مانند بازار و مسجد وکیل به دوره زندیه مربوط است.

آرامگاه شاه چراغ

آرامگاه شاه چراغ با شکوه‌ترین و مهم‌ترین مرکز مذهبی شهرستان شیراز است که گنبد نیلوفری آن به سبک بسیار زیبایی کاشی‌کاری شده و از دوردست نمایان است.

آرامگاه حافظ

برای اولین بار، 65 سال پس از درگذشت حافظ، در سال 856 هجری قمری، استاد "شمس‌الدین محمد یغمایی" اقدام به ساخت عمارتی گنبدی بر فراز آرامگاه حافظ نمود و در برابر آن حوضی بزرگ ساخت. آب این حوض از آب رکن‌آباد تأمین می‌شد. این بنا در اوایل قرن 11 هجری قمری در زمان سلطنت شاه عباس تعمیر شد. بعد از آن نیز نادر شاه دستور تعمیر آرامگاه حافظ را صادر کرد. ساختمان اصلی مزار حافظ در زمان کریم‌خان زند در سال 1187 هجری قمری ساخته شد.

آرامگاه شیخ محمد لاهیجی

بنای این آرامگاه در محله "لب آب" نزدیک دروازه "شاه داعی الله" قرار دارد. این بنا در اصل خانقاه مفصلی موسوم به خانقاه "نوربخشیه" بود که در آن عارف سالک "محمدبن یحیی بن علی الجیلانی- لاهیجی" از مریدان شیخ محمد نوربخش، به عبادت می‌پرداخت.

آرامگاه خواجوی کرمانی

خواجوی کرمانی یکی از مشاهیر ادب پارسی و از عرفای قرن هشتم است. آرامگاه خواجو در غرب دروازه قرآن و کمی بالاتر از آن، در دامنه کوه در محوطه باصفایی جای گرفته است.

آرامگاه سعدی

آرامگاه سعدی در شمال شرقی شیراز، در دامنه کوهی به نام "پهند" قرار دارد. می‌گویند پس از وفات سعدی در سال 691 هجری قمری، او را در خانقاه خودش که در همین محل واقع بود، دفن کردند.

آرامگاه اردشیر دوم و سوم

دو آرامگاه در دیواره کوه مشرف به صفه تخت جمشید وجود دارد که گفته‌اند به اردشیر سوم و اردشیر دوم تعلق دارد.

آرامگاه و موزه کریم خان زند

آرامگاه کریم خان زند در وسط باغ بزرگ و قدیمی "باغ نظر" قرار دارد و به صورت عمارت هشت‌ضلعی زیبایی است که از دوران کریم‌خان زند بر جای مانده و به عمارت کلاه فرنگی معروف است. این بنا بین سال 1179 تا 1193 هجری قمری ساخته شده است.

تکیه هفت تنان

یکی از بناهای دوره کریم‌خان زند، باغ مصفایی است که در شمال آرامگاه حافظ و در دامنه کوه تخت ضرابی (چهل مقام) قرار دارد. مزار هفت عارف در این باغ جای دارد.

باغ دلگشا

باغ دلگشا که نزدیک آرامگاه سعدی قرار دارد، در دوره تیمور از باغ‌های مهم و تفریحی شیراز بود. قدمت این باغ به دوره ساسانی نسبت داده شده و ساختمان موجود در آن، متعلق به دوره قاجاریه است. این باغ در اردیبهشت ماه – فصل چیدن بهار نارنج – بسته است.

باغ ارم

باغ ارم که بنا و سردر آن از دوره قاجاریه به جای مانده، زیباترین باغ شیراز است. گل‌های زینتی و گونه‌های متنوع گیاهی موجود در این باغ، آن را به باغ گیاه‌شناسی دانشگاه شیراز بدل ساخته است.

باغ جهان نما

باغ جهان‌نما در شرق خیابان قرآن قرار دارد. دیوار آجری و محکم آن مربوط به دوره زندیه است و با وجود کج شدن همچنان پا برجا ایستاده است. این باغ باصفا از باغ‌های قدیمی شیراز است که در زمان زندیه عمارتی دو طبقه به سبک کلاه‌فرنگی در آن ساخته شده است.

موزه هخامنشی 

ساختمان موزه هخامنشی قدیمی‌ترین بنای ایران است که بازسازی شده و به موزه اختصاص یافته است. این بنا یکی از مجموعه کاخ‌های تخت جمشید است که حدود 2500 سال پیش از میلاد توسط سلسله هخامنشی بنا شد.

 موزه ساسانی (بیشاپور)

ضروت تشکیل موزه‌های متناسب با ارزش‌های عصر ساسانی در مجموعه‌ای به همین نام که قدمت آن به سال 260 میلادی می‌رسد، در سال 1317 شمسی توسط پروفسور گریشمن مطرح شد.

جاذبه های طبیعی فارس 

پارک ملی بمو

پارک ملی بمو با وسعت 48075 هکتار در شمال شهر شیراز و در منتهی‌الیه شرق اقلیم مدیترانه‌ای گرم و خشک قرار گرفته است. جانوران این پارک شامل کل، بز، قوچ، میش، آهو، پلنگ، روباه، کفتار، گربه وحشی، کبک و تیهو و ... هستند و از نظر پوشش گیاهی نیز تاکنون 280 گونه گیاهی در آن شناسایی و نمونه‌برداری شده است.

روستاهای هدف گردشگری در استان فارس

• روستای قلات: شهرستان شیراز بخش مرکزی، دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی.
• روستای مارگون: شهرستان سپیدان، بخش مرکزی، دارای جاذبه‌های طبیعی.
• روستای دشتک: شهرستان مرودشت بخش درودزن، دارای جاذبه‌های طبیعی‌ و بافت با ارزش.
• روستای جیزرزار: شهرستان مرودشت، بخش کام‌فیروز، دارای جاذبه‌های طبیعی و بافت با ارزش.
• روستای پا قلعه: شهرستان ممسنی، بخش دشمن زیاری، دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی.
• روستای تنگ براق: شهرستان اقلید، بخش سده، دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی.
• روستای بندر امیر: شهرستان مرودشت، بخش مرکزی، دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی.
• روستای سرمشهد: شهرستان کازرون، بخش بالاده، دارای جاذبه‌های تاریخی.

   

غار تنگ چوگان کازرون

غار تنگ چوگان یکی از زیبایی‌های شهرستان کازرون است. در درون این غار که در تنگ چوگان قرار گرفته، مجسمه عظیم شاپور اول حجاری شده است. ارتفاع این مجسمه در حدود هفت متر و پهنای شانه‌های آن نزدیک به دو متر است. به احتمال نزدیک به یقین، علاوه بر مجسمه بزرگ شاپور اول، آرامگاه ابدی او هم در این غار است.

غار کان گوهر بوانات

در پنج کیلومتری جنوب سوریان، غار بزرگ و زیبای کان گوهر قرار گرفته است. این غار یکی از بزرگ‌ترین و جالب‌ترین غارهای ایران به شمار می‌رود.

 غذاهای استان فارس

از غذاها و خوارکی‌های مخصوص استان فارس می‌توان آش کارده، آش سبزی صبحانه، کلم پلوی شیرازی، کوفته هلو، آلو دو پیازه، کوفته سبزی، فالوده، دم‌پخت عدس و کلم چنگال را نام برد.

زبان و گویش مردم استان فارس

زبان بیشتر مردم فارس فارسی است و به گویش‌های مختلف از جمله شیرازی، لاری، لری و شمال فارس صحبت می‌کنند.

سوغات استان فارس

سوغات این منطقه در زمینه صنایع دستی بسیار پررونق است و خاتم‌کاری، منبت‌کاری، معرق‌کاری، قالی‌بافی، پارچه‌بافی، نقره‌کاری، مسگری، دست‌بافی و بافت گلیم‌های زیبا از مهم‌ترین صنایع دستی این منطقه به شمار می‌روند که گردشگران از محصولات آن‌ها به عنوان بهترین سوغات استفاده می‌کنند.