- آسمونی
- مجله اینترنتی
- وبگردی
- ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی چیست؟
دانش ارتودنسی یکی از قدیمی ترین و اصلی ترین تخصص های دندان پزشکی است و بیش از 150 سال قدمت دارد که هدف آن اصلاح مشکلات فکی و بی نظمی های دندانی است. نامرتبی و بی نظمی دندان ها می تواند رعایت بهداشت دهان (مسواک زدن و نخ کشیدن) مشکل سازد و زمینه را برای پوسیدگی دندان و بیماری لثه فراهم سازد.
در این مقاله سعی داریم اطلاعات و توضیحاتی را در این باره ارائه دهیم. با ما همراه باشید.
ارتودنسی چگونه انجام می شود؟
امروزه با پیشرفت علم و فناوری، روش ها و تجهیزات متنوعی برای درمان ارتودنسی ارائه شده است ولی به طور کلی 2 نوع درمان ارتودنسی وجود دارد: ثابت و متحرک.
باید دانست که نوع درمان ارتودنسی با صلاحدید متخصص ارتودنسی انجام می گیرد و بر اساس نوع مشکل دندانی و فکی، سن بیمار و علایق وی تصمیم گیری نهایی انجام خواهد شد.
اصول حرکت دندانی در همه روش های ارتودنسی مشابه است و بر اساس اعمال نیروی سبک و ممتد به دندان هاست که باعث حرکت آهسته و تدریجی آنها در طول دوره درمان می گردد.
ارتودنسی متحرک
دستگاه ارتودنسی متحرک نوعی از درمان ارتودنسی است که بیمار می تواند خود دستگاه را از دهان خارج کند و دوباره قرار دهد. در واقع پیشنهاد می شود که دستگاه ارتودنسی متحرک به جز هنگام مسواک زدن و غذا خوردن در دهان و روی دندان ها قرار گیرد.
معمولا اصطلاح پلاک ارتودنسی برای دستگاه ارتودنسی متحرک به کار می رود. نکته مهم در نگهداری پلاک ارتودنسی، مرطوب نگه داشتن دائمی آنهاست. این وسایل به خشک شدن و از دست دادن رطوبت حساس هستند. در داخل دهان، بزاق همواره محیط را مرطوب نگه می دارد ولی در خارج دهان، پلاک ارتودنسی همیشه باید در آب یا محیط مرطوب قرار بگیرد تا دچار تغییر شکل و خرابی نشود.
پلاک ارتودنسی یا دستگاه ارتودنسی متحرک 3 نوع کلی دارد:
1- انواع نگهدارنده یا ریتینر (retainer): که اجزای فعال ندارد و بر دندان ها نیرو وارد نمی کند و تنها برای حفظ نتایج نهایی درمان ارتودنسی کاربرد دارد.
2- پلاک های فانکشنال : که معمولا در کودکان و نوجوانان به کار می روند و هدف آنها اصلاح مشکلات فکی بیمار است.
3- پلاک های ساده با اجزای فعال مانند فنر یا پیچ : که برای حرکت دادن جزئی دندان ها در موارد بی نظمی مختصر و در کودکان به کار می رود.
ارتودنسی ثابت
این نوع دستگاه ارتودنسی که متداول ترین درمان ارتودنسی را در بر می گیرد به شکل ثابت بر روی دندان ها چسبانده شده و بنابراین در طی درمان نمی توانید آن را از دهان خارج کنید. طول مدت درمان ارتودنسی ثابت معمولا بین 18 تا 36 ماه است اما بسته به نوع مشکل دندانی و فکی، سن بیمار، میزان همکاری وی در طی درمان و ... ممکن است دوره درمان کوتاه تر یا بلندتر باشد.
اجزای اصلی دستگاه ارتودنسی ثابت، براکت (Bracket) نام دارد که اغلب قطعات فلزی کوچک چهارگوشی است که با چسب مخصوص توسط متخصص ارتودنسی به سطح دندان چسبانده می شود. براکت یا نگین ارتودنسی اغلب فلزی و از جنس فولاد ضد زنگ است اما برای زیبایی بیشتر انواع سرامیکی یا شفاف آن نیز وجود دارد که کاربرد آنها هزینه بیشتری خواهد داشت.
ارتودنسی ثابت نیز ملاحظات خاص خود را دارد. پس از قرار دادن نگین یا براکت ارتودنسی باید رژیم غذایی خاصی را در پیش بگیرید و از مصرف مواد غذایی سفت به علت احتمال آسیب به دستگاه ارتودنسی پرهیز کنید که نمونه آن کشک جامد، زیتون، گوجه سبز، انار، میوه های هسته دار، ته دیگ و ... است.
آسیب و جدا شدن نگین ارتودنسی از روی دندان علاوه بر مختل کردن روند درمان ارتودنسی، هزینه اضافه ای را به شما تحمیل خواهد کرد.
نکته بسیار مهم در طی درمان ارتودنسی به ویژه ارتودنسی ثابت، رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان یعنی استفاده منظم از مسواک ارتودنسی، مسواک بین دندانی، نخ دندان مخصوص و دهانشویه فلورایده است تا از پوسیدگی دندان و بیماری و التهاب لثه پیشگیری شود.
مراحل ارتودنسی ثابت به شرح زیر است:
مراحل درمان ارتودنسی ثابت به شرح زیر است:
ابتدا سطح بیرونی دندان ها توسط مایع مخصوص (مایع اچ) آماده شده سپس براکت ارتودنسی با چسب مخصوص روی دندان ها قرار می گیرد و (در اغلب موارد) با تابش نور آبی مخصوص سفت و محکم می گردد.
در مرحله بعدی، سیم ارتودنسی بر روی این براکت ها یا نگین ها قرار گرفته و با اعمال نیروی ملایم و ممتد، به تدریج دندان ها را حرکت می دهد.
این سیم اصلی ارتودنسی توسط کش های کوچک رنگی موسوم به او-رینگ (O-Ring ) به براکت ها متصل می گردد. او-رینگ ها هر ماه یکبار تعویض شده و بر اساس علاقه و سلیقه خود بیمار انتخاب می شوند.
نکته مهم اینکه براکت ها یا نگین ها در طول مدت درمان ارتودنسی، متصل به دندان ها باقی مانده و تعویض نمی گردند. مگر در موارد خاصی که متخصص ارتودنسی لازم بداند. سیم های ارتودنسی نیز ممکن است گاهی ماه ها یا حتی بیش از یکسال نیاز به تعویض نداشته باشند.
بهترین زمان درمان ارتودنسی
بهترین زمان برای انجام درمان ارتودنسی ثابت معمولا دوره نوجوانی یعنی بین 10 تا 12 سالگی است. در مواردی که مشکل استخوان فک وجود داشته باشد ممکن است نیاز به مداخله درمانی در سن پایین تر باشد. توصیه می کنیم فرزندان خود را در حدود سن 8 سالگی برای معاینه اولیه به نزدیک متخصص ارتودنسی ببرید.
البته امکان انجام درمان ارتودنسی ثابت در هر سنی (به شرط سلامت بافت های دندان و لثه) وجود دارد. ما در مطب خود مراجعینی در دهه پنجم زندگی نیز داریم که بسیار علاقمند و با انگیزه برای درمان دندان های نامنظم خود مراجعه کرده اند. هر چند با افزایش سن، توانایی تطابق بافت های دهان و سرعت حرکت دندان ها طی درمان ارتودنسی کاهش می یابد و طبعا طول مدت درمان طولانی تر خواهد شد.
به عقیده دکتر برهمن سبزواری که یکی از بهترین متخصصین ارتودنسی در مشهد با بیش از یک دهه تجربه تخصصی ارتودنسی است و بیش از 1000 درمان موفق ارتودنسی را در کارنامه حرفه ای خود دارد، هیچ گاه برای داشتن لبخند زیبا دیر نیست. لبخند زیبا فقط یک مقوله زیبایی نیست بلکه در شرایط روحی-روانی فرد و اعتماد به نفس وی و نیز موقعیت های شغلی و خانوادگی در آینده تاثیر به سزایی دارد.
گاهی اوقات برای رسیدن به بهترین نتایج، پیشنهاد می گردد که علاوه بر درمان ارتودنسی از درمان های تخصصی دیگر دندانپزشکی نیز مانند ترمیم یا سفید کردن دندان (بلیچینگ) و یا جراحی فک نیز استفاده کرد. این موارد بستگی به صلاحدید متخصص ارتودنسی شما دارد.
به یاد داشته باشید:
"هر چهره ای با لبخند زیباتر است و هر لبخندی با دندان های مرتب جذاب تر"