8 بیماری شایع تنفسی در دوران کودکی

بیماری‌های تنفسی بسیار شایع هستند. دستگاه تنفسی انسان برای ورود هوا و دی اکسید کربن به دنیای خارج باز است و این باعث می‌شود دهان محل ورود آسانی باشد برای میکروب‌هایی که به طور بالقوه می‌توانند باعث بیماری شوند. بیماری‌هایی که روی سیستم تنفسی تاثیر می‌گذارند - بینی، گلو و ریه‌ها - بسیار شایع هستند؛ به ویژه در کودکانی که هنوز نسبت به ویروس‌ها و باکتری‌های رایج مصونیت ندارند.

این 8 بیماری شایع تنفسی در کودکی ممکن است در برخی موارد کودک شما را تحت تاثیر قرار دهد. علائم و نشانه‌ها را بشناسید و برای هر گونه علامتی که طولانی مدت باقی می‌ماند، از دکتر متخصص کودکان و اطفال کمک بگیرید.

1- آنفلوانزا

دکترهای متخصص کودکان می‌گویند آنفولانزا ویروسی است که به طور معمول پنج تا هفت روز تب بالا، درد عضلانی، خستگی، سرفه و آبریزش بینی ایجاد می‌کند. عوارض ناشی از آنفولانزا شامل ذات الریه است و بستری شدن در بیمارستان از عفونت‌های باکتریایی ثانویه‌ی آن است.

آنفلوآنزا می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد؛ به خصوص در کودکان خردسال. تب کودکان بالاتر از بزرگسالان است و علائم گوارشی آنها نیز معمولا بدتر است.

اما واکسن‌هایی در دسترس هستند که در صورت ابتلای کودک به آنفولانزا می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری و یا علائم آن را تا حد زیادی کاهش دهند. کودک شما از 6 ماهگی به بعد واکسینه می‌شود. واکسن‌ها باید هر ساله تجویز شوند؛ زیرا فرمول هر ساله با پیش‌بینی سویه(ها) که در فصل آینده شیوع می‌یابد، تغییر می‌کند. بعد از تجویز واکسن حدود دو هفته طول می‌کشد تا موثر واقع شود.

هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند به طور کامل آنفولانزا را درمان کند، اما یک داروی ضد ویروسی به نام اسلتامیویر (تامیفلو) وجود دارد که در صورت شروع در 48 ساعت اول تب می‌تواند مدت بیماری را کوتاه کند. شما همچنین می‌توانید با استراحت و استفاده از مایعات مناسب به بدن خود در مبارزه با عفونت کمک کنید. استامینوفن و ایبوپروفن می‌توانند به دردهای عضلانی، تب و ناراحتی عمومی کمک کنند.

2- سرماخوردگی

رفتن بچه‌ها به خارج از منزل و به خصوص رفتن آنها به مدرسه می‌تواند باعث سرایت بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی و عفونت به دستگاه تنفسی آنها شود. علائم سرماخوردگی به طور معمول شامل موارد زیر است:

• آبریزش بینی
• گلو درد
• سرفه کردن
• عطسه کردن
• سردرد و بدن‌درد

سرماخوردگی توسط ویروس هایی ایجاد می شود که به طور معمول ضعیف‌تر از آنفولانزا هستند و خطر کمتری در ایجاد ذات الریه ثانویه دارند. این علائم در بزرگسالان و کودکان بسیار مشابه است. اما کودکان همچنین ممکن است تب کمی داشته باشند؛ در حالی که بزرگسالان معمولاً چنین نیستند.

میلیون‌ها نفر هر ساله در ایران دچار سرماخوردگی می‌شوند؛ مریضی‌ای که در بیشتر اوقات مشکل جدی به همراه ندارد و ظرف چند روز خود به خود برطرف می‌شود. استراحت و نوشیدن مایعات زیاد می‌تواند به کودک شما کمک کند تا زودتر احساس بهتری پیدا کنند. اما از دادن داروهای بدون نسخه سرماخوردگی به کودکان خودداری کنید؛ به خصوص اگر کودک شما زیر 2 سال دارد.

3- آسم

آسم یک بیماری ریوی به طور بالقوه بسیار جدی است که باعث علایم زیر می‌شود:

• سرفه کردن
• تنگی یا فشار قفسه سینه
• تنگی نفس یا دشواری در تنفس
• خس‌خس سینه یا سوت زدن در هنگام بازدم

علائم آسم در بزرگسالان مانند کودکان است. با این حال بزرگسالان ممکن است علائم پایدارتری را تجربه کنند. کودکان علاوه بر آسم، آلرژی بیشتری را هم نسبت به بزرگسالان تجربه می‌کنند.

حملات آسم می تواند در اثر عوامل مختلفی مانند استنشاق گرد و غبار یا گرده گل یا قرار گرفتن در معرض آلرژن مانند شوره حیوانات خانگی ایجاد شود. آسم می‌تواند کودکان را در معرض خطر بیشتری از برونشیت یا ذات الریه قرار دهد. طبق گزارش انجمن ریه آمریکا این بیماری سومین علت اصلی بستری در کودکان زیر 15 سال است.

اگر به نظر می‌رسد کودک شما زیاد سرفه می‌کند، هنگام ورزش سرفه می‌کند یا نفس نفس می‌زند، از مشاوره تلفنی با متخصص کودکان کمک بگیرید. خس‌خس سینه یا سوت زدن یا دوره‌های مکرر برونشیت نیز باید شما را برای ارزیابی به پزشک بفرستد.

4- سینوزیت

سینوزیت که به آن عفونت سینوسی هم گفته می‌شود، التهاب یا تورم بافتی است که روی سینوس‌ها قرار دارد. مایعات می‌توانند در این کیسه‌های معمولا پر از هوا در پشت بینی و چشم جمع شده و منجر به عفونت شوند. این بیماری اغلب با سرماخوردگی یا آنفولانزا همراه است یا ممکن است در اثر آلرژی ایجاد شود.

سینوزیت می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• درد و فشار در صورت، به ویژه در پشت چشم و بینی
• احساس گرفتگی یا گرفتگی زیاد
• سرفه و آبریزش بینی
• قطره بینی که ممکن است باعث گلودرد، بوی بد دهان و حالت تهوع یا استفراغ شود

در کودکان، علائم ممکن است طولانی‌تر از بزرگسالان باشد. اگر عفونت باکتریایی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک متخصص اطفال آنتی بیوتیک تجویز کند. در کودکان مبتلا به سینوزیت مداوم، ممکن است جراحی برای پاکسازی مناطق متراکم توصیه شود.

5- برونشیت

برونشیت التهاب نایژه‌ها یا لوله‌های تنفسی بزرگ در ریه‌ها است. این موضوع معمولا توسط ویروس ایجاد می‌شود و ممکن است پس از سرماخوردگی یا آنفولانزا به وجود بیاید. سرفه مداوم یک علامت قدیمی است که می‌تواند به مدت سه تا چهار هفته پس از پاکسازی ویروس از سیستم ماندگار باشد. علائم علاوه بر سرفه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آبریزش بینی
• درد و گرفتگی قفسه سینه
• تب و لرز
• به طور کلی احساس بی‌حالی یا خستگی
• خس خس
• گلو درد

علائم در بزرگسالان و کودکان مبتلا به برونشیت تا حد زیادی یکسان است؛ اما کودکان مبتلا به برونشیت ممکن است به جای سرفه کردن، مخاط را ببلعد. کودکان مبتلا به آسم یا آلرژی یا کسانی که سینوزیت مزمن دارند بیشتر در معرض خطر برونشیت قرار دارند. گاهی ممکن است آسم با برونشیت اشتباه گرفته شود. بنابراین اگر شک دارید با پزشک متخصص اطفال خود مشورت کنید.

6- کروپ

کروپ (Croup) که به آن لارنگوتراکئوبرونشیت (Laryngotracheobronchitis) هم گفته می شود، معمولا توسط ویروسی ایجاد می‌شود که باعث تورم در نای (لوله تنفسی) و حنجره (جعبه صدا) می‌شود. تورم مانع از جریان یافتن آزاد هوا به داخل ریه‌ها می‌شود و هنگام تنفس عمیق، نوعی صدای خس‌خس یا جیر جیر ایجاد می‌کند. صدای کودک شما هم ممکن است نسبت به حالت طبیعی خشک‌تر به نظر برسد.

کروپ تمایل به تحت تاثیر قرار دادن کودکان کوچکتر از 4 سال دارد و با سرفه‌های سخت و ناراحتی تنفسی مشخص می‌شود. اگرچه این شیوع در بین بچه‌ها بسیار بیشتر است، اما در میان بزرگسالان نیز احتمال شیوع وجود دارد.

از آنجایی که کروپ معمولا توسط ویروس ایجاد می‌شود، معمولاً با استراحت، استفاده از مایعات و داروهای ضد التهاب و مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن درمان می‌شود. تنفس در هوای مرطوب هم ممکن است به راحتی تنفس بخصوص در شب کمک کند. برای موارد شدید ممکن است کودک شما برای سهولت تنفس به استروئیدهایی برای کاهش التهاب نیاز داشته باشد.

7- گلودرد

تحقیقات نشان می‌دهد گلودرد در کودکان بسیار شایع است. از هر 10 کودک 3 کودک گلو درد دارد. برای مقایسه فقط از هر 10 بزرگسال 1 نفر مبتلا به گلودرد می‌شود.

از آنجایی که  گلودرد بر اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود، گلودرد استرپتوکوکی به طور معمول با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. طبق تحقیقات بیشترین استفاده از آنتی‌بیوتیک پنی‌سیلین یا آموکسی‌سیلین به مدت 10 روز است. این دارو به طور معمول به عنوان یک سوسپانسیون مایع به جای قرصی که باید بلعیده شود مصرف می‌شود. زیرا مصرف قرص برای کودکان کوچک‌تر ممکن است دشوار باشد. دوز این دارو  با توجه به وزن بدن فرزند شما تنظیم می‌شود.

گلو درد باید در کودکان و بزرگسالان جدی گرفته و درمان شود. اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی در سلامتی از جمله تب روماتیسمی شود؛ بیماری‌ای که از نوع التهابی جدی است و بر قلب، مفاصل، سیستم عصبی و پوست تاثیر می‌گذارد. همچنین می‌تواند منجر به بیماری روماتیسمی قلب و بیماری کلیوی شود.

تحقیقات نشان می‌دهد در کودکان، یک رابطه احتمالی بین عفونت استرپتوکوکی گروه A و یک بیماری عصبی به نام اختلال عصبی روانپزشکی خود ایمنی کودکان با استرپتوکوکهای گروه A (PANDAS) وجود دارد. این وضعیت علائم عصبی از جمله اختلال وسواس اجباری، تیک و سایر مشکلات بهداشت روانی را ایجاد می‌کند.

8- ذات الریه

ذات الریه در اثر عفونت ریه‌ها ایجاد می‌شود و می‌تواند به یک بیماری خطرناک تبدیل شود. علائم ذات الریه شامل موارد زیر هستند:

• تنفس سریع و پی‌در‌پی
• تب بالا و لرز
• سرفه
• خستگی
• درد در قفسه سینه، به ویژه هنگام تنفس

علائم ممکن است در کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر مشهود باشد و تشخیص آن را دشوارتر کند. سازمان بهداشت جهانی گزارش داده است که ذات الریه دلیل 15 درصد از کل مرگ کودکان زیر 5 سال است.

ویروس ها، باکتری‌ها یا قارچ‌ها می‌توانند موجب سرماخوردگی‌، آنفولانزا یا گلودرد کودک و پس از آن ممکن است منجر به ایجاد ذات الریه شوند. ذات الریه باکتریایی با آنتی بیوتیک قابل درمان است. هیچ داروی خاصی وجود ندارد که بتواند ذات الریه ویروسی را درمان کند؛ اما پزشک ممکن است داروی ضد ویروسی برای شما تجویز کند که طول بیماری را کوتاه کند. استراحت و مایعات فراوان نیز می‌تواند به کودک کمک کند تا کمی بهتر شود. واکسن علیه پنوموکوک، سرخک و سرفه می‌تواند خطر ابتلا به ذات الریه در کودک شما را کاهش دهد.

درباره‌ آسپرین

احتیاط: هرگز نباید از آسپرین یا هر داروی حاوی آسپرین برای درمان بیماری‌های ویروسی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی یا آبله مرغان در کودکان استفاده کنید. استفاده از آسپرین در معالجه عفونتهای ویروسی با سندرم ری همراه است؛ یک بیماری بالقوه کشنده که باعث آسیب مغزی و کبدی در کودکان می‌شود. تب‌ها به طور کلی نشانه عفونت ویروسی هستند. بنابراین اگر کودک شما تب دارد، به او آسپرین ندهید. اگر شک دارید با دکتر صحبت کنید.

سالم ماندن

مهمترین رویکرد در مقابله با بیماریهای تنفسی، پیشگیری از آنها است. برای کاهش انتقال این بیماری‌های رایج، این نکات ساده را دنبال کنید:

• سرفه یا عطسه خود را بپوشانید. از آنجا که این شرایط به طور معمول از طریق سرفه و عطسه منتقل می‌شود، پوشاندن سرفه یا عطسه مهم است - ترجیحا با آرنج یا دستمال به جای دست لخت.
• دستان خود را مرتبا بشویید. تحقیقات نشان می‌دهند بیماری‌های تنفسی از طریق بزاق و ترشحات بینی یا از طریق تماس مستقیم مانند لرزش دست، لمس سطوح مشترک مانند دستگیره‌های در و میزهای پیشخوان یا سرفه در یک منطقه نزدیک منتقل می‌شوند. دست‌هایتان را حداقل 20 ثانیه با آب گرم و صابون بشویید تا ویروس‌ها یا باکتری‌هایی که ممکن است روی پوست شما مانده باشند از بین بروند.
• از دست زدن به چشم، بینی و دهان خودداری کنید. این نواحی نقاط ورود مشترک بسیاری از ویروس‌ها به بدن هستند.
• ارتباط با افراد بیمار را محدود کنید. تا آنجا که ممکن است از تماس با سایر افراد بیمار خودداری کنید. این همچنین به معنای نگه داشتن کودک بیمار در خانه و نفرستادن کودک به مدرسه است.
• واکسن آنفولانزا بزنید. موثرترین پیشگیری از آنفولانزا ، واکسن آن است. پس از زدن این واکسن چنانچه در معرض آنفلوانزا قرار بگیرید، خطر ابتلا به ذات الریه یا بستری شدن در بیمارستان را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهید.