- آسمونی
- مجله اینترنتی
- اطلاعات ضروری
- قانون و حقوق
- قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای

قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
خوشبختانه امروزه برای همه کسب و کارها و فعالیت هایی مانند پدیدآوردن نرم افزارهای رایانه ای قوانینی وجود دارد که موجب حمایت از آن ها می شود. آسمونی" href="https://asemooni.com">آسمونی در این بخش متن کامل قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای را شرح می دهد.
قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
ماده 1 از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حق نشر، عرضه، اجرا و حق بهرهبرداری مادی و معنوی نرمافزار رایانهای متعلق به پدیدآورندهٔ آن است. نحوهٔ تدوین و ارائهٔ دادهها در محیط قابل پردازش رایانهای نیز مشمول احکام نرمافزار خواهد بود. مدت حقوق مادی سی(30) سال از تاریخ پدید آوردن نرمافزار و مدت حقوق معنوی نامحدود است.
ماده 2 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
در صورت وجود شرایط مقرر در قانون ثبت علائم و اختراعات، نرمافزار به عنوان اختراع شناخته میشود. آییننامهٔ مربوط به این ماده به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
ماده 3 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
نام، عنوان و نشانهٔ ویژهای که معرف نرمافزار است از حمایت این قانون برخوردار است و هیچ کس نمیتواند آنها را برای نرمافزار دیگری از همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القای شبهه کند به کار برد. در غیر این صورت به مجازات مقرر در ماده (13) این قانون محکوم خواهد شد.
ماده 4 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حقوق ناشی از آن بخش از نرمافزاری که به واسطه نرمافزارهای دیگر پدید میآید متعلق به دارندهٔ حقوق نرمافزارهای واسط نیست.
ماده 5 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
پدیدآوردن نرمافزارهای مکمل و سازگار با دیگر نرمافزارها با رعایت حقوق مادی نرمافزارهای اولیه مجاز است.
ماده 6 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
پدیدآوردن نرمافزارها ممکن است ناشی از استخدام و یا قرارداد باشد در این صورت: الف: باید نام پدیدآورنده، توسط متقاضی ثبت به مراجع یاد شده در این قانون به منظور صدور گواهی ثبت، اعلام شود. ب: اگر هدف از استخدام یا انعقاد قرارداد، پدیدآوردن نرمافزار مورد نظر بوده و یا پدیدآوردن آن جزو موضوع قرارداد باشد، حقوق مادی مربوط و حق تغیییر و توسعه نرمافزار متعلق به استخدام کننده یا کارفرما است، مگر این که در قرارداد به صورت دیگری پیشبینی شده باشد.
ماده 7 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
تهیهٔ نسخههای پشتیبان و همچنین تکثیر نرمافزاری که به طریق مجاز برای استفادهٔ شخصی تهیه شدهاست، چنانچه به طور همزمان مورد استفاده قرار نگیرد، بلامانع است.
ماده 8 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
ثبت نرمافزارهای موضوع مواد (1) و (2) این قانون پس از صدور تأییدیهٔ فنی توسط شورای عالی انفورماتیک حسب مورد توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا مرجع ثبت شرکتها انجام میپذیرد.
ماده 9 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
دعوای نقض حقوق مورد حمایت این قانون، در صورتی در مراجع قضایی مسموع است که پیش از اقامهٔ دعوا، تأییدیهٔ فنی یاد شده در ماده (8) این قانون صادر شده باشد. در مورد حق اختراع، علاوه بر تأیید مزبور، تقاضای ثبت نیز باید به مرجع ذیربط تسلیم شده باشد.
ماده 10 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
برای صدور تأییدیهٔ فنی موضوع مادهٔ (8) در مورد نرمافزارهایی که پدیدآورندهٔ آن مدعی اختراع بودن آن است، کمیتهای به نام «کمیتهٔ حق اختراع» زیر نظر شورای عالی انفورماتیک تشکیل میشود. اعضای این کمیته مرکب از سه کارشناس ارشد نرمافزار به عنوان نمایندگان شورای عالی انفورماتیک، نماینده سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و یک کارشناس حقوقی به انتخاب شورای عالی انفورماتیک خواهد بود.
ماده 11 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
شورا مکلف است از صدور تأییدیهٔ فنی برای نرمافزارهایی که به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خلاف اخلاق اسلامی و عفت عمومی و سلامت شخصیت کودکان و نوجوانان باشند خودداری کنند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید ظرف دو هفته راجع به استعلام کتبی شورای عالی انفورماتیک اعلام نظر کند.
ماده 12 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
به منظور حمایت عملی از حقوق یاد شده در این قانون، نظم بخشی و ساماندهی فعالیتهای تجاری رایانهای مجاز، نظام صنفی رایانهای توسط اعضای صنف یاد شده تحت نظارت شورا به وجود خواهد آمد. مجازاتهای مربوط به تخلفات صنفی مربوط، برابر مجازاتهای جزایی یاد شده در لایحهٔ قانونی امور صنفی -مصوب 1359/4/13 و اصلاحیههای آن- خواهد بود.
ماده 13 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
هر کس حقوق مورد حمایت این قانون را نقض نماید، علاوه بر جبران خسارت، به حبس از نودویک روز تا شش ماه، و جزای نقدی از ده میلیون (10٬000٬000) تا پنجاه میلیون (50٬000٬000) ریال محکوم میگردد. تبصره- خسارت شاکی خصوصی از اموال شخص مرتکب جرم جبران میشود.
ماده 14 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
شاکی خصوصی میتواند تقاضا کند مفاد حکم دادگاه در یکی از روزنامهها با انتخاب و هزینهٔ او آگهی شود.
ماده 15 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
جرم مذکور در مادهٔ (13) با شکایت شاکی خصوصی آغاز و با گذشت او موقوف میشود.
ماده 16 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حقوق مذکور در مادهٔ (1) در صورتی مورد حمایت این قانون خواهد بود که موضوع برای نخستین بار در ایران تولید و توزیع شده باشد.
ماده 17 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
آییننامهٔ اجرایی این قانون شامل مواردی از قبیل چگونگی صدور گواهی ثبت و تأییدیهٔ فنی و هزینههای مربوط، همچنین نحوهٔ تشکیل نظام صنفی رایانهای به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور و با هماهنگی وزارتخانههای فرهنگ و ارشاد اسلامی و دادگستری به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.

آیین نامه اجرایی ثبت نرمافزار
بخش اول حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای: تعاریف مربوط به ثبت نرمافزار
ماده 1 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
در این آیین نامه منظور از کلمه «قانون»، قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرمافزارهای رایانهای (مصوب 4/10/1379) است.
ماده 2 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
نرمافزار عبارتست از مجموعه برنامههای رایانهای، رویهها، دستورالعملها و مستندات مربوط به آنها و نیز اطلاعات مربوط به عملیات یک سیستم رایانهای که دارای کاربری مشخص بوده و بر روی یکی از حاملهای رایانهای ضبط شده باشد.
تبصره 1
آثار و محصولات نرمافزاری نوشتاری، صوتی و تصویری که با کمک نرمافزار پردازش شده و به صورت یک پدیده مستقل تهیه و ارائه شود نیز مشمول قانون و این آیین نامه خواهد بود.
تبصره 2
خلق عملیات نرمافزاری در ذهن یا بیان مخلوق ذهنی بدون اینکه برنامههای رایانهای و مستندات و دستورالعملهای آن تدوین شده باشد، نرمافزار محسوب نمیشود و برای خالق آن حقوقی ایجاد نمینماید.
ماده 3 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
پدیدآورنده نرمافزار شخص یا اشخاصی هستند که براساس دانش و ابتکار خود کلیه مراحل مربوط اعم از تحلیل، طراحی، ساخت و پیاده سازی نرمافزار را انجام داده و کلیه نظامهای نرمافزاری را در ایجاد و توسعه آن لحاظ کنند.
ماده 4 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حقوق معنوی موضوع قانون بدون اینکه منحصر به این تعبیر باشد عبارت است از حق انتساب نرمافزار به پدیدآورنده آن و محدود به زمان و مکان نیست و غیرقابل انتقال است.
ماده 5 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حقوق مادی موضوع قانون بدون اینکه منحصر به مصادیق زیر باشد عبارت از حق استفاده شخصی، حق نشر، حق عرضه، حق اجراء، حق تکثیر و هرگونه بهرهبرداری اقتصادی است و قابل نقل و انتقال است.
ماده 6 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
نشر عبارت است از قراردادن نرمافزار در معرض استفاده عموم اعم از اینکه بر روی یکی از حاملهای رایانهای، تکثیر شده یا به منظور فوق در محیطهای رایانهای قابل استفاده برای دیگران قرار داده شود.
ماده 7 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
عرضه عبارت است از ارائه نرمافزار برای استفاده شخص یا اشخاص معین دیگر در زمان یا مکان محدود و برای بهره برداری مشخص
ماده 8 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
اجراء عبارت است از استفاده عملی و کاربردی از نرمافزار در محیطهای رایانهای
بخش دوم حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای: حقوق پدیدآورنده
ماده 9 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حقوق مادی و معنوی نرمافزار به پدیدآورنده تعلق دارد. پدیدآورنده نرمافزار میتواند استفاده از تمام یا قسمتی از حقوق مادی موضوع قانون را برای مدت 30 سال یا کمتر با قید شرط یا بدون شرط به اشخاص دیگر منتقل کند. اشخاصی که به ترتیب فوق اجازه نشر یا عرضه نرمافزاری را که دیگری پدید آوردهاست به دست آوردهاند مکلفند نام پدیدآورنده را نیز در نسخ عرضه شده ذکر نمایند مگر اینکه با پدیدآورنده به گونهای دیگر توافق شده باشد.
ماده 10 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
نرمافزار ممکن است به سفارش شخصی حقیقی یا حقوقی پدید آمده باشد. حقوق مادی نرمافزارهایی که مطابق ماده (6) قانون پدید میآید به مدت مقرر در ماده (1) قانون (30 سال) متعلق به سفارشدهندهاست، مگر اینکه برای مدت کمتر یا ترتیب محدودتری توافق شده باشد ولی حقوق معنوی نرمافزارهای موضوع این ماده متعلق به پدیدآورندهاست.
ماده 11 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
هرگاه اشخاص متعدد در پدید آوردن نرمافزار مشارکت داشته باشند، چنانچه سهم مشارکت هر یک در پدید آوردن نرمافزار مشخص باشد، حقوق مادی حاصل از آن به نسبت مشارکت به هر یک متعلق میگیرد، در صورتی که کار یکایک آنان جدا و متمایز نباشد اثر مشترک نامیده میشود و حقوق ناشی از آن حق مشاع پدیدآورندگان است. تبصره- هر یک از شرکا به تنهایی یا همه آنها به اتفاق میتوانند در مورد نقض حقوق موضوع قانون به محکمه مراجعه نمایند.
ماده 12 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
استفاده از نرمافزارهای دیگر برای ایجاد نرمافزارهای سازگار و مکمل که قابلیتها و ظرفیتها یا کاربری جدید ایجاد کند بلامانع است و نقض حقوق پدیدآورنده نرمافزارهای دیگر محسوب نمیشود مشروط بر اینکه پدیدآورنده نرمافزار سازگار و مکمل با رضایت کتبی پدیدآورندگان نرمافزارهایی که برای نخستین بار در ایران تولید و توزیع شدهاست را گرفته باشد.
ماده 13 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حقوق مادی و معنوی نرمافزارهای جدید که به واسطه نرمافزارهای دیگر پدید میآید متعلق به پدیدآورنده نرمافزار جدید است.
ماده 14 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
جوائزی که در مسابقات به نرمافزار مورد حمایت قانون داده میشود متعلق به پدیدآورنده آن است.

ماده 15 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
اشخاصی که نرمافزاری را با تغییراتی که عرفاً نتوان آن را یک نرمافزار جدید به حساب آورد، به نام خود ثبت، تکثیر، منتشر، عرضه و یا بهره برداری نمایند، حقوق پدیدآورنده نرمافزار یاد شده را نقض کردهاند.
ماده 16 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
اشخاصی که از نام، عنوان و نشان ویژهای که معرف نرمافزار خاصی است برای نام، عنوان و نشان نرمافزار خود بدون اخذ مجوز دارنده و یا نماینده حقوق مادی و معنوی نرمافزار سابق استفاده نمایند، ناقض حقوق پدیدآورنده محسوب میشوند.
(توضیح: ماده 17 متن ابلاغیه حذف و مقرر شد از سوی آقای دکتر سپهری راد و وزارت ارشاد و سازمان مدیریت موضوع بررسی و متن جدید جایگزین گردد که علاوه بر عدم مغایرت قانونی حقوق پدیدآورنده نیز حفظ شود.)
ماده 17 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
اشخاصی که با علم و اطلاع از عدم رعایت حقوق پدیدآورنده، نرمافزاری را که بدون اجازه پدیدآورنده منتشر یا عرضه شدهاست تهیه و مورد بهره برداری قرار دهند، ناقض حقوق پدیدآورنده محسوب میگردند.
ماده 18 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حق تکثیر تمام یا بخشی از نرمافزار بر روی حاملهای رایانهای متعلق به پدیدآورندهاست و سایر اشخاص حتی اگر قصد نشر یا عرضه یا بهره برداری نداشته باشند مجاز به تکثیر نیستند.
ماده 19 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
خرید و بکارگیری نرمافزارهای کپی غیرمجاز توسط دستگاههای دولتی و دیگر دستگاهها و واحدها و سازمانهای تابعه آنها که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است ممنوع است. ذیحسابان دستگاههای یاد شده مجاز به پرداخت هزینه خرید نرمافزارهای کپی غیرمجاز نیستند.
بخش سوم حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای: اختراع نرمافزار
ماده 20 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
به منظور صدور تأییدیه فنی برای نرمافزارهایی که پدیدآورنده، مدعی اختراع آن است، در اجرای ماده (10) قانون، کمیتهای با ترکیب مقرر در ماده مذکور زیر نظر شورای عالی انفورماتیک تشکیل میشود. اعضای این کمیته به مدت سه سال منصوب میشوند و انتصاب مجدد آنان نیز بلامانع است. دستورالعمل مربوط به نحوه تشکیل جلسات و اتخاذ تصمیم در کمیته مذکور به تصویب شورای عالی انفورماتیک خواهد رسید.
ماده 21 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
در صورتی که متقاضی، مدعی اختراع بودن نرمافزار باشد ابتدا با مراجعه به اداره مالکیت صنعتی، اظهارنامه مربوط را اخذ و تکمیل و همراه با مدارک و مستندات به این اداره تسلیم و رسید دریافت مینماید. اداره مالکیت صنعتی موظف است پس از انجام تشریفات قانونی یک نسخه از اظهارنامه به همراه مدارک و مستندات را به دبیرخانه شورای عالی انفورماتیک ارسال نماید. دبیرخانه مزبور موضوع را در کمیته حق اختراع مطرح و در صورت تأیید یا عدم تأیید فنی اختراع، مراتب را به اداره مالکیت صنعتی اعلام تا مرجع مذکور براساس ترتیبات و تشریفات مقرر در قانون ثبت علائم و اختراعات و آییننامههای مربوط مبادرت به صدور ورقه اختراع نماید.
ماده 22 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حقوق دارنده ورقه ثبت اختراع نرمافزار همان است که در قانون ثبت علائم و اختراعات و اصلاحات بعدی آن مشخص شدهاست. تبصره- استفاده از حقوق مذکور در قانون ثبت علائم و اختراعات مانع از برخورداری پدیدآورنده نرمافزار از حقوق موضوع این قانون و مقررات این آیین نامه نخواهد بود.
بخش چهارم حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای: چگونگی صدور گواهی ثبت
ماده 23 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
دبیرخانه با همکاری وزارت، فرمهای لازم برای تکمیل توسط متقاضی ثبت نرمافزار را تهیه تا از طریق دبیرخانه در اختیار متقاضی قرار گیرد.
ماده 24 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
متقاضی ثبت نرمافزار پس از تکمیل فرمها، دو نسخه از نرمافزار را به دبیرخانه تحویل داده و رسید دریافت میدارد. علاوه بر آن متقاضی باید به ازای هر نرمافزار مبلغ یکصدهزار (000/100) ریال برای ثبت و یکصدهزار (000/100) ریال برای تأیید فنی به حساب خزانه واریز و رسید آن را نیز همراه تقاضای خود تحویل دهد.
ماده 25 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
شورا پیش از تأیید فنی، باید با ارسال یک نسخه از نرمافزار و به وزارت، عدم مخالفت نرمافزار را با اخلاق اسلامی و عفت عمومی و سلامت شخصیت کودکان و نوجوانان استعلام کند. وزارت موظف است ظرف دو هفته نظر خود را به شورا اعلام کند. دبیرخانه شورای عالی انفورماتیک مراتب تأیید یا عدم تأیید فنی را به اداره مالکیت صنعتی اعلام و از آن طریق به متقاضی ابلاغ خواهد شد. تبصره- چنانچه وزارت ظرف مدت دو هفته پاسخ استعلام شورا را ندهد، نرمافزار از نظر اخلاق اسلامی، عفت عمومی و سلامت شخصیت کودکان و نوجوانان مورد تأیید تلقی خواهد شد.
ماده 26 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
شورا پس از دریافت تأییدیه وزارت موظف است حداکثر ظرف سه (3) ماده نسبت به بررسی فنی نرمافزار اقدام و نظر خود را به وزارت اعلام نماید.
ماده 27 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
وزارت موظف است در صورت دریافت تأییدیه فنی حداکثر ظرف یک هفته گواهی ثبت نرمافزار را صادر و به متقاضی بدهد.
ماده 28 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
چنانچه پدیدآورنده مدعی باشد که نرمافزار وی اختراع است، همزمان با ارائه نسخ نرمافزار به شورا، نسخهای از نرمافزار را مطابق با رویههای ثبت اسناد و املاک کشور به آن سازمان نیز تحویل و رسید دریافت دارد.
ماده 29 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
چنانچه پدیدآورنده، مدعی اختراع نرمافزار باشد، پس از طی مراحل مذکور در ماده (21)، نرمافزار در کمیته حق اختراع مذکور در ماده (10) قانون مورد بررسی قرار گرفته و مراتب تأیید یا عدم تأیید در فرم مربوط درج میگردد. ابلاغ تأیید یا عدم تأیید اختراع توسط دبیرخانه شورای عالی انفورماتیک کشور به اداره مالکیت صنعتی و از آن طریق به متقاضی صورت میگیرد.
ماده 30 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
شورای عالی انفورماتیک و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلفند از نسخ نرمافزارهایی که جهت تأیید و ثبت در اختیار آنها قرار میگیرد به نحوی محافظت نمایند که مندرجات آن جز با رضایت پدیدآورنده در دسترس سایر اشخاص قرار نگیرد. اشخاصی که در دبیرخانه و وزارت مذکور متهم به اهمال و سوءاستفاده باشند، با شکایت پدیدآورنده به عنوان ناقض حقوق وی تحت تعقیب قرار خواهند گرفت. به علاوه تخلف این قبیل اشخاص حسب مورد در هیاتهای رسیدگی به تخلفات اداری یا هیاتهای انضباطی مشابه رسیدگی و مجازات اداری مقرر نیز در مورد آنان اعمال خواهد شد. تبصره- در موارد اختراع، موضوع تابع قوانین و مقررات مربوط خواهد بود.
ماده 31 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
قبول تقاضای ثبت اختراع و نیز ثبت نرمافزار، مانع اعتراض و ادعای حق از ناحیه اشخاص دیگر نخواهد بود و افراد ذیحق میتوانند به مراجع صالحه قضائی مراجعه نمایند.
ماده 32 حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
چنانچه متقاضی ثبت نرمافزار نسبت به تصمیم شورای عالی انفورماتیک و یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعتراض داشته باشد حسب مورد میتواند در شورای یاد شده و یا کمیتهای که توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تعیین میشود تقاضای تجدیدنظر و رسیدگی مجدد نماید.