- آسمونی
- مجله اینترنتی
- گردشگری
- اماکن تاریخی و موزه
- آشنایی با دنیای درون کاخ عالی قاپو
آشنایی با دنیای درون کاخ عالی قاپو
عالی قاپو، یکی از مهم ترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری می باشد که در این بخش ، آسمونی شما رو با دنیای درون این کاخ زیبا آشنا می کند.
عالی قاپو بزرگترین کاخی است که ممکن است در یک پایتخت وجود داشته باشد. این کاخ در زمان صفویه از بهترین کاخهای دنیا به شمار میرفته و دارای همه مزایا و محاسن بوده و آنچه لازمه یک کاخ سلطنتی بوده در آن وجود داشته است.
کاخ عالی قاپو، عمارتی است برافراشته در غرب میدان نقش جهان و روبهروی مسجد شیخ لطفالله و به عنوان یکی از مهمترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری از شهرتی عالمگیر برخوردار است. تاریخ ساخت بنای تاریخی عالی قاپو به 1054 هـ.ق بازمیگردد و بانی آن شاه عباس اول است.
عالی قاپو دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهایی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان بنا شده بودند. این امارت، مرکب از دو کلمه عالی و قاپو است که با هم به معنای «سردر بلند» یا «درگاه بلند» هستند.
تاریخ ساخت عالی قاپو به 1054 هـ.ق بازمیگردد و بانی آن شاه عباس اول است.
بنای عالی قاپو با ارتفاعی حدود 36 متر تا کف بازار، بلندترین عمارت چند طبقه تا چند دهه اخیر در شهر اصفهان بوده است. این کاخ به دلیل اضافات و الحاقات معماری در هر سو، نمایی متفاوت دارد، به گونهای که از جلو بنا از میدان نقش جهان 2 طبقه از پشت ساختمان 5 طبقه، از طرفین بنا 3 طبقه و با احتساب طبقه همکف به عنوان اولین طبقه، در کل 6 طبقه است.
عالی قاپو دروازه مرکزی کلیه قصرهایی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان بنا شده بودند.
به طور کلی عمارت عالی قاپو از دو قسمت متمایز تشکیل شده است؛ قسمت جلویی و مدخل عمارت و ساختمان اصلی کاخ.
قسمت جلویی ساختمان از ساختمان اصلی جلوتر و مدخل وسیع عمارت در همین بخش واقع است. مدخل دارای تاق جناغی است و در دو طبقه طرفین آن درها و تاقنماهای کوچکتری وجود دارد.
عمارت عالی قاپو از دو قسمت متمایز تشکیل شده است.
بالای مدخل، ایوانی هست که از 3 جهت باز است و اتاق چوبی دارد. در زمانهای گذشته به هنگام ضرورت اطراف ایوان را با پرده میپوشانیدهاند.
حوضی با لبههای مرمرین و فوارههایی در وسط ایوان قرار دارد که کف آن را از مس ساختهاند. از نوشته های جهانگردانی چون تارونیه و شاردن چنین برمیآید که در گذشته دور، دیوار انتهای ایوان و سطوح ستونها آینه کاری بوده است.
بنای اصلی عالی قاپو از 6 طبقه تشکیل شده است.
بنای این ایوان یا به عبارت دیگر، تالار بر اساس کتاب قصص الخاقانی در سال 1053 هجری قمری آغاز شده در مدتی بسیار اندک به اتمام رسیده است.
مدخل به دهلیزی راه مییابد که به صورت شمالی – جنوبی ساخته شده. در پشت این دهلیز عمارت اصلی عالی قاپو قرار دارد که در آن مقابل مدخل که از آن نام بردیم، قرار دارد.
اما بنای اصلی عالی قاپو از 6 طبقه تشکیل شده است. در طرفین در ورودی عمارت 6 طبقه دو سکوی سنگی وجود دارد. کتبهای نیز در بالای این در قرار دارد که قسمتی از آن با گذشت زمان از بین رفته است.
کرباسی که پس از در ورودی قرار گرفته سقفی بلند به اندازه مدخل جلویی ساختمان دارد. در همین کرباس مقابل در ورودی عمارت اصلی دری دیگر با دو سکو در طرفین هست که کرباس را به حیاط پشت ارتباط می دهد.
آنچه عالی قاپو را در عدد آثار باشکوه و بسیار نفیس قرار داده،گچبری های آخرین طبقه است.
بالای این در، پنجرهای مشبک قرار دارد که از آن نور به داخل کرباس می تابد. اتاق های اطراف همین کرباس در حقیقت محل ادارات دولتی بوده است.
دو راه پله مارپیچ در دو گوشه طبقه اول راههای ارتباطی را تشکیل میدهند. بالای طبقه اول کاخ عالی قاپو ، چهار طبقه هست که هر دو طبقه علاوه بر اتاقهایی که دارند، دارای تالار بزرگ هستند.
نخستین تالار عالی قاپوپ، به وسیله دری بزرگ به ایوان بخش جلویی عمارت باز میشود. بر در و دیوار این تالار نقوشی زیبا و رنگارنگ وجود دارد که اغلب از آثار رضا عباسی است.
طبقه ششم کاخ عالی قاپو، تالاری بزرگ دارد که تماماً گچ کاری است. این تالار که به اتاق صوت نیز شهرت دارد، بر اساس شناخت فیزیکی صوت و انعکاس آن به نحوی ساخته شده که مثل یک استودیوی مجهز به ضبط صدا طنینهای اضافی صدا را از بین می برده و اصوات را صاف به تمام قسمتهای تالار میرسانده است. دیوارهای اتاقهای اطراف نیز با نقاشیهای زیبا تزیین شدهاند.
آنچه عالی قاپو را در عدد آثار باشکوه و بسیار نفیس قرار داده، علاوه بر مینیاتورهای رضا عباسی، گچبری های آخرین طبقه است که به “اتاق موسیقی” یا “اتاق صوت” نیز معروف است.
در این قسمت از کاخ، شکل انواع جام و صراحی در دیوار تعبیه شده که ساختن و پرداختن این اشکال به غیر از نمایش زیبایی، خلاقیت و ابتکار هنرمندان گچکار، برای این بوده که انعکاسات حاصل از نغمه های نوازندگان و اساتید موسیقی، به وسیله این اشکال گرفته شده و صداها طبیعی و بدون انعکاس به گوش برسند.
به طورکلی بنای عالی قاپو به عنوان یک بنای تشریفاتی خوش ساخت و زیبا دستاورد دیگری از هنر معماری دوران صفویه است.
با آنکه بعد از دوره صفویه به تزئینات بناها خسارات جبران ناپذیری وارد شده، هنوز شاهکارهایی از گچبریها و نقاشیهای عهد صفویه را در بر دارد و بازدیدکنندگان را به تحسین وامیدارد.
مینیاتورهای هنرمندانه رضا عباسی، نقاش معروف عهد شاه عباس، نقاشیهای گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچبریهای زیبای آن به شکل انواع جام و صراحی در تاقها و دیوارها تعبیه شده است و شاه صفوی و مهمانان او، از تالار همین عمارت مناظر بازی چوگان، چراغانی، آتش بازیها و نمایشهای میدانی را تماشا میکردند.
عالی قاپو بزرگترین کاخی است که ممکن است در یک پایتخت وجود داشته باشد. پس میتوان گفت این کاخ در زمان صفویه از بهترین کاخهای دنیا به شمار میرفته و از این روی، دارای همه مزایا و محاسن بوده و آنچه لازمه یک کاخ سلطنتی بوده در آن وجود داشته است
همچنین مطلب زیر را در آسمونی ببینید:
