قلعه رودخان نام قلعه‌ای است متعلق به دوره امپراتوری ساسانی که بر فراز ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن در روستای رودخان ساخته شده و 2٫6 هکتار مساحت و 65 برج و بارو و دیواری به طول 1500 متر دارد. دژ رودخان در 30 کیلومتری شهر فومن است. برخی کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله اعراب به ایران دانسته‌اند. در ادامه با آسمونی باشید تا قلعه رودخان را بیشتر بشناسید.

قلعه رودخان کجاست؟

قلعه رودخان با 2٫6 هکتار مساحت بر فراز ارتفاعات روستای رودخان قرار دارد. دیوار قلعه 1500 متر طول دارد و در آن 65 برج و بارو قرار گرفته‌است. فاصله مستقیم قلعه تا شهر ماکلوان 25 کیلومتر، تا ماسوله 45 کیلومتر و تا شفت 20 کیلومتر است. اما از مسیر اصلی و آسفالته مسافت قلعه تا فومن 25 کیلومتر، تا ماکلوان تقریباً 35 کیلومتر و تا ماسوله 60 کیلومتر است. این قلعه در ارتفاعی بین 665 تا 715 متر ارتفاع از سطح دریا واقع شده و در کنار آن رودی با همین نام جاری است. این دژ با ارزش تاریخی که دارد بنابر ساختار، معماری و ویژگی‌های استراتژیکی و رزمی، در 30 مرداد 1354 خورشیدی، به شماره 3/1549 در فهرست آثار تاریخی و ملی ثبت شد.

تاریخچه قلعه رودخان

قدمت قلعه رودخان هنوز به‌طور قطع مشخص نیست متعلق به چه دورانی است. برخی معتقدند که بنای اولیه مربوط به عصر ساسانیان یا اوایل دوره اسلامی است. در زمان سلجوقیان این مکان مرمت و بازسازی شده و حتی یکی از پایگاه‌های اسماعیلیان بوده است. قلعه رودخان مرکز فرمانروایی بسیاری از فرمانروایان گیلان و رشت نیز بوده و تا دوره زندیه از آن استفاده شده است؛ چنانچه هدایت خان، حاکم فومن نیز در سال 1175 هجری قمری در زمان قیامش علیه کریم خان، به تعمیر این قلعه پرداخت.

معماری قلعه رودخان

قلعه رودخان با 6/2 هکتار مساحت، حدود 500 متر طول دارد که در برخی نقاط عرضی متفاوت دارد. بلندی برج و باروهای آن نیز به 1500 متر می‌رسد. مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه آجر و سنگ است. این قلعه به‌طور کلی از دو قسمت ارگ و قورخانه تشکیل شده که ارگ محل شاه‌نشین قلعه رودخان و حرم‌سرا و قورخانه محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان بوده است. ارگ در قسمت غربی در دو طبقه و از آجر ساخته شده و قراول‌خانه‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد بر اطراف قلعه مسلط هستند.

چون قلعه روی دو قله بنا شده به سه بخش شرقی، میانی و غربی تقسیم شده:

• بخش شرقی
  این قسمت که با دروازه‌ای از سایر قسمت‌ها جدا می‌شود روی یک تپه‌ 670 متری قرار دارد و بیشتر بناهای آن جنبه‌ نظامی دارد و شامل دروازه‌‌ ورودی، زندان، در اضطراری و تعدادی واحد مسکونی و دو برج بزرگ است.
• بخش میانی
  قسمت میانی در پایین‌ترین سطح قلعه قرارگرفته دروازه‌ی اصلی را در بردارد.
• بخش غربی
  نهایتا قسمت غربی که روی شیب تند کوه بنا شده است شامل بخش‌هایی نظیر دروازه‌‌ی ورودی، آب‌انبار، آبریزگاه، سردخانه، شاه‌نشین و تعدادی واحدهای مسکونی است.

کتیبه معروف قلعه رودخان

زمان ساخت دقیق قلعه مشخص نیست اما در رابطه با مرمت بنا، کتیبه‌ای معروف در سردر ورودی قلعه وجود داشت که روی آن این اطلاعات حک شده بود:

«این قلعه که به نام قلعه حسامی است، نخستین بار در سال 918 تا سال 921 هجری قمری به امر سلطان حسام‌الدین بن امیره دباج بن امیره علا الدین اسحقی تجدید بنا شد. این کتیبه را کمال‌الدین بن محمد گیلانی نوشت. عبارات آن از خان احمد شیروانی و تحریر آن از این حسین‌الخراسانی است.»

دلیل نام‌گذاری قلعه رودخان

در نزدیکی قلعه رودخان و در سمت راست آن رودخانه‌ای به نام رخون جریان دارد به همین دلیل به این قلعه رودخان گفته می‌شود. مردمان محلی این منطقه به آن قله رخون و به‌طور رسمی قلعه رودخون می‌گویند. البته ناگفته نماند در گذشته قلعه رودخان با نام دژ رودگان یا روگان شناخته می‌شده؛ یعنی «دژی در کنار رود» و به مروز زمان به رودخان تغییر پیدا کرده است.

آدرس قلعه رودخان

مسیر دسترسی قلعه رودخان

اگر تصمیم گرفتید از سمت فومن رهسپار قلعه رودخان شوید مسیر قلعه رودخان این‌گونه است که با عبور از روستاهای ملسکام و سیدآباد و پس از طی مسافت تقریبی 21 کیلومتر از فومن، به پارکینگ قلعه رودخان می‌رسید. بعد از آن 1/5 تا دو کیلومتر باقی مانده تا صعود به قلعه را باید پله‌نوردی کنید و از پله‌های تعبیه شده بالا بروید.

1. فاصله قلعه رودخان از تهران: پنج ساعت و 30 دقیقه
2. فاصله قلعه رودخان از رشت: یک ساعت و 15 دقیقه
3. فاصله قلعه رودخان از ماسال: یک ساعت و 15 دقیقه
4. فاصله قلعه رودخان تا ماسوله: یک ساعت و 15 دقیقه
5. فاصله فومن تا قلعه رودخان: 35 دقیقه

تصاویر قلعه رودخان