آیا پخت غذا با مایکروویو (ماکروفر) ضرر دارد؟

 درست است که اغلب غذاهایی که توسط مایکروفر پخته می‌شود، طعم متفاوتی نسبت به اجاق‌های معمولی دارد اما جدای از طعم، نکته مهم‌تر آن است که آیا استفاده از مایکروفر برای سلامت انسان ضرر دارد یا خیر؟

امروزه در اکثر خانه‌ها مایکروفر (اجاق مایکروویو) برای پخت و پز سریع یا گرم کردن فوری غذا بکار می‌رود. مزیت استفاده از این دستگاه وقتی روشن‌تر می‌شود که شما شاغل باشید. چون حتی می‌توانید یک برنامه پخت غذا به دستگاه بدهید تا وقتی به منزل برمی‌گردید، غذای شما پخته و‌ آماده خوردن باشد. یا اینکه وقتی گرسنه به منزل می‌رسید، می‌توانید غذای خود را سریع گرم کرده و نوش جان کنید. البته شاید بعضی‌ها از طعم غذایی که در مایکروفر پخته شده یا چایی که آب آن در مایکروفر به جوش آمده باشد، خوششان نیاید. شاید هم بعضی از شما شنیده باشید که تشعشعات امواج آن سرطان زاست و برای انسان ضرر دارد.

برای اینکه بتوانید تصمیم بگیرید از این <وسیله آسایش> استفاده بکنید یا نه بهتر است مطالب زیر را بخوانید:

مایکروویو چیست ؟

مایکروویو نوعی از امواج الکترومغناطیسی است که در واقع امواجی رادیویی با فرکانس بسیار بالا هستند. هر چه فرکانس تشعشع بالاتر رود، طول موج آن کمتر می‌شود و به همین علت به آن < مایکروویو > یعنی امواج کوتاه می‌گویند. اشعه مادون قرمز و ماوراء بنفش و X هم از امواج الکترومغناطیسی هستند اما طول موج آنها حتی از امواج مایکروویو هم کوتاه‌تر است .

این امواج ممکن است در برخورد با یک ماده ، منعکس، منتشر یا جذب شود. مواد فلزی این امواج را کاملا منعکس می‌کنند. اغلب مواد غیرفلزی مثل شیشه و پلاستیک امواج را از خود عبور می‌دهند و موادی که جاری آب هستند مانند غذاها و حتی انسان، انرژی این امواج را جذب می‌کنند. اگر سرعت جذب انرژی یک ماده بیش از سرعت از دست دادن آن باشد، دمای آن ماده بالا می‌رود.

آیا با مایکروویو فقط غذا می‌پزند؟

این امواج معمولا برای ارتباطات ماهواره‌ای، تلفن همراه، رادار، کمک به راه‌یابی در آسمان و دریا بکار می‌رود. استفاده دیگر آن جهت گرم کردن در صنایع و درمان حرارتی در دیاترمی است.

● این موج پز چگونه کار می‌کند؟

در این دستگاه یک وسیله الکترونیکی به نام <مگنترون> برای تولید امواج مایکروویو بکار می‌رود که فرکانس 2/450 مگاهرتز دارند. امواج تولید شده وارد فضای بسته اجاق که فلزی است شده و از دیواره‌ها منعکس می‌شود تا توسط غذا یا مایع داخل آن جذب شود. امواج در غذا نفوذ کرده و ملکول‌های آب داخل آن را تکان می‌دهد و با ایجاد سایش مولکولی تولید گرما و افزایش سریع دما می‌کند. به‌طوری‌که دمای پخت در مایکروفر معمولا بسیار کوتاهتر از اجاق‌های معمولی است. میزان گرما بستگی به رطوبت، شکل، حجم و توده غذای حاضر دارد. به دلیل وجود گرما بطور غیر یکنواخت در بعضی غذاها، ممکن است سطح غذا گرم باشد اما دمای مرکزی آن نزدیک به جوش باشد. یا در بعضی غذاها ممکن است نقاطی کاملا پخته و نقاطی نپخته باقی بماند.

آژانس حفاظت از انرژی تابشی و هسته‌ای در استرالیا که میزان تشعشعات زیان آور ناشی از مصرف انواع محصولات صنعتی را بررسی می‌کند تا خطرات احتمالی آن برای سلامت انسان را تخمین بزند، به نکات مطرح شده توسط این مرکز درباره مایکروفرتوجه کنید:

● گرمای بیماری زا

قرار گرفتن در معرض میزان بالای امواج مایکروویو می‌تواند ایجاد گرما کند که این گرمای بیش از حد در بافت انسان اثرات جدی بر سلامت او می‌گذارد از جمله سوختگی‌های عمیق بافتی و <هایپرترمی> ایجاد می‌کند.

● آیا غذا موجی شده؟!

تحقیقات ثابت کرده است، شواهد مستندی دال بر اینکه تشعشعات مایکروویو در هر سطح بتواند موجب ایجاد یا تحریک سرطان شود، در دست نیست. وقتی که دستگاه خاموش می‌شود، امواج در غذا یا اجاق باقی نمی‌ماند. بنابراین غذایی که در مایکروفر پخته شده، ضرری ندارد.

● آیا موج‌ها به بیرون نشت نمی‌کنند؟

همه مایکروفرها حداقل دو کلید قفل داخلی دارند که به محض باز شدن در دستگاه، تولید امواج را متوقف می‌کند. البته در حین روشن بودن، ممکن است مقداری از امواج از اطراف در، نشت کند. طراحی و ساخت مایکروفر باید طوری باشد که این نشت را تا سطح مجاز استاندارد کاهش دهد. به همین منظور موسسات استاندارد آزمایشی برای بررسی نشت از دیواره اجاق طرح کرده‌اند تا با رعایت استاندارد و موارد احتیاط اثری بر سلامت انسان نداشته باشد. بررسی‌های متعدد نشان داده که سطح این نشت در مایکروفرهای استاندارد در حدی است که اگر اجاق سالم بوده و درست استفاده شود، بی‌خطر است.

● چه ظرف‌هایی را با موج بپزیم؟

ظروف پلاستیکی معمولی برای استفاده در مایکروفر ساخته نشده و ممکن است در اثر حرارت تغییر شکل یا تغییر رنگ بدهد. فقط از آن دسته از ظروف پلاستیکی که مخصوص مایکروفر ساخته شده، استفاده کنید. اغلب ظروف سرامیکی، آرکوپال و پیرکس برای استفاده در مایکروفر مناسبند به‌جز ظروفی که لبه‌های رنگی فلزی دارند. از دستورات سازنده اجاق در مورد استفاده از فویل آلومینیوم، پیروی کنید. تماس فویل با دیواره اجاق می‌تواند جرقه ایجاد کند.

با مایکروفر چگونه تا کنیم؟

 هنگام استفاده به نکات زیر دقت کنید:

 سطح در اجاق نباید خراب شده باشد.

 در باید کاملا بسته شده و براحتی و نرمی بازو بسته شود.

 لولای در باید در وضع مناسبی باشد.

 اجاق باید تمیز باشد و بخصوص لبه‌های در و سطح داخلی نباید از غذا یا مواد سوخته پوشیده شده باشد.

 خوردگی و زنگ‌زدگی روی در یا لولا یا سطح داخلی اجاق آشکار نباشد.

آیا می‌توان خطر تشعشع را کم کرد؟

 برای جلوگیری از خطر تشعشع در استفاده از مایکروفر موارد احتیاط زیر را رعایت کنید.

 از دستورات سازنده اجاق در مورد بکارگیری و رعایت موارد احتیاط در استفاده از اجاق پیروی کنید.

 هیچ‌گاه دستگاه را دستکاری نکرده و قفل داخلی آن را از کار نیندازید.

 هیچ گاه بدون استفاده از سینی مخصوص که در داخل دستگاه است، دستگاه را روشن نکنید مگر با اجازه و دستور تولید کننده دستگاه.

 هیچ گاه دستگاه را بدون گذاردن غذا یا آب در آن به کار نیندازید مگر اینکه تولید کننده آن اجازه داده باشد.

 هیچ وقت ظروف غذا یا وسیله سنگینی را (هنگامی که در باز است) روی در دستگاه قرار ندهید.

 فضای اجاق، در و دزدگیر آن را با آب و ماده شوینده در فواصل منظم تمیزکنید، نباید از اسکاچ و وسایل خراشنده استفاده کنید. دستمال مرطوب و نرم بهترین وسیله برای زدودن غذاهاست.

 هنگام استفاده کودکان از مایکروفر، بر کار آنها نظارت کنید.

نکات ایمنی در استفاده از اجاق مایکروفر

1- در صورت گرم شدن بیش از حد مایعات تا دمای بالاتر از نقطه جوش ممکن است بطور ناگهانی بجوشد و سر برود. حتی بعد از اینکه ظرف از اجاق خارج شده باشد. بنابراین بهتر است در ظرف را بپوشانید و اجازه دهید تا قبل از خارج کردن کمی خنک شود.

2- لازم است یخ غذاهای یخ زده را قبل از پخت کاملا آب کنید.

3- برای استریل کردن شیشه شیر بچه یا سایر ظروف از مایکروفر استفاده نکنید.

4- قبل از مصرف غذای آماده شده در مایکروفر آن را با قاشق هم بزنید یا بگذارید چند دقیقه بماند و سپس آن را بخورید. بخصوص وقتی شیشه شیر بچه را گرم می‌کنید، ممکن است سطح شیشه سرد بنظر برسد اما نقاط داغ در داخل شیر، موجب سوختن دهان کودک شود. پس بهتر است قبل از استفاده، شیشه شیر را محکم تکان دهید تا گرما بطور یکنواخت پخش شود و حتما دمای شیر را روی پوست دست خود امتحان کنید.

5- تنها از ظروف مناسب مایکروفر استفاده کنید.

6- از ظروف دربسته (که در آن محکم چفت شده و چسبیده) استفاده نکنید چون ممکن است بترکد.

7- هیچگاه مایعات قابل اشتعال را در اجاق گرم نکنید چون موجب احتراق یا انفجار می‌شود.

8- اگر آتش در داخل اجاق ایجاد شد، در آن را بسته نگهدارید، سیم را از برق بکشید و به آتش‌نشانی زنگ بزنید.

9- هیچگاه داخل سیستم را دستکاری نکنید و سعی نکنید خودتان آن را تعمیر کنید چون ولتاژ بالای آن ممکن است موجب مرگ شما شود.

10- اگر اجاق شما خراب شده و فکر می‌کنید تشعشعات از کنار در آن نشت می‌کند، از آن استفاده نکنید و به مراکز مربوطه اطلاع دهید

سولاردام چیست؟

سولاردم خوب غذا را می‌پزد و به اندازه اجاق‌هایی که ترکیبی از انرژی‌های مایکروویو، گریل(کباب پز) و همرفت (کانوکشن ) هستند، کارآمد است اما شما باید هزینه زیادی فقط برای نور هالوژن بپردازید.

اگر آگهی‌های اجاق نوری سولاردم شما را جذب کرده باشد، احتمالا فکر می‌کنید که این اجاق با سرعت نور و تنها با استفاده از انرژی نور غذا را می‌پزد.

وقتی <انجمن مصرف کنندگان استرالیا> یکی از آنها را خرید تا ایرادات آن را بررسی کند، گزارش زیر را ارائه کرد: بسیار متعجب شدیم از اینکه فهمیدیم این اجاق تنها یک ترکیب ساده از اجاق‌های مایکروویو، گریل و کانوکشن است که علاوه بر آن، یک لامپ هالوژنه هم دارد. برخلاف آنچه آگهی‌ها تبلیغ می‌کنند این اجاق تنها با نور هالوژن غذا را نمی‌پزد بلکه هدف اصلی کمک گرفتن از آن برای سرخ کردن و گرم کردن به روش خودکار است.

مانند هر اجاق ترکیبی مایکروویو- گریل - همرفت، شما می‌توانید از آن به عنوان یک مایکروفر، گریل یا کانوکشن به تنهایی یا با هم (بسته به چیزی که می‌خواهید بپزید) استفاده کنید. مزیت هر اجاق ترکیبی همه کاره بودن آن است. شما می‌توانید کلوچه، بیسکویت و غذاهایی را که به طور معمول نمی‌توانید در یک مایکروفر استاندارد قرار دهید در آن پخته یا گرم کنید. این اجاق سریعتر از یک اجاق معمولی (کانوکشن) غذا را می‌پزد و به همان اندازه زمان می‌برد تا غذا را سرخ کند. آشپزخانه شما خیلی گرم نمی‌شود و شما در هزینه و انرژی صرفه جویی می‌کنید زیرا پخت سریعتر و کارآمد داشته‌اید.

کیفیت پخت چگونه است؟

ما 12 آزمایش با روش پخت‌های متفاوت انجام دادیم، در این آزمایش‌ها یخ تکه‌های گوشت و مرغ کامل را ذوب کردیم. پیتزای یخ زده و یک غذای نمونه را در بشقاب گرم کردیم. کلم بروکلی را پختیم، یک مرغ کامل را سرخ کردیم. سوسیس و نان تست را برشته کردیم. انواع کیک‌های اسفنجی، تارت پوست و تارت میوه و سوسیس چروک و سفت شده بود. اگرچه با کمی آزمایش و خطا با تغییر و تنظیم زمان نیرو و دما (و در مورد پیتزا با گرم کردن اجاق قبل از پخت) می‌توان این اشکالات را نیز اصلاح کرد.

نان تست در گریل به طور ناهمگن برشته شده بود و این نشان می‌داد که اجاق در دماهای بالا و زمان کوتاه نمی‌تواند غذاها را خوب برشته کند.