جاذبه های گردشگری همدان

روستای ورکانه همدان

روستای ورکانه یکی از روستاهای دهستان الوندکوه شرقی در شرق شهرستان همدان است که در دامنه کوه قرار دارد. کوه‌های سرده در سه کیلومتری شمال‌شرقی، کوه سرخ بلاغ در سه کیلومتری جنوب‌غربی و کوه قره‌داغ در چهار کیلومتری شرق این‌ آبادی قرار دارند.

در هر کوچه این روستا که قدم می‌گذاری، فرش سنگی زیر پا، احساسی زیبا را در وجود انسان ایجاد می‌کند. تمام کوچه‌ها جدول‌کشی شده و مانند شهری زیبا به نظر می‌رسد و چراغ‌های روشنایی زیبایی که مناسب سنگفرش‌ها است در کنار پیاده‌روها تعبیه شده است.

این زیبایی وصف ‌ناشدنی حاکم بر روستای ورکانه همدان در پی امضای تفاهم‌نامه میراث فرهنگی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایجاد شد و به دنبال آن زیباسازی روستای ورکانه در چند فاز انجام گرفت و حفظ معماری سنتی آن جلوه‌ای ویژه به خود گرفت.

این روستا زادگاه پرفسور توفیق موسیوند، سازنده نخستین قلب مصنوعی جهان است که در سال 1315 در این دیار چشم به جهان گشود.

روستای ورکانه همدان یکی از شش روستای گردشگری همدان است که نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و به عنوان منطقه ویژه گردشگری کشور مطرح شده است. بافت کالبدی روستای ورکانه همدان به دلیل ویژگی خاص فرهنگی، به عنوان میراثی ارزشمند از نیاکان ما به شمار می‌رود و حفظ و نگهداری آن را مورد تأکید قرار می‌دهد.

قلعه مهری خانم در روستای ورکانه

• قلعه مهری خانم اثری تاریخی در روستای ورکانه است.
• قلعه اربابی نیز بنایی است که ساختمان آن با پلان چلیپایی طراحی شده، مربوط به مهری خانم، ارباب روستا، بوده است.
• این بنا در ابعاد 12×20 متر و با زیربنای 330 متر مربع در دو طبقه ساخته شده است و طبقه دوم در قسمت مرکزی بنا ایجاد شده است.
• ورودی بنا نیز از طبقه همکف و طبقه اول و از ضلع شرقی بنا صورت می‌گرفته است و دو پله از دو طرف ورودی طبقه همکف به طبقه اول منتهی می‌شود.
• این بنا در فاصله 100 متری در ضلع جنوبی روستا و در بستر سبز کوهپایه و مشرف به روستا واقع شده است.
• وجود گورستان ساده‌ای در روستای ورکانه که در آن هیچ سنگ قبری دیده نمی‌شود از دیگر مواردی است که مورد توجه قرار دارد.

اصطبل

این اصطبل در سال‌های پیش از انقلاب به عنوان مرکز پرورش اسب دربار مطرح بوده و در حال حاضر نیز جزو آثار دیدنی روستا به شمار می‌رود. این بنا دارای طول و عرضی به ابعاد 75 در 22 متر و با زیربنای کل یک هزار و 650 متر مربع ساخته شده و دارای یک حیاط مرکزی است که در دو طرف آن، فضای نگهداری اسب وجود داشته و دو ضلع دیگر، ‌ورودی و انبار علوفه بوده است. ورودی اصطبل در ضلع شمال‌شرقی بنا است و در ضلع‌های شرقی و غربی انبار علوفه و فضای نگهبانی تعبیه شده و کف انبارها از کف حیاط در حدود یک متر پایین‌تر است.

کاخ هگمتانه

این کاخ در شهر همدان فعلی و هگمتانه  قدیمی قرار دارد و بنا به روایت‌های تاریخی در قرن هشتم قبل از میلاد ساخته شده است. این کاخ در دوران اقتدار نظام سیاسی مادها، پس از تشکیل دولت مرکزی و تسخیر آشور، درسال 614 قبل از میلاد توسط کیاکسار مادی و با همکاری “نابو پولاسار“ بابلی ساخته شد.

شیر سنگی همدان

شیر سنگی یکی از آثار تاریخی شهر همدان است که قدمت آن به دوران مادها می‌رسد. این مجسمه سنگی 5/2 متر طول و یک متر و 15 سانتی‌متر عرض و یک متر و 20 سانتی‌متر ارتفاع دارد و در شهر همدان قرار دارد. 
کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند مجسمه شیر سنگی شهر همدان قبل از حمله مرداویج به این شهر دو عدد بوده و در منابع و کتاب‌های اسلامی از این مجسمه‌ها که دو طرف دروازه شهر همدان بود با عنوان باب الاسد یاد شده است. در زمان حمله دیلمیان یکی از این شیرهای سنگی به طور کامل خراب شد و دست و پای مجسمه دیگر نیز شکسته شد.  مجسمه های شیرسنگی همدان به دستور اسکندر به مناسبت یادبود سردار معروفش هنایشیون در دو طرف مقبره او ساخته شده بود.

هم اکنون تنها مجسمه شیرسنگی در یکی از میدان‌های شهر همدان به همین نام و تپه‌ای باستانی که در گذشته گورستان دوره اشکانیان بود قرار دارد.

غار علیصدر

غار علیصدر از کم‌نظیرترین، بزرگترین و در عین حال زیباترین غارهای آبی جهان است. این غار در سال 1342 توسط گروهی از کوهنوردان همدانی کشف شد. به گزارش خبرنگار مهر در همدان، این غار که در مجاورت روستای علیصدر از توابع شهرستان کبودر آهنگ به فاصله 75 کیلومتری از شهر همدان قرار دارد از سال 1354 با شناسایی مسیرها و ایجاد امکانات لازم و فراهم شدن مقدمات دیدار محققان و علاقه‌مندان از این پدیده نادر و تکمیل امکانات و تأسیسات جنبی، در زمره یکی از پرجاذبه‌ترین کانون‌های گردشگری در کشور قرار گرفت. این غار شگفت‌انگیز به دلیل فقدان نور طبیعی، فاقد حیات جانوری است و عمق آن در مناطق مختلف از نیم متر تا چهارده متر متغیر است. همچنین ارتفاع غار علیصدر در برخی از تالارها به بیش از شانزده متر می‌رسد. وجود استلاکتیت‌ها و استلاگمیت‌ها با طرح‌ها و رنگ‌های بدیع و استثنایی در جای‌جای این غار صحنه‌های بی‌نظیر و جلوه‌هایی از قدرت لایزال الهی را به تصویر کشیده است.

دریاچه زیرزمینی غار علیصدر دارای آبی زلال، بی‌رنگ و بی‌بو است به گونه‌ای که در نور کم یک چراغ قوه دستی می‌توان عمق چند متری آب و کف غار را که پر از سنگ‌های زیبا و مرمرین است را تماشا کرد. غار علیصدر دارای راهروها و تالارهای متعددی به صورت کوچه‌ها و شاخه‌هایی است که برخی بن‌بست است و بسیاری دیگر نیز به هم مرتبط هستند. سقف، دیوارها و کف دریاچه غار نیز پوشیده از سنگ‌های بسیار زیبای بلورین است. دیدار از غار در طی یک ساعت در دو مرحله قایقرانی و پیاده‌روی در معبرهای آماده شده در داخل غار انجام می‌شود و بینندگان در لحظاتی سرشار از سکوت توأم با احساس ترسی ناخودآگاه و دلچسب در جادوی رنگ‌ها و نورپردازی‌های دالان‌های بی‌انتها و خوشه‌های حجیم استالاکتیت و استالاگمیت‌های بلورین سفری رؤیایی را به اعماق زمین تجربه می‌کنند.

دمای داخل غار در تمام ایام سال بالای چهارده درجه سانتیگراد است و دیدارکنندگان تابستانی در غار احساس سرما و دیدارکنندگان زمستانی احساس محیطی گرم دارند. آب دریاچه غار علیصدر به دلیل وجود چشمه‌سارهای زیرزمینی همواره سرد و نشاط‌آور است.

انتهای غار علیصدر نیز به صورت کشف نشده باقی مانده است. اما در طی 28 سال گذشته در دوره‌های مختلف اکتشافی تا کنون یازده کیلومتر از مسیرهای قابل تردد این غار کشف و شناسایی شده است. نکته قابل توجه این است که طول کوهی که غار علیصدر در زیر آن قرار دارد، با توجه به ارتفاع کم آن و پستی مناطق اطراف، به زحمت به یک و نیم کیلومتر می‌رسد و این یعنی معجزه خلقت. یعنی کیلومترها غار بی‌انتها در زیر یک بلندی کوچک در دشت علیصدر. زمین‌شناسان قدمت سنگ‌های این کوه را به دوران دوم زمین‌شناسی یعنی دوره ژوراسیک نسبت می‌دهند و شواهد به دست آمده از درون غار حاکی از آن است که این غار پناهگاه انسان‌های اولیه بوده است. به اعتقاد گروه‌های متعدد علمی که همه ساله از اروپا، آمریکا و شرق آسیا برای مطالعات زمین‌شناسی به این غار می‌آیند، علیصدر بی‌نظیرترین، شگفت انگیزترین و بزرگترین غار آبی قابل قایقرانی در جهان است.

غار علیصدر از بسیاری جهات، به ویژه به علت وجود گذرگاه‌های ممتد آبی و دریاچه‌های وسیع و قابل قایقرانی که در سر تا سر غار گسترده شده‌اند، یکی از زیباترین جلوهای طبیعی ایران و جهان و پدیده‌ای منحصر به فرد در نوع خود است که فقط در معدودی از غارهای جهان مثل غار مولیس در فرانسه و غارهای شوالیه و بوکان در استرالیا چنین زیبائی‌های خیره‌کننده‌ای وجود دارد.

آب غار در قسمتهای مختلف آن از صفر تا 14 متر در نوسان است. آب دریاچه غار از چشمه های زیرزمینی و ریزش مداوم آب از دیوار و سقف غار تأمین می‌شود که منشاء آن‌ها به طور کلی از محل ریزش‌های جوی است. هوای داخل غار سبک بوده و حالت سکون مطلق دارد به طوری که چنانچه شمعی در آنجا روشن کنند هیچ گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی‌شود. در حال حاضر، پس از طی مسیر قابل قایقرانی، غارنوردی پیاده در قسمت خشکی غار آغاز می‌شود و گردشگران پس از طی مسافتی نسبتاً طولانی مجدداً با قایق ادامه مسیر می‌دهند.

تا کنون 14 کیلومتراز معابر غار کشف شده و چهار کیلومتر از معابر که با پرژکتور نورپردازی شده‌اند مورد بازدید قرار می‌گیرند .در مجموع بازدید از محوطه وسیع قندیل بزرگ جزایر سوم و چهارم، قایقرانی، غارنوردی و گذر از پیچ و خم گذرگاه‌های آبی و دالان‌هایی با سقف بلورین به بیننده می‌باوراند که در این اثر حقیقتاً یکی از شاهکارهای جهان آفرینش است و هیچ وصفی توان توصیف این همه شکوه و زیبایی را ندارد.

تأسیسات رفاهی و تفریحی جنبی در مجموعه سیاحتی غار علیصدر که برای بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده شامل یک باب مهمان‌سرا، 10 دستگاه ویلای چوبی یک و دو خوابه، 16 دستگاه سوئیت اقامتی، 50 دستگاه چادر صحرائی، رستوران، بازارچه خرید مواد خوراکی و صنایع دستی، نمازخانه، سرویس بهداشتی، توقفگاه اتومبیل ،وسایل بازی کودکان، فضای سبز و امکان کوهنوردی است.

تله کابین گنجنامه

هخامنشیان که پس از مادها بزرگترین امپراطوری مشرق زمین را تأسیس کردند، آب را که یکی از عناصر مقدس آیین زرتشت بود به شدت مورد تقدیس و احترام قرار می‌دادند. به طوری که در اکباتان، همدان امروزی، که پایتخت تابستانی آنان بود و پل ارتباطی مرکز ایران با شوش و پاسارگاد به شمار می‌رفت به احترام این آب، کتیبه‌های گنجنامه را حجاری کردند. هم اکنون توسط شهرداری همدان و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فضاسازی منطقه در جریان است و طرح تله کابین گنجنامه نیز در راستای گسترش فضای منطقه و جلب گردشگر به سوی اجرائی شدن پیش می‌رود. این تله کابین گردشگران را از گنجنامه به میدان میشان منتقل می‌کند و آن‌ها پس از دیدن آبشار زیبا و کتیبه‌های باستانی به دیدار دشت زیبایی که در دل کوهستان آرمیده می‌روند. در طرح تله کابین برای بازیافت زباله و فاضلاب پیش‌بینی‌هایی صورت گرفته تا از انباشت زباله در محل و آلودگی این مکان جلوگیری کند.