امام زاده اسحاق ساوه

بر ازاره کاشی داخل بقعه، تاریخ 676 ثبت شده. حمدالله مستوفی مدفون این بقعه را فرزند بلافصل امام موسی کاظم(ع) دانسته؛ اما بر اساس کتب انساب، اسحاق بن موسی کاظم(ع) در مدینه وفات یافته است. در بعضی از منابع آمده که او، پس از هجرت حضرت امام رضا(ع)، به خراسان سفر کرد؛ ولی هیچ منبعی از مراجعت وی به عراق خبر نداده است. بعضی دیگر نیز بر این نظرند که اسحاق در مسافرت حضرت امام رضا(ع) همراه وی بود و در ساوه بیمار شد و وفات یافت. از بانی و دیگر متولیان ساخت بنا اطلاعی در دست نیست. سقف ایوان شمالی بقعه را در نیمه قرن چهاردهم هجری قمری حاج میرزا عبدالله رضوانی تعمیر و بازسازی کرده است.

اهمیت بنا در حال حاضر به کاشی های خشتی فیروزه ای روی مرقد است. بقعه در ابتدا به صورت برجی مدور بوده که بر اساس منابع و کتیبه موجود، از آثار نیمه دوم قرن هفتم هجری قمری است. در دوره صفویان، این بنا مرمت و ایوان ها و صحن و دیگر بخش ها به آن افزوده شد. کتیبه کمرگاه بقعه مربوط به اقدامات این دوره است که بخش هایی از آن ساییده شده و قابل خواندن نیست؛ ولی در بین کلمات این کتیبه نام "شاه عباس" قابل تشخیص است. بنای بقعه سه درگاه داشته است که درگاه جنوبی را مسدود و به محراب تبدیل کرده اند. هم اکنون این بنا دو ورودی در جهات شرقی و شمالی دارد که در مقابل هر یک، ایوانی احداث شده است.

مرقد امام زاده اسحاق آراسته به کاشی های خشتی است که قسمت هایی از آن فروریخته است. در تعمیرات دوره اخیر، ایوان شمالی مرمت شده و گنبد را با آجر پوشانده اند. سطح داخلی گنبد نقاشی روی گچ داشت که قسمت اعظم آن، بر اثر هوای رطوبتی گنبدخانه و نفوذ رطوبت به داخل آن، از بین رفته است.

ورودی اصلی بنا، در ضلع شمالی قرار داشته و دارای چندین حجره می باشد. سازنده، این بنا را با کمی چرخش در جهت شمالی- جنوبی احداث کرده. در ایوان شمالی که اصلی ترین ایوان است کاشی های هشت گوش فیروزه ای خشتی سه سانتی متری نقش بسته شده و کتیبه موجود در این ایوان زیبایی این بقعه را دو چندان کرده.

گنبد خانه نیز که بر روی پلان مربع تشکیل شده با شکل و ظاهر زیبا به صورت قوس عرقچین درآمده. این گنبد جزء گنبدهای دوره صفویه می باشد. در مرکز گنبد کلمه جلاله الله و در اطراف آن، طرح های اسلیمی نقش شده، لوح روی قبر، 12 کاشی با زمینه لاجوردی است که به خط ثلث روی آن اسم صاحب قبر را نوشته اند. ایوان شرقی که روی آن با گچ پوشانیده شده با رسم بندی در دو گوشه بنا احداث گشته. حیاط مرکزی نیز دارای 14 رواق می باشد که از طریق شمال به آن راه دارد. این اثر در تاریخ 12 اسفند 1315 با شماره ثبت 279 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.