از کودکی حضرت روح‌الله تا روزهای جوانی امام در میدان نبرد+ تصاویر

حضرت روح‌الله از کودکی تا جوانی با فراز و‌ نشیب‌هایی روبرو بوده که در این گزارش، بخش‌هایی از آن اتفاقات را می‌خوانید. روح الله مصطفوی خمینی (ره) در سال 1281 شمسی در شهر خمین به دنیا آمد و دوران کودکی را در خمین پشت سر گذاشت. پدرش آیت الله سید مصطفی موسوی از معاصرین مرحوم آیت الله میرزای شیرازی بود. طاغوتیان در قبل از 5 ماهگی پدر او را که در مقابل زورگویی‌های خوانین به مقابله برخاسته بود به شهادت رساندند و پس از آن روح اللهسرپرستی مادر مؤمنه‌اش هاجر خانم که خود از نوادگان آیت الله خوانساری و همچنین نزد عمه مکرمه اش صاحبه خانم رشد و پرورش یافت و تا سن پانزده سالگی تحت تکفل آنان بود و زیر نظر آنان تربیت یافت. روح الله در دوران کودکی به دلیل هوش بالایی که داشت در بین همبازی های خود سرآمد و دارای قامتی رشید بود. دوران تحصیل روح الله از سنین کودکی آغاز شد. روح الله با هوش بالایی که داشت ، معارف متداول روز و علوم مقدماتی و سطح حوزه های دینی، از آن جمله ادبیات عرب، منطق، فقه و اصول را نزد معلمین و علمای خمین گذراند و در سال 1298  عازم حوزه علمیه اراک شد. اندکی پس از هجرت آیت‏ الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (نوروز 1301 هجری شمسی) امام خمینی(ره) نیز از طریق خمین رهسپار حوزه علمیه قم گردید و به سرعت مراحل تحصیلات تکمیلی علوم حوزوی را نزد اساتید حوزه قم همچون آقا میرزا محمود افتخار العلماء، میرزا رضا نجفی خمینی، شیخ علی محمد بروجردی، آقا شیخ محمد گلپایگانی و مرحوم آقا عباس اراکی و بیش از همه نزد برادر بزرگش آیت الله سید مرتضی پسندیده فراگرفت.

روح الله همزمان با فراگیری فقه و اصول نزد فقها و مجتهدینِ وقت به فراگیری ریاضیات و هیئت و فلسفه نزد مرحوم حاج سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و ادامه همین دروس به اضافه علوم معنوی و عرفانی نزد مرحوم آقا میرزا علی اکبر حکمی یزدی و عروض و قوافی و فلسفه اسلامی و فلسفه غرب نزد مرحوم آقا شیخ محمدرضا مسجدشاهی اصفهانی و عالیترین سطوح عرفان نظری و عملی را به مدت شش سال نزد مرحوم آیت ‏الله آقا میرزا محمدعلی شاه ‏آبادی آموخت. امام خمینی(ره) با آیت‏ الله حاج میرزا جواد ملکی تبریزی رابطه نزدیکی داشت و همیشه به نیکی از او یاد می کرد.   مزاحمتهای خوانین و اشرار در زمان کودکی امام(ره) حکومت خمین یک نفر از خان ها را گرفته بود. بعد از دو ـ سه شب، سه، چهار شب ریختند خانها و حکومت را گرفتند و حبسی خودشان را بیرون آوردند و حکومت را به اسیری بردند، و احدی از مردم هیچ، همچو نبود که چرا بگوید، خوشحال هم بودند، شاید بعضیشان منزل حکومت هم آمدند تتمه را غارت کردند. من شاهد قضیه بودم که آن خانه ای که حکومت را از آن بردند. من بچه بودم پشت یک دری ایستاده بودم و نگاه می کردم به وضع آنها، که آنها حمله کرده بودند.

امام(ره) هیچ گاه از کنار رویدادهای اطراف خود بی تفاوت گذر نمی کرد و از هر آنچه که موجب خواری و ذلت بود، بیزاری می جست، از این روامام(ره) با مسائل سیاسی، دردها و رنج های ملت خود آشنایی کامل داشت و از همان اوان جوانی مرد عمل و حضور در میدانهای نبرد با ظلم و ستمگری بود. امام(ره)از حضور خود در میدان رزم می گوید: "من از بچگی در جنگ بودم، تا حالا نگفتم. ما مورد هجوم زلقّی ها بودیم، مورد هجوم رجبعلی ها بودیم و خودمان تفنگ داشتیم. من در عین حالی که تقریباً اوایل شاید بلوغم بود، بچه بودم، دور این سنگرهایی که بسته بودند در محل ما، و اینها می خواستند هجوم کنند و غارت کنند، آنجا می رفتیم سنگرها را سرکشی می کردیم". "شاید شما هیچ کدامتان یادتان نباشد، همه این شلوغی ها که حالا می بینید وجود داشت و ما شاهدش بودیم. ما در همان محلی که بودیم، یعنی خمین که بودیم سنگربندی می کردیم. من هم تفنگ داشتم، منتها من بچه بودم به اندازۀ بچگی ام. بچه شانزده، هفده ساله. ما تفنگ دستمان بود. تعلم تفنگ هم می کردیم. من الان تفنگ اندازی را بلدم. این اخوی ما بزرگتر از ما بود. ایشان تفنگ انداز است. منتها حالا پیرمرد است. ما سنگر می رفتیم و با این اشرار که بودند و  حمله می کردند و می خواستند بگیرند و چپاول بکنند. هرج و مرج بود. دیگر دولت مرکزی قدرت نداشت و هرج و مرج بود. قبل از این رضاخان بود. هرج و مرج و دولت مرکزی هم بدون قدرت دولت قابل دفع نبود".

  امام(ره) و الهام از الگوها

 بدون تردید امام(ره) جلوه ای از تجلّیات الهی و شخصیت بی همتایی است، اما آشنایی و نزدیکی ایشان با شخصیتهای برجسته ای نظیر آیت اللّه سیدحسن مدرّس و آیت اللّه حاج میرزا محمدعلی شاه آبادی و برخی از علما تأثیر بسزایی در تکوین شخصیت سیاسی  اخلاقی امام(ره) به جا گذارده است. خاطرات امام(ره) و گزارش هایی که ایشان از آشنایی با اندیشه ها و دیدار این بزرگواران ارائه کرده است، تکیه گاه این سخن است. در این مجال به یک نمونه از این خاطرات اشاره شده است: مرحوم مدرس، من ایشان را هم دیده بودم، این هم یکی از اشخاصی بود که در مقابل ظلم ایستاد. در مقابل ظلم آن مرد سیاه کوهی، آن رضاخان... من منزل ایشان مکرر رفتم و خدمت ایشان  مکرر رسیدم.   ابعاد علمی شخصیت امام(ره) شایسته است در پایان ابعاد علمی شخصیت امام(ره) از قول حاج سیداحمد خمینی گزارش شود، فرزندی که با عشق و ارادت خالصانه آیین پدرداری را به جا آورد. مرحوم حاج سیداحمد خمینی دربارۀ تحصیلات پدر می گوید: امام(ره) نزد مرحوم آیت اللّه  حائری بیشتر دروس مقدماتی را فرا می گیرند. در همان موقع حضرت امام(ره) علاوه بر تحصیل فقه و اصول و فلسفه و اخلاق به تدریس هم اشتغال داشته اند. امام(ره) فلسفه را نزد مرحوم آیت اللّه رفیعی فرا می گیرند و به گفته حضرت ایشان به مدت چهار سال از محضر مرحوم آیت اللّه  رفیعی در تحصیل منظومه بهره می گیرند. بعد از اینکه درس فلسفۀ ایشان یعنی شرح منظومه تمام می شود، امام(ره) به دروس اسفار آقای سیدابوالحسن قزوینی می روند، امام(ره) در این مورد فرمودند: دو یا سه جلسه که رفتم ملتفت شدم و درس ایشان را می دانم و نیازی به خواندن اسفار ندارم.

  امام(ره) مقدار زیادی از اسفار را با مرحوم آقامیرزا خلیل کمره ای مباحثه می کنند و در ضمن آن منظومه را تدریس می کردند. در جلسه درس منظومه شاگردان و طلاب زیادی از جمله، آیت اللّه شهید مرتضی مطهری حضور داشتند، امام درس اخلاق را در مدرسه فیضیه با حضور تعداد زیادی از طلاب و مردم عادی کوچه و بازار برگزار می کردند و مطالب درس اخلاق را در سطح مردم عادی بیان می کردند، طبق گفته بعضی از حضار درس اخلاق امام(ره) بسیار سازنده بود و گاهی صدای گریه و استغاثه در مسجد طنین انداز می شد، بخصوص مواقعی که امام(ره) توضیحاتی دربارۀ مسائل آخرت و معاد ارائه می دادند موجب تأثیر و تأثر فراوان حاضرین در مجلس می شده است. یک روز امام(ره) با مرحوم آقای الهی از شخصیتهای عارف مسلک قزوین در قم ملاقات می کنند، در جریان این ملاقات مرحوم آقای شاه آبادی بزرگ (عارف بزرگوار و استاد حضرت امام) هم حضور داشتند. ایشان فرمودند: مقداری با هم صحبت کردیم و یکی ـ دو تا سؤال از مرحوم آقای شاه آبادی بزرگ پرسیدم، وقتی جواب مشروح و کاملی شنیدم مطلع شدم که ایشان اهل فلسفه و عرفان هستند، زمانی که مرحوم شاه آبادی تصمیم داشتند از مدرسه دارالشفاء (محل ملاقات) در جنب مدرسه فیضیه تشریف ببرند،ایشان نقل کردند که من هم به همراه ایشان راه افتادم. در بین راه از ایشان سؤال کردم  که منظومه و اسفار و نظایر آن را درس می دهید؟ ایشان جواب دادند، واللّه نمی توانم حال و حوصله اش را ندارم. نهایتاً حضرت امام(ره) مرحوم آقای شاه آبادی بزرگ را برای تدریس عرفان راضی می کنند و فصوص ابن عربی را به مدت شش سال نزد ایشان می خوانند. حضرت امام(ره) فرمودند: یک بار در حال رفتن به مدرسه فیضیه مشاهده کردم که عده ای دارند راجع به کتاب اسرار هزار ساله بحث می کنند، ناگهان به ذهنم آمد که ما داریم درس اخلاق می گوییم حال آنکه این بحثها در حوزه ها هم نفوذ پیدا کرده است. امام تصمیم می گیرند از وسط مدرسه فیضیه برگردند و دیگر به درس نمی روند طی یک ماه تا چهل روز تقریباً همه کارها را کنار می گذارند و کتاب کشف اسرار را می نویسند. پیش از این از بی تفاوت نبودن امام نسبت به رویدادهای اطرافشان سخن به میان آمد. انگیزه امام از نگارش کتاب کشف اسرار نمونۀ دیگری از این حساسیت امام (ره) به شمار می آید، ایشان در این کتاب به دفاع از اندیشه های ناب اسلامی بویژه شیعی در ردّ شبهات معاندین، پاسخهای مستدل و منطقی ارائه می کند. ناگفته نماند که شدت لحن امام در این کتاب، غیرت دینی ایشان را در برابر سخنان گزاف معاندین اسلام به روشنی به تصویر می کشد. حضرت امام(ره) فرمودند: یک بار در حال رفتن به مدرسه فیضیه مشاهده کردم که عده ای دارند راجع به کتاب اسرار هزار ساله بحث می کنند، ناگهان به ذهنم آمد که ما داریم درس اخلاق می گوییم حال آنکه این بحثها در حوزه ها هم نفوذ پیدا کرده است. امام(ره) تصمیم می گیرند از وسط مدرسه فیضیه برگردند و دیگر به درس نمی روند طی یک ماه تا چهل روز تقریباً همه کارها را کنار می گذارند و کتاب کشف اسرار را می نویسند.

  مردم شناسی و مردم باوری امام(ره)

 یکی از ویژگیهای رهبری امام خمینی(ره) مردم شناسی و مردم باوری ایشان بود، بیش از هر چیز رابطۀ مردم با امامرابطه مرید و مرادی، محب و محبوبی و پدر و فرزندی بود، امامپ(ره) با صداقت، صمیمیت و محبت با مردم سخن می گفت و همواره ابراز می داشت که "من حرف مردم را می زنم" "من بازگوکنندۀ افکارمردم ایران هستم" "خود را در کنار مردم احساس می کنم" "من به ملت اتکا دارم" به همین دلیل ولایت امام یک ولایت امری، قلبی و باطنی بود.

«من زبان مردم را می فهمم و نهادهای جامعه را می شناسم. با زبان مردم صحبت می کنم و از نهان آنها سخن می گویم. تمام نقاط ضعف پنجاه ساله را  که حاضر در قضایا بوده ام  انگشت می گذارم؛ مطلع بودم، ناظر بودم. همۀ مردم در حال انفجار بودند، همه منتظر بودند. این حالت استبدادی، انفجار را به فعلیت رساند؛ قیام روحانیت باعث انفجار شد.  هدایتهایی الهی امام خمینی(ره) مجذوب حق و فانی فی اللّه  بود، سیطرۀ خالق یکتا و لشکریان پیدا و پنهان فرمانبردارش را بر هستی عمیقاً باور داشت، به همین دلیل امام(ره) از خودیت و منیّت پیراسته و به زیور امیدواری و رجاء بحق آراسته بود، دیدگان نافذ وی ظرافت هدایتهای الهی را در به ثمر رسیدن نهضت دریافته و به همگان اعلام می داشت که خود صاحب هیچ امری نیست. من هیچ سستی در کارم نبود برای اینکه من امید داشتم که خدا این کار را انجام می دهد.این حقیقتی است که باید اعتراف کرد که (رژیم شاهنشاهی) قلعۀ محکمی بود که احتمال فتح آن نمی رفت و فتح شد و دژ عظیمی بود که احتمال شکستن آن نمی رفت و شکسته شد. ملتی با نداشتن هیچ ابزار و ساز و سلاح بر ابرقدرتها و بر قدرت شیطانی که تا دندان مسلح بودند غلبه کرد. لکن این من نبودم که این غلبه را نصیب شما کرد، این خدای تبارک و تعالی بود... (یک) دست غیبی در کار است؛ خدای تبارک و تعالی به وسیله امام عصر (عج)  این تحول را در مردم پدید آورد و از آن وقت یأس در من هیچ وقت نبوده است. امام(ره)، تحول روحی مردم در پرتو توکل به خداوند، پیروزی نهضت را به ارمغان آورد. ایشان تاثیر بسزایی در مردم جهت مقابله با تهدیدات و مقاومت در بین دشمنان گذاشتند و مقاومت امروزی درس هایی است که مردم از بنیانگذار کبیر انقلاب فرا گرفته اند  و محبوبیت امام خمینی(ره) در میان مردم سراسر دنیا به چشم می‌خورد و یاد او در دلها همیشه ماندگار خواهد ماند.