در کتب سنتی از زردچوبه با نام های عروق الصفرا، حشیشه الصفرا، عروق الزعفران و عروق الصباغین نام برده شده است. به عربی هرد (Hurd) و بقله الخطاطیف گویند (خطاف نام پرستویی است که این پرنده بسیار تیزبین است و سبب آن را این می دانند که از گیاه زردچوبه می خورد زیرا زردچوبه برای افزایش دید مؤثر است).

در برخی کتب سنتی از جمله در تحفه حکیم مؤمن ، مامیران را نوع صغیر گیاه زردچوبه دانسته اند و نام آن را حشیش الخطاف گذاشته اند چون این گیاه نیز برای چشم مفید است.

این گیاه به فارسی زردچوبه، به هندی، هلدی و کرکم (Kurkim) و در انگلیسی به نام های Tumeric و Curcuma شناخته شده است.

زردچوبه علاوه بر اینکه به عنوان ادویه‌ای معروف به کار می‌رود، بلکه خواص فراوانی در حفظ سلامتی نیز دارد.
از قدیم تا به امروز، از زردچوبه به عنوان یک راه حل طبیعی و سنتی برای مشکلات مختلف بهداشتی استفاده می‌شده است.
این ماده  دارای خواص ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی و ضد باکتریایی است.
ما در این مقاله قصد داریم شما را به صورت کامل با زردچوبه و خواص آن آشنا کنیم اگر تمایل دارید با این گیاه آشنا شوید تا آخر این مقاله ما را همراهی کنید.

آشنایی با زردچوبه

زردچوبه گیاهی است علفی، پایا، به ارتفاع 1-1/5 متر (6 فوت). دارای ریزوم متورمی است که از آن ساقه هوایی خارج می شود.برگ های آن سبز روشن و شبیه برگ موز به درازای0/1-5 متر است.

آب و هوای گرم و مرطوب برای رویش آن مناسب است و در نواحی شرق هندوستان، چین و بسیاری از نقاط حاره جنوب آسیا و مالزی پرورش می‌یابد.

قسمت مورد استفاده گیاه به عنوان ادویه ریزوم گیاه است که معمولا 10-12 ماه پس از کاشت موقع برداشت آن فرا می رسد.

معمولا ریزوم را پس از خارج ساختن از زمین تمیز کرده، ریشه های آن را جدا نموده و خوب با آب می شویند. سپس در آب جوش قرار داده و کمی می جوشانند، بعد در گرمای خورشید به مدت چند روز خشک می کنند. طی این مراحل حدود سه چهارم وزن ریزوم خام از دست می رود.

سطح خارجی ریزوم خشک شده و آماده شده به رنگ قهوه ای مایل به زرد است. بوی آن معطر و تند و طعم آن تلخ است و اگر در دهان گذاشته شود آب دهان زرد می شود.

از نظر مصرف و کاربرد زردچوبه در روزگاران کهن در خاور دور به سبب رنگ زرد و درخشان و زیبایی که تولید می کند در رنگرزی پارچه های ابریشمی و پنبه ای و همچنین در خوراکی ها استفاده می‌شده است.

این رنگ زرد درخشان به سبب وجود ماده کورکومین (Curcumin) در ساقه زیرزمینی زردچوبه است.

در زردچوبه یک ماده رزینی زرد رنگ و یک ماده نارنجی زرد و قابل تبلور به نام کورکومین (Curcumin) وجود دارد، همچنین حاوی تورمرون (Turmerone)، زینجی برون (Zinjiberone) و نوعی الکل به نام تورمرول (Turmerol) می باشد.

گرد زردچوبه دارای خاصیت آنتی اکسیدان می باشد و این اثر مربوط به فنل کورکوکین است. اسانس بیخ زردچوبه دارای اثر کولرتیک (Choleretic) است یعنی ترشح صفرا از طریق کبد را افزایش می دهد. این عمل به سبب وجود ماده پی تولیل متیل کاریبنول (P-tolylmetylcarbinol) است.

ماده رنگی زردچوبه موجب انقباض کیسه صفرا می شود.

زردچوبه برای چی خوبه؟

جالی بصر یعنی افزاینده حدت بینایی می باشد و عصاره آن روشنایی چشم را زیاد می کند.

همچنین جهت بند آوردن هر نوع خونریزی کاربرد دارد.

جوشانده آن جهت رفع سوزش چشم وبرخی بیماری های آن مفید است.

در رفع بی نظمی قاعدگی بسیار مؤثر است. جریان گردش خون را افزایش می دهد و در حل کردن لخته خون اثر بارزی دارد.

در هند و چین به علت خاصیت ضد انعقاد خون این گیاه، آن را در مواقع وضع حمل توصیه می کنند.

گرفتگی ها و انسداد کبد را باز می کند.

برای استسقا (آسیت) و یرقان مفید است.

جویدن آن درد دندان را تسکین می دهد بویژه اگر کمی تفت داده شود و گرم جویده شود.

گرد آن برای خشک کردن زخم ها مفید است.

اهل هند بلافاصله بعد از حجامت آن را بر موضع می پاشند.

در چین برای اسهال مصرف می شود و در شبه جزیره مالایا جهت رفع اسهال خونی کاربرد دارد.

همچنین برای تسکین درد رماتیسم و سرفه و سل مفید است.

در اندونزی علاوه بر موارد فوق برای معالجه سنگ در بدن و پاک کردن رحم در زایمان کاربرد دارد و به صورت غرغره برای شست و شوی دهان در موارد التهاب لثه مصرف می شود.

زردچوبه ممکن است به عنوان یک ضد ویروس نیز عمل کند اگرچه در مطالعات آزمایشگاهی تأثیر آن روی HIV (ویروس عامل بیماری ایدز) به صورت قاطع نبوده است.

زردچوبه می تواند به صورت پودر و یا مخلوط با روغن و یا پماد در درمان زخم های ناشی از بریدگی و خراش ها و سایر بیماری های پوستی مانند آکنه درماتیک و راش های پوشک اطفال (diaperash) و پسوزیاریس به کار رود.

اثرات ضد التهاب و ضد عفونت زردچوبه نیز التهاب زخم ها را کم کرده و از عفونی شدن آنها پیشگیری می کند.

خواص زردچوبه ناشتا

اگر زردچوبه را با آب گرم و به صورت ناشتا مصرف نمایید از مزایای زیر بهره‌مند خواهید شد:
تقویت سیستم ایمنی
کاهش ورم مفاصل
بهبود سریع زخم‌ها
بهبود عفونت‌ها
کاهش خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی
درمان کبد چرب
درخشان شدن پوست
رفع لکه‌های پوستی
کاهش قند خون

خواص زردچوبه برای آقایان

از جمله خواص زردچوبه برای آقایان می‌توان به درمان زودانزالی، تنظیم سطح تستوسترون، تقویت قوای جنسی، پیشگیری از سرطان پروستات و پیشگیری از پسوریازیس اشاره کرد.

خواص زردچوبه برای زنان

اگر زنان زردچوبه مصرف کنند می‌توانند از مزایای زیر بهره‌مند گردند:
تعادل هورمونی
پاک‌سازی رحم بعد از زایمان
تنظیم چرخه قاعدگی
کاهش دردهای قاعدگی
جلوگیری و کاهش علائم کیست تخمدان
جلوگیری از ابتلا به عفونت
مقابله با فیبروییدهای رحمی
کاهش عفونت‌های رحمی

زردچوبه برای چاقی صورت

از ساده‌ترین راه‌های برای چاقی صورت استفاده از دمنوش زردچوبه است. برای
مصرف دمنوش زردچوبه به صورت روزانه کافی است یک قاشق چایخوری زردچوبه را در یک فنجان آب جوش ریخته و تا 10 دقیقه اجازه دهید تا دم بکشد.
پس از آن مقداری شیر، عسل یا لیمو به آن اضافه نموده و میل کنید.

خوردن زردچوبه ناشتا برای پوست

زردچوبه سبب بهبود لکه‌های پوستی می‌شود.
خواص ضد اکسیدانی این ادویه در مقابله با آسیب‌های ناشی از اکسیداسیون پوست و کاهش تولید ملانین تأثیر گذار است.
این خاصیت قادر است در کاهش لکه‌های تیره، لکه‌های خورشیدی و علائم پیری پوست کمک نماید.

زردچوبه برای لک صورت

اگر می‌خواهید به کمک زردچوبه لک‌های پوست خود را از بین ببرید، یک کاسه ماست، عسل و روغن نارگیل را ترکیب کرده و پودر زردچوبه را به آن اضافه نمایید.
مواد را خوب قاطی کنید و ماسک را به کمک یک برس کوچک تا یک ربع روی پوست خود قرار دهید و پس از آن صورت خود را با آب ولرم شستشو دهید.

زردچوبه برای کبد

زردچوبه از جمله ادویه‌هایی می‌باشد که برای کبد بسیار مفید است.
توصیه می‌کنیم نصف قاشق چایخوری زردچوبه را در یک فنجان آب یا شیر ولرم ریخته و پس از ته‌نشین شدن، ناشتا آن را مصرف کنید تا تمام سموم از کبد دفع گردد.

زردچوبه برای گرفتگی عروق

برای درمان گرفتگی عروق استفاده از زردچوبه بسیار خوب است. در گیاه زردچوبه ماده‌ای به نام کورکومین موجود است که دارای خاصیت آنتی اکسیدان و ضد التهابی است.
وجود این خاصیت در زردچوبه از لخته شدن خون در رگ‌های قلبی پیشگیری می‌کند.

زردچوبه و واریس

زردچوبه برای درمان رگ‌های واریسی بسیار مفید است، زیرا خواص ضدالتهابی این ادویه خاصیت رقیق‌کنندگی خون را بیشتر کرده و به رگ‌ها کمک می‌نماید تا به عملکرد طبیعی خود برگردند.

زردچوبه برای لاغری

زردچوبه یک ترکیب آنتی اکسیدانی و ضد التهابی قوی به نام کورکومین دارد که موجب کاهش وزن می‌شود.
یک مطالعه نشان داد که مصرف مکمل‌های کورکومین سبب کاهش وزن بدن و دور کمر می‌شوند.
همچنین، زردچوبه قادر است حساسیت به انسولین را که یک عامل کلیدی در کاهش چربی شکم می‌باشد، بهبود دهد.

زردچوبه برای عفونت لثه

زردچوبه ویژگی‌های ضد میکروبی و ضد عفونی دارد. این ترکیبات قادر هستند در مبارزه با باکتری‌ها، ویروس‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر به خصوص در مناطق دهان و بدن استفاده شوند‌.
این خاصیت ضد عفونی سبب کنترل و جلوگیری از عفونت‌های دهانی و لثه‌ای می‌شود.

زردچوبه برای قطع خونریزی قاعدگی

زردچوبه به دلیل خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی‌اش ممکن است به کاهش درد و خونریزی قاعدگی کمک کند. با این حال، مشاوره با پزشک قبل از استفاده از آن برای درمان مشکلات قاعدگی توصیه می‌گردد.

زردچوبه در بارداری

به صورت کلی، مصرف زردچوبه در بارداری به عنوان ادویه‌ای که آنتی اکسیدان دارد و برای سلامتی مفید است، در مقدار کم خطر نداشته و ایمن است.
مقدار مجاز مصرف این ادویه در دوران بارداری یک و نیم قاشق چایخوری در روز است.

زردچوبه و زرده تخمه مرغ برای ضرب دیدگی

از جمله درمان‌های خانگی که اکثرا توصیه می‌گردد استفاده از مرهم زرده تخم مرغ و زردچوبه و خرما می‌باشد.
مرهم را آماده نموده و به محل آسیب دیده بمالید و روی آن را با پارچه تمیز و بعد با مشما به خوبی بپوشانید.
با گذشت زمان ورم محل آسیب دیده کم شده و درد آن بهتر می‌شود.

بهترین زمان مصرف زردچوبه

اگر عادت به مصرف صبحانه ندارید بهتر است، زردچوبه را با شام مصرف نمایید تا به یاد داشته باشید آن را استفاده کنید.
در این صورت، چربی که در غذا وجود دارد به جذب زردچوبه توسط بدن کمک می‌نماید و بهره‌برداری از خواص آن را به حداکثر میزان می‌رساند.
پس، بهترین زمان مصرف زردچوبه برای لاغری مصرف آن همراه با غذا می‌باشد.

 مقدار مجاز مصرف زردچوبه در روز

از این گیاه به عنوان یک طعم دهنده در میزان های متفاوت و در سنین مختلف مصرف می شود.

در مطالعات بالینی_ انسانی دوز خوراکی آن از 500 میلی گرم بوده است.

در مصارف موضعی به صورت پماد و یا روغن هایی بر پایه زردچوبه می توان به میزان نیاز مصرف کرد. 

موارد منع مصرف زردچوبه

در دوزهای بالای مصرف، زردچوبه می تواند سطح اسید معده را بالا برده و زخم های معده را بدتر کند. بنابراین باید افراد با زخم های گوارشی از مصرف آن در میزان بالا اجتناب کنند.

به دلیل خاصیت افزاینده صفرا، آن می تواند سبب بزرگ شدن کیسه صفرا و همچنین افزایش شانس مسدود شدن آن شود. بنابراین از مصرف آن در بیماری های کیسه صفرا باید اجتناب شود.

در طب سنتی زردچوبه به عنوان یک کاهش دهنده کرامپ های دوران قاعدگی و شروع قاعدگی در هنگام تأخیر آن کاربرد دارد، بخشی از این تأثیرات می تواند سبب فشرده شدن رحم و از دست دادن حمل حین بارداری شود. البته بعید است مقادیر معمول مصرف در آشپزی دارای چنین عوارضی باشد اما دریافت میزان زیاد آن در بارداری توصیه نمی شود.

مصرف مقادیر زیاد آن می تواند سبب ناراحتی های گوارشی شامل اختلال هضم، تهوع و دردهای معده شود.

استفاده خوراکی هرکدام از قسمت های گیاه یا استنشاق پودر آن باعث ایجاد واکنش های آلرژیک می‌شود.

واکنش های موضعی مانند کهیر، قرمزی و تورم و واکنش های خفیف به صورت ترشحات بینی، عطسه و اشک ریزش و مواد جدی تر به صورت مشکلات تنفسی و تورم گلو از دیکر عوارض زردچوبه است.

مضرات زردچوبه ناشتا

مصرف زیاد زردچوبه و به صورت مداوم ممکن است سبب طولانی شدن زمان انعقاد خون گردد.
همچنین مصرف زیاد این ادویه امکان دارد مشکلاتی مثل رفلاکس معده را به وجود آورد.
در صورتی که به مشکلات گوارشی مبتلا می‌باشید، بهتر است از مصرف مستقیم آن خودداری نمایید.

تداخلات دارویی زردچوبه

مصرف زردچوبه می تواند زمان لخته شدن خون را افزایش دهد لذا مصرف آن همراه با داروهای ضد لخته و ضد پلاکت (مانند هپارین و وارفارین) می تواند موجب افزایش اثر آنها و خونریزی های غیر قابل کنترل شود.

اگر زردچوبه به صورت خوراکی دریافت شود می تواند میزان اسید معده را تغییر داده و در عمل داروهای مسدود کننده گیرنده هیستامین 2 (مانند سایمتیدین، فاموتیدین، رانیتیدین) و مهار کننده های پمپ پروتون (مانند امپرازول، پرواسید) اختلال ایجاد کند.

زردچوبه دارای اثر کاهنده قند خون است بنابراین می تواند اثر داروهای دیابت مانند متفورمین، گلیمراید و….انسولین را شدت ببخشد.

از مصرف همزمان زردچوبه و آسپرین اجتناب شود زیرا هر دو زمان لخته شدن خون را افزایش می دهند.