- آسمونی
- مجله اینترنتی
- سلامت
- پزشکی و درمان
- ترومبوسیتوپنی یا اختلال در پلاکتهای خون
ترومبوسیتوپنی یا اختلال در پلاکتهای خون
ترومبوسیتوپنی (به انگلیسی: Thrombocytopenia) به اختلال در پلاکتهای خون یا ترومبوسیت‌ها گفته میشود. این اختلال بیشتر به کاهش تعداد آنها به کمتر از 140000 در هر میکرولیتر خون٬ بازمی‌گردد. تعداد پلاکتها به طور طبیعی حدود 200 هزار تا 450هزار عدد در هر میکرولیتر خون می‌باشد. بیرون ماندن تا دو درصد ارزش عددی از این بازه نمیتواند بیماری شمرده شود اما تعداد پلاکتها زیر 50000 بعنوان یک اورژانس محسوب میشود. و در تعداد زیر 20000 خطر مرگ ناشی از خونریزی خودبخودی و کشنده گوارشی و مغزی وجود دارد. معمولاً وجود اختلالات و نارسایی‌ها در هموستاز یا روند انعقاد خون٬ به صورت خونریزی زیرپوستی و کبودشدگی مخاطی بروز می‌یابد به ویژه اگر دلیل اختلال انعقاد خون کاهش تعداد پلاکتها یا عدم عملکرد صحیح پلاکتها باشد. این لکه‌های خونریزی زیرپوستی (وگاه زیر مخاطی) بر اساس اندازه به نامهای پتشی، پورپورا و اِکیموز نام‌گذاری می‌شوند.
در ترومبوسیتوپنی تمایل به خونریزی به ویژه از عروق خونی کوچک‌تر وجود دارد. این امر باعث خونریزی غیرطبیعی در پوست و سایر قسمت‌های بدن می‌گردد. چند نوع ترومبوسیتوپنی از جمله پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک و پورپورای ترومبوسیتوپنیک ترومبوتیک وجود دارد.
علامت‌ها و نشانه‌ها
این اختلال دارای سمپتوم ویژه نیست و معمولأ در یک آزمایش ساده شمارش کامل خون مشخص میشود. گاهی بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی از خونریزی بیرون از بدن مانند خون‌دماغ٬ خونریزی لثه و نیز خونریزی دوران پریود زنانه٬ گزارش داده‌اند.
علایم شایع
-
پتشی (لکه‌های کوچک، گرد، بدون برجستگی و به رنگ قرمز مایل به ارغوانی در پوست)
-
تمایل به کبودشدگی
-
خونریزی در دهان
-
خون دماغ
-
قاعدگی‌های شدید یا طولانی
-
وجود خون در ادرار
علل ترومبوسیتوپنی
علل ترومبوسیتوپنی می‌تواند ارثی یا اکتسابی باشد.
-
مادرزادی
-
تولید کم یا ناقص پلاکتها در مغز استخوانی
-
گاهی علت ناشناخته است ( ایدیوپاتیک»
کاهش در پلاکت
-
نارسایی مغز استخوان یا ساپرسیون مغز استخوان یا ارتشاح مغز استخوان
-
نقص و کمبود دهیدراسیون, کمبود ویتامین ب12 یا اسید فولیک
-
سرطان خون یا سندرم میلودیسپلاستیک ویا کم‌خونی آپلاستیک
-
کمبود تولید ترومبوپویتین توسط کبد در نارسایی کبد
-
سپسی و عفونتهای ویروسی مانند ایدز
-
سندروم ویسکوت آلدریچ، نشانگان آلپورت ویا الکلیسم مزمن
-
پورپورای ناشناس کاهش پلاکت
-
پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک
-
نشانگان همولیتیک اورمیک
-
انعقاد درون‌رگی منتشر
-
سندرم مارشیفاوا میشلی
-
لوپوس منتشر
-
بزرگ‌طحالی
-
تب دنگی
-
بیماری گوشه
عوامل تشدید کننده بیماری
-
عفونت حاد
-
عفونت با ویروس نقص ایمنی انسانی ( ایدز )
-
مصرف آسپیرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیراستروییدی
-
مصرف داروهایی چون کینیدین، داروهای گوگردار، داروهای ضد دیابتی خوراکی، نمک‌های طلا، ریفامپین و غیره
-
بزرگی طحال (هیپراسپلنیسم)
-
کاهش درجه حرارت بدن
-
انتقال خون
-
مصرف الکل
-
پره‌اکلامپسی
-
بیماری‌های دیگر از جمله لوپوس اریتماتوی سیستمیک، کم‌خونی، لوسمی، سیروز و غیره
-
مواجهه با اشعه ایکس
پیشگیری
-
اجتناب تا حد ممکن از داروهایی که عامل خطرزا هستند.
-
در مورد بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی از آسیب بپرهیزید و در صورت وقوع، دنبال درمان باشید.
عواقب مورد انتظار
-
در موارد حاد به خصوص در کودکان، اکثراً ظرف 2 ماه بهبود می‌یابند.
-
در موارد مزمن ممکن است فروکش و عود وجود داشته باشد. بعضی خود به خود بهبود می‌یابند.
عوارض احتمالی
-
سکته مغزی (خونریزی مغزی)
-
از دست دادن شدید خون
-
عوارض جانبی دارو درمانی
اصول کلی
-
تشخیص با توجه به علایم بیمار و نتیجه آزمایش خون که نشانگر تعداد پلاکتها است گذاشته میشود.
-
در بعضی موارد درمانی لازم نیست و اجازه داده میشود تا ترومبوسیتوپنی سیر خود را طی کند.
-
سایر برنامه‌های درمانی بسته به علت زمینه‌ای فرق می‌کنند.
-
قطع داروی مضر در ترومبوسیتوپنی ناشی از دارو
-
جراحی برای برداشتن طحال ( اسپلنکتومی ) در موارد دایمی
-
انتقال پلاکت برای بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی مزمن
داروها
-
ممکن است در زمان تشخیص و در موارد عودکننده، کورتیکواستروییدها تجویز شوند.
-
در طی مرحله حاد یک حمله شدید ممکن است گاماگلوبین تجویز گردد.
-
در موارد دایمی ممکن است درمان سرکوبگر ایمنی تجویز شود.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
-
استراحت در بستر در طی مرحله حاد
-
حداقل فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری برای پیشگیری از آسیب
-
پرهیز از ورزش‌های تماسی
رژیم غذایی
رژیم غذایی خاصی ندارد.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
-
اگر علایم در طی درمان بدتر شوند. از دست‌رفتن شدید خون در یک وضعیت اورژانس
-
اگر علایم جدید یا غیرقابل توجیه. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی ایجادکننده به ویژه کورتیکواستروئیدها عوارض جانبی و واکنش‌های زیانبار بسیاری دارند که مستلزم پیگیری هستند.
درمان
درمان ترومبوسیتوپنی بسته به عامل بیماریزا است و درمانهای مختلف از تزریق پلاکت، پلاسمافرزیس، IVIg، کورتیکواستروئید، اسپلنکتومی، داروهای تضعیف کننده ایمنی مانند سیکلوفسفاماید و آزاتیوپرین و تعویض پلاسما وجود دارد.
