ضرب المثل های ایرانی تاریخچه ای طویل دارند و تعداد بسیاری از آن ها از ایرانیان باستان به یادگار مانده است. در این بخش از آسمونی ضرب المثل های کوتاه را به همراه معنی از کمترشنیده شده ها تا معروفترین ها به ترتیب حروف الفبا برای شما عزیزان قرار داده ایم.

ضرب المثل، شیوه ای از بیان می باشد که دارای جنبه بخش پندآموز است. بسیاری از آنها ضرب المثل های اصیل هستند که دیگر داستان آنها فراموش شده اند و پیشینه پیدایش آنها دیگر مشخص نیست. ضرب المثل هایی که امروزه از انها استفاده می کنیم درواقع همان ضرب المثل های قدیمی هستند.

اطلاعاتی از اصل ماجرا و علت ایجاد ضرب المثل ها در اختیار نیست. بسیاری از آنها که امروزه استفاده می شوند، در اصل بصورت لحظه ای ایجاد شده و در بین مردم رواج پیدا کرده اند.

اگر به دنبال ضرب المثل با معنی بگردید متوجه خواهید شد نه تنها تعداد آنها بیشمار است بلکه معنی بسیاری از آنها را یا قبلا نمی دانستید یا درست متوجه نشده بودید. پس بد نیست نگاهی به مطالبی با عنوان ضرب المثل ایرانی یا ضرب المثل فارسی بیندازید؛ از ضرب المثل کوتاه با معنی یا ضرب المثل ساده، یادگیری را شروع کنید. ضرب المثل با توضیح باید همراه باشد تا سوءبرداشت پیش نیاید و جایگاه صحیح آن را بدانیم.

انواع ضرب المثل

ضرب المثل های فارسی تنوع بسیار زیادی دارند و تقریباً سه نوع مثل وجود دارد:

• ضرب المثل های قدیمی کوتاه : شامل ضرب المثل کوتاه دو الی سه کلمه ای می باشد (مانند فیل و فنجان)، که البته شامل 5 حرف بوده اما با همان دو کلمه کلیدی به کار می رود.
• ضرب المثل های قدیمی بلند: شامل یک الی دو جمله می شود (مانند آفتابه و لولهنگ هر دو يك كار را مي كنند ولي ارزش آنها وقت گرو گذاشتن معلوم مي شود).
• یک خط شعر یا عبارت ساده: (مانند : شتر در خواب بيند پنبه دانه / گهي لپ اپ خورد گه دانه دانه )

در بخش زیر، چند ضرب المثل معروف را به ترتیب حروف الفبا در اختیار قرار داده ایم. سعی کردیم از معروف ترین ضرب المثل ها استفاده کنیم. ضرب المثل های فارسی با معنی بهترین شیوه فراگیری و مطالعه مَثَل هستند. به چند مورد از ضرب المثل های معروف ایرانی توجه کنید.

یک لحظه صبر کنید! قبل از مطالعه ادامه مطلب، آیا می توانید حداقل 30 ضرب المثل با معنی را نام ببرید؟

ضرب المثل ایرانی با حرف الف

1. ادب از که آموختی از بی ادبان: بادیدن رفتار بی ادبان آن کارها را انجام ندادن.
2. آب در هاون کوبیدن: کاربیهوده انجام دادن.
3. آش کشک خاله ات رو بخوری پاته نخوری پاته: این کار را باید انجام دهی چه دلت بخواد چه دلت نخواد.
4. آش دهانسوزی نیست: بسیار مطلوب و محبوب نیست.
5. آتیش بیار معرکه: بهم زنی می کند.
6. آتیش زده به مالش: هر چی داشته بخشیده.
7. آب از دستش نمی چکد: خیرش به کسی نمی رسد.
8. آفتاب عمرش لب بومه: چیزی بمرگش نمانده.
9. آسمون همه جاش یه رنگه: هر جا که باشی وضع همینه.
10. از این ستون به آن ستون فرجی است: گذشت زمان ممکن است برای حل مشکل تو مؤثر واقع شود.
11. آب ازآهن جدا کردن: کار د شواری را انجام دادن.
12. آب از دریا بخشیدن: از مال دیگران بخشیدن و منت نهادن.
13. آب برو ، نان برو تو هم به دنبالش برو: جمله ی توهین آمیزی است.
14. اسب تازی گر ضعیف بود همچنان از طویله ی خربه انتقاد از بی اهمیت ها.
15. آن راکه حساب پاک است از محاسبه چه باک است: کسی که کارش در ست است از حساب و کتاب ترسی ندارد.
16. اندازه نگهدار کلواوشر بواو لا تسرفوا: پرخوری.
17. ای که پنجاه رفت و در خوابی مگر این پنج روز را دریابی: استفاده از اندک فرصت مانده.
18. آنروز که آواز بود فکر زمستانت هم بود: به فکر آینده نبودن.
19. آب دریا به دهن سگ نجس نمی شود: پشت دیگران ازکسی بدگویی کردن.

ضرب المثل ایرانی با حرف ب

1. با زبان خوش مار را از سوراخ بیرون می کشد: باچرب زبانی کارهای خویش راپیش می برد.
2. بزک نمیر بهارمیاد .کمبزه با خیار می یاد: به کسی و عده های دورو رازدادن.
3. بادمجان بم آفت نداره: مقاومت داشتن در برابر سختی ها.
4. با یک گل بهار نمیشه: با یک شخص درستکار دنیا درست نمی شود.
5. با یه من عسل هم نمی شود خوردش: بد اخلاق بودن.
6. به دعای گربه ی سیاه، بارون نمی باره: خشم خدا نسبت به افراد بدکار.
7. برای لای جزر دیوار خوبه: خیلی بی مصرف است.
8. با یک تیر دو نشون زدن: با انجام یک کار به چند نتیجه عالی رسیدن.
9. باد آورده را باد می برد: هر چیزی که آسان بدست می آید آسان هم از دست می رود.
10. به در گفت دیوار بشنوه: غیر مستقیم حرف زدن.
11. به نطق آدمی بهتر است از دواب ، دواب از تو به گر نگویی صواب : استفاده از سخنان خوب در حرف زدن.
12. با هر دست که دادی پس می گیری: پاداش حتمی در مقابل هر خوبی.
13. بزرگی به عقل است نه به سال: در تقابل بین کارها وسخنان خردمندانه ی خردسال با سخنان وکارهای نابخردانه ی بزرگسال گفته می شود.
14. برای همه مادر است برای من زن بابا: با همه مهربان است با من نا مهربان است.
15. با ماه نشینی، ماه شوی، با دیگ نشینی سیاه شوی: در تأثیر همنشینی گویند،‌ یعنی در اثر همنشینی با بدان ،‌بد می شوی و با نیکان نیک.
16. با پول ها کباب بی پول ها دود کباب: شخص ثروتمند از مواهب زندگی استفاده می کند و بینوا می بیند و حسرت می کشد.

ضرب المثل ایرانی با حرف پ

1. پشت چشم نازک کردن: ناز آوردن
2. پشت دست داغ کردن: تصمیم گرفتن برای انجام ندادن کاری.
3. پا به دریا بگذاره دریا خشک می شود: بد شانس است.
4. پرسیدن عیب نیست ،‌ ندانستن عیب است: در مذمت نادانی
5. پنجه با شیر انداختن و مشت با شمشیر زدن کار خردمندان نیست: کار خطرناک کردن کار انسانهای عاقل نیست.
6. پول که زیاد شد خانه تنگ می شود و زن زشت: ثروت زیاد ، انسان را به سرگرمی های ناپسند وا می دارد.
7. پی تقدیر رفتن از کوری است. در نکوهش سستی وتنبلی ویا استفاده نکردن از عقل وفکر خود
8. پشم در کلاه نداشتن. بی مایه بودن
9. پرتو نیکان نگیرد هر که بنیادش بد است تربیت نا اهل را چون گردوگان بر گنبد است
10. پرده هفت رنگ مگذار تو که در خانه بوریا داری: قناعت.
11. پولش از پار و بالا می ره: ثروت زیادی دارد.
12. پشت دست را داغ کردن: تصمیم به انجام ندادن کاری گرفتن.
13. پایان شب سیه سپید است: مثل از پی هر گریه آخر خنده ای است.
14. پول علف خرس است: دارایی و مال را به هر کس که بخواهد نباید داد.
15. پیاده شو با هم راه بریم: در مورد کسی که خیلی مغرور و متکبر شده است.

ضرب المثل ایرانی با حرف ت

1. توبه گرگ مرگ است: کسی که دست از عادتش بر نداره.
2. تا تریاق از عراق آرند مار گزیده مرده باشد: به تاخیر انداختن کاری که اهمیت فوری و بسیار دارد.
3. تا تنور گرم است نان را بچسبان: کاملاً از فرصت استفاده کردن.
4. تعارف اومد نیامد دارد: به کسی که تعارف می کنی ممکن قبول کنه ممکن نکنه.
5. تیرش به سنگ می خوره: به هدفش نمی رسه.
6. تیر توی تاریکی انداختن: با چشم بسته کاری رو انجام دادن.
7. تافته جدا بافته بودن: خود را غیر از بقیه دانستن.
8. تا توانی دلی بدست آور دل شکستن هنر نمی باشد
9. تیشه به ریشه زدن:‌ با پای خود به گور رفتن.
10. توی هفت آسمون یک ستاره نداشتن: بد شانسی آوردن.
11. تو را خواهند پرسید که عملت چیست نگویند پدرت کیست: باز خواست آخرت.
12. ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی که این ره که تو می روی به ترکستان است
13. تا مرد سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد
14. توانگری به قناعت به از توانگری به بضاعت: کسی که قانع است قدرتمند است.

ضرب المثل ایرانی با حرف ج

1. جوجه را آخر پائیز می شمرند: نتیجه کار آخر معلوم می شود.
2. جواب ابلهان خاموشیست: جواب نادانها را نباید داد.
3. جانماز آب کشیدن: در ظاهر خود را خوب نشان دادن.
4. جنگل مولاست: جماعتی نامناسب در جایی جمع شده اند.
5. جواب دندان شکن: یعنی با منطق و حساب پاسخ دادن.
6. جایی نمی خوابه که آب زیرش بره: برای افراد زیرک گفته می شود.
7. جایی رفت که عرب نی انداخت: کنایه از این است که بازگشتی ندارد.
8. جنگ دو سردارد: یعنی پایان جنگ گاهی پیروزیست و گاهی شکست است.
9. جاتره بچه نیست: چیزی وجود ندارد.
10. جان کسی را به لب آوردن: زیادی منتظر شدن.
11. جای که نمک خوردی نکمدان مشکن : در نکوهش خیانت به افرادی که در حق آدم خوبی کرده اند.
12. جهان ای برادر نماند بر کس دل اندر جهان آفرین بند و بس : دوری از دل بستن به دنیا (نزدیک شدن به خدا)
13.  جای سوزن انداختن نیست : شلوغی آن مکان
14. جوانمردی که بخورد و بدهد به از عابری که نخورد و بنهد: جوانمردی که به دیگران کمک می کند بهتر از پارسایی است که نمی خورد و به دیگران هم کمک نمی کنند.
15. جای شکرش باقی است.

ضرب المثل ایرانی با حرف چ

1. چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی: عاقل کاری را که پشیمانی به بار می آورد نمی کند.
2. چو فردا شد فکر فردا کنیم: از حالا جوش فردا را نزنیم.
3. چند تا پیراهن بیشتر پاره کرده: با تجربه تر است.
4. چغندر به هرات زیره به کرمون: هر چیزی به جای خودش.
5. چیزی که عوض داره گله نداره: این کار به آن کار در.
6. چاقو دسته خودش را نمی بره: خویشان و بستگان برای همدیگر ناراحتی تولید نمی کنند.
7. چیزی بارش نیست: ساده لوح بودن.
8. چیزی که از خدا پنهان نیست از بنده چه پنهان: جای مخفی کردن چیزی نیست.
9. چشم بسته غیب می گوید: به کسی گفته می شود که از موضوع روشن و واضح خبر می دهد.
10. چشمش آلبالو گیلاس می چینه: چیزی را به طور درست نمی بیند.
11. چه خوش گفت آن تهی دست سلحشور جوی زر بهتر از پنجاه من روز.
12. چو آید زپی دشمن جان شان بیند و اجل پای اسب دوان
13. چوب به لانه زنبور کردن: کارهای خطرناک انجام دادن
14. چو انداختن: جال و جنجال را انداختن.
15. چو کردی با کلوخ انداز پیکار سر خود را به نالای شکستی.

ضرب المثل ایرانی با حرف ح

1. حساب حسابه ، کاکابرادر: مثل ، برادریمان سر جاش بزغاله یکی هفت صنار.
2. حرف راست را باید از بچه شنید: صحبت درست را که کودک می گوید ، صحیح است.
3. حسود هرگز نیاسود: از بخل و کینه به جایی نمی رسد.
4. حق به حقدار می رسد: کار شایسته سزای آدم دستکار است.
5. حرفهای گنده تر از دهنش می زنه: سخنان نامناسب زدن
6. حالا که ماست نشد شیر بده: مقصودی معین ندارد.
7. حاجی ، حاجی را در مکه می بیند: وقتی کسی وعده ای می دهد و می رود و مدتی از او خبری نمی شود چون او را می بینند چنین می گویند.
8. حسود از نعمت حق بخیل است و بنده بی گناه را دشمن می داند: حسادت.
9. حال در ماندگان کسی داند که به اصول خویش در ما ند: دردمندی.
10. حادثه خبر نمی کند: اتفاقات پیش از آنکه بفهمیم روی می دهد.
11. حلوا حلوا دهن شیرین نمی شه: با زدن حرف حلوا بدان که دهانت شیرین نمی شود.
12. حسنی به مکتب نمی رفت وقتی می رفت جمعه می رفت: کار را بی موقع انجام دادن.
13. حرف حساب جواب نداره: درست گفتن مسئله ای درباره حق کسی.
14. حرف حق تلخه: درست گفتن هر حرفی را گویند.

ضرب المثل ایرانی با حرف خ

1. خر ما از کرگی دم نداشت: بدشانس بودن.
2. خودم کردم که لعنت بر خودم باد: مانند از ماست که بر ماست
3. خانه به دوش: بی خانه بودن.
4. خر تب می کنه: در فصل تابستان کسی که لباس گرم بپوشد.
5. خر بیار و باقالی بار کن: در موردی گفته می شود که آشوب و معرکه بر سر موضوعی باشد.
6. خدا از دهنت بشنوه: کاش همان شود که شما گفتین.
7. خواب زن چپ می زند: در موری گفته می شود که خواب به تعبیرش خود باشد و بالعکس.
8. خود را به موش مردگی زدن: در مورد کسی گفته می شود که در انجام کاری سستی می کند
9. خوردن برای زیستن و دکر کردن است تو معتقد که زیستن از بهر خوردن است
10. خران و گاوان کار بردار به ز آدمیان مردم آزار
11. خر که کمتر نهر بر وی بار بی شک آسوده تر کند رفتار
12. خواب نوشین بامداد رحیل میل باز دارد سپاه از سبیل عاقبت بد خواب زیاد
13. خاموشی ، به که جواب سخت.

ضرب المثل ایرانی با حرف د

1. دیگ به دیگ می گه روت سیاه: کسی که عیب دارد به دیگران طعنه می زند.
2. در نا امیدی بسی امید است پایان شب سیه سپید است
3. دل به دریا زدن: ریسک کردن.
4. دل به دل راه داره: خبر داشتن از دوستی طرف
5. در دوازه رو می شه بست ولی در دهان مردم را نمی شود بست: هر کاری بکنی مردم درباره ات حرف می زنند.
6. دودو تا چهار تا: چیزی که واضح است.
7. دشمن دانا به از دوست نادان: دانایی و فهمیدگی گرچه در دوست باشد ، خوب است.
8. دیوار موش داره موشم گوش داره: حرف به گوش بقیه می رسد.
9. در کار نکو حاجت هیچ استخاره نیست: در انجام دادن کار خوب فکر و تأمل کردن جایز نیست.
10. دود از کنده بلند می شه: با تجربه بودن افراد مسن
11. درخت هرچه بارش بیشتر می شود سر فروتر می رود. در ستایش فروتنی افراد دارای مقام ویا ثروت
12. دروغی مصلحت آمیز به که داشتی فتنه انگیز
13. دوست شمار آنکه در نعمت زند لاف یاری و برادر خواندگی
14. دشمن آن به که نیکی بینند : نیکوکاری حتی در حق دشمنان.
15. داشتم فایده نداره از داریم بگو: از آنچه داشتی نگو بگو اکنون چه داری.

ضرب المثل ایرانی با حرف ر

1. ریگ تو کفششه: منظور داشتن نقشه ی بدی در فکر
2. رو که نیست سنگ پای قزوینه: پررو بودن.
3. رفتم ثواب کنم کباب شدم: در برابر خوبی ، بدی دیدم.
4. راه باز است و جاده دراز: کسی برای رفتن مانع نمی شود.
5. روده بزرگه ، روده کوچکه رو خورد: وقتی که انسان خیلی گرسنه باشد.
6. رنگش مثل گچ سفید شد: منظور کسی است که از چیزی ترسیده و رنگش پریده باشد.
7. رفتن و نشستن به که دویدن و گسستن: آرامش.
8. روده تنگ به یک نان تهی پر گردد نعمت روی زمین پر نکند و بهره ننگ : قناعت
9. رگ خواب کسی را به دست آورن. پیدا کردن نقطه ی ضعف کسی
10. ریش در دست دیگران داشتن. اختیار در دست خود نداشتن
11. رفت که ریش در بیاورد ، سبیلش را هم باخت: خواست وضع بهتری پیدا کند ، آنچه داشت از دست داد.

ضرب المثل ایرانی با حرف ز

1. زبانم مو در آورد : وقتی که کسی زیاد توضیح دهد و نتیجه نداشته باشد .
2. ز تعارف کم کن و بر مبلغ افزا: هنگامی گفته می شود که تعارف بی فایده و باعث رنجش دیگران می شود .
3. زدیم و نگرفت : کسی که خود را به خطر بیاندازد و نتیجه ای نداشته باشد .
4. زیر آب کسی را زدن : ‌کسی را نزد دیگری بی اعتبار کردن
5. زیر کاسه ، نیم کاسه است : یعنی فریب و حقه ای در کار است .
6. زردآلو را می خورد برای هسته اش: هر کاری را برای نتیجه اش انجام می دهد.
7. زن به در سرای مرد نکو هم درین عالم است دوزخ او تأثیرخوب همنیشنی با افراد نیکوکار
8. زیر رنج بود گنج های پنهانی : نتیجه دادن زحمات

ضرب المثل ایرانی با حرف س

1. سری که درد نمی کند دستمال نمی بندند : وقتی احتیاج به کاری نیست دنبال کار اضافی نرو.
2. سیب دو نیمه :‌ کنایه از شباهت .
3. سرش به تنش زیادی کرده است :‌ از جانش سیر شده است.
4. سکوت نشانه ی رضایت است :‌ وقتی کسی ساکت است رضایتش را نشان می دهد.
5. سرش به تنش می ارزد :‌ ارزش احترام گذاشتن را دارد.
6. سگ زرد برادر شغال است :‌ یعنی در یک جنسند .
7. سبیلش را چرب کردن : یعنی به کسی رشوه دادن.
8. سر پیری و معرکه گیری :‌ در مورد کسانی است که زمان پیری کار جوانان را انجام می دهند .
9. سالی که نکوست از بهارش پیداست : مواقعی گفته می شود که کاری بر وفق مراد باشد.
10. سیر به پیاز میگه پیف پیف چقدر بو می دی :‌ کنایه به کسی است که خود پر از عیب و اشکال است ولی عیب کوچک دیگران را بزرگ جلوه دهد.
11. سه چیز پایداری نماند مال بی تجارت و علم بی بحث و ملک بی سیاست : سه چیز استوار نمی ماند مال که خرید و فروش نشود و علمی که مشورت در آن نباشد و پادشاه بی سیاست.
12. سخن را سر است ای خردمند و بن میاور سخن در میان سخن :‌ دوری کردن از میان حرف دیگران پریدن
13. سخنران پرورده ی پیرکهن بیندیشد آنکه بگوید سخن
14. سخی دوست خداست ‌
15. ستاره ی سهیل است

ضرب المثل ایرانی با حرف ش

1. شتر در خواب بیند پنبه دانه ؟ : کنایه از آدمی است که آرزوهای دور و درازی دارد.
2. شنیدن کی بود مانند دیدن : هرگاه با چشم خودت ندیدی شایعات را باور نکن .
3. شتر بابارش گم می شه : نا امن بودن مکانی
4. شتر سواری دولا دولا نمی شود : کار را باید با آگاهی انجام داد.
5. شاهنامه آخرش خوش است : همیشه در اول کار نباید قضاوت کرد.
6. شتری که در خانه ی همه را می زند :‌ عاقبتی که برای همه است .
7. شمر ، جلودارش نمیشه : یعنی بسیار آدم شروری است.
8. شنیدم گوسفند را بزرگی رها نیندازدهان و دست گرگی
9. شیطان با مخلصان بر نمی آید و سلطان با مفلسان :‌ شیطان با آدمهای یک رنگ کاری ندارد.
10. شوی زن زشت روی و نابینا به : شوهر زن زشت ونابینا باشد بهتر است
11. شام و ناهار هیچ چیز ،‌آفتاب به لگن هفت دست : خوراکی هیچ ،‌اسباب و ظروف و سفره بیار –- اصل هیچ و فروع بسیاراست.

ضرب المثل ایرانی با حرف ص

1. صورتش را با سیلی سرخ نگه می دارد : آبرومندانه زندگی کردن
2. صابوش به جامه‌ی کسی خوردن : یعنی ضرور و زیان به او هم رسیده.
3. صد تا چاقو بسازه ، یکیش دسته نداره : یعنی هیچوقت به‌حرفش اعتماد نکن.
4. صبر ،‌کلید کارهاست
5. صیاد بی روزی در دجله نگیرد و ماهی بی اجل بر خشک نمیرد: روزی
6. صبر ایوب داشتن
7. صلاح مملکت خویش خسروان دانند.
8. صاحب دلی به مدرسه آمد ز خانقاه شکست عهد صحبت اهل طریق را: پیمان شکنی.
9. صدا از ته چاه بر آمدن. ضعیف بودن
10. صلح دشمن چو جنگ دوست بود.

ضرب المثل ایرانی با حرف ض

1. ضرر تلخه
2. ضرب ، ضرب اول: در مبارزه آن کسی برنده است که ضربه اول را زده باشد.
3. ضامن روزی بود روزی رسان. اعتقاد به روزی دهندگی خدا
4. ضعیفی که با قوی دلاور کند یار دشمن است در هلاک خویش: هرکس باید به توان خودش کاری را انجام دهد.

ضرب المثل ایرانی با حرف ط

1. طاقتم طاق شد: بیش از این تحمل ندارم ، صبرم تمام شده است.
2. طوطی وار یاد گرفتن: مطلبی را سرسری یاد گرفتن
3. طبل توخالیست: فقط داد و فریاد می زند و گرنه چیزی بارش نیست.
4. طاووس‌رابه‌نقش ونگاری‌که هست‌خلق‌تحسین‌کنند واوخجل ازپای‌زشت‌خویش: ظاهر بینی افراد
5. طلب کردم زدانایی به یک پند مرا فرمود با نادان مپیوند.
6. طمع را سه حرف است هر سه تهی : در مذمت ونکوهش طمع

ضرب المثل ایرانی با حرف ع

1. عاقبت جوینده یابنده بود: کسی که تلاش می کند به مقصودش می رسد.
2. عقل اون پاره سنگ بر می داره: عقل ندارد.
3. عجله کار شیطونه: عجله کار درستی نیست.
4. عاقبت حق به حقدار رسید: همیشه در سرانجام هر کار کسی که حق دارد برنده است.
5. عالم نا پرهیزگار کور شعله دارست: در نکوهش دانشمند بی تقوا ونترس از خدا
6. عالم از بهر دین پروردن است نه از بهر دنیا خوردن.
7. عالم بی عمل به چه ماند گفت به زنبور بی عسل:
8. عاقلان را یک اشارت بس بود.
9. عروس تعریفی آخرش شلخته در می آید. دوری از تکبر ویا خودتعریفی
10. عطای او را بلقای او بخشیدم: در مورد افردای که خیر و شر آنها یکی است.

ضرب المثل ایرانی با حرف ف

1. فیلش یاد هندوستان کرده: یاد خبری دور، افتاده است.
2. فلفل نبین چه ریزه بشکن ببین چه تیزه: هیچ گاه از ظاهر کسی نمی توان قضاوت کرد.
3. فردا هم روز خداست: یعنی اجبار نیست که همه کارها را امروز بکنید.
4. فلانی اجاقش کوره: منظور از کسی است که بچه دار نمی شود.
5. فرو مایه هزار سنگ بر می دارد و طاقت سختی نمی آورد. بی تحمل و طاقتبودن افراد بدکار
6. فرق است میان آنکه یارش در بر آنکه دو چشم انتظارش بر در: انتظار.
7. فهم سخن چون نکند مستمع قوت طبع از متلکم بجوی: فهمیدن سخنان گوینده در هنر سخن گفتنش نهفته است
8. فکر نان کن که خربزه آب است: دل به چیزهای بیهوده نبستن

ضرب المثل ایرانی با حرف ق

1. قدر زر ، زرگر شناسد ، قدر گوهر ، گوهری: ارزش هر چیزی را خبره آن می داند نه دیگران.
2. قصاص در این دنیاست: یعنی هر کس نتیجه اعمال خود را در زندگی می بیند.
3. قاشق نداره آش بخورد: کنایه از شخص بینهایت تهیدست است و وسیله لازم را دراختیار ندارد.
4. قوز بالاقوز: کار را خراب تر از آنچه که بود کردن.
5. قرص خورشید در سیاهی شد یونس اندر دهان ماهی شد.
6. قرآن بر سر زبان است و در میان جان: دیانت
7. قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار آید: قدر عافیت.

ضرب المثل ایرانی با حرف ک

1. کوه به کوه نمی رسد آدم به آدم می رسد.
2. کبکش خروس می خونه: خیلی خوشحال است.
3. کو گوش شنوا: گوش ندادن به حرف.
4. کوزه گر از کوزه شکسته آب می خورد: خسیس بودن
5. کارها به صبر برآید و مستعجل به سر در آید: صبر.
6. کس نبیند بخیل فاضل را کر نه در عیب گفتنش کوشد ور کریمی دو صد گز دارد کرمش عیبها فرو پوشد: افراد فاضل.
7. کرم بین و لطف خداوند گار گر بنده کرده است و او شرمسار: در نکوهش بدکاری
8. کند همجنس با همنجنس پرواز: هر کسی با مثل خودش رابطه دارد.

ضرب المثل ایرانی با حرف گ

1. گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی: صبر کردن.
2. گاومون زائیده: دردسر به سراغ آدم آمدن.
3. گاو پیشانی سفید است: همه کس و در همه جا او را می شناسند.
4. گاو بی شاخ و دم: کسی که فقط در ظاهر قوی ووحشتناک به نظر می رسد
5. گر دست فتاده ای بگیری مردی ور بر کسی خرده نگیری مردی
6. گربه شیر است در گرفتن موش لیک موش است در مصاف پلنگ
7. گرت از دست برآید ذهنی شیرین کف مردی آن نیست که مشتی بزنی بر دهنی
8. گرگ که پیر می شود ، رقاص شغال می شود: هر آدم شروری ، در روزگار پیری دست آموز دیگرانست

ضرب المثل ایرانی با حرف ل

1. لگد به بخت خود زدن: در مقابل خود ایستادن
2. نقش دادن: کاری به طول انجامیدن
3. لبش بوی شیر می دهد: بی تجربگی فرد
4. همه مهربانتر از مادر: تملق کردن
5. لذتی که در بخشش هست در انتقام نیست وقتی می توان ببخشی انتقام نگیر

ضرب المثل ایرانی با حرف م

1. مرغ همسایه غاز است: نا آگاهی
2. ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است: ارزش وقت را دانستن
3. ماست را کیسه کردن: گول زدن
4. مرغ یک پا داره: لجبازی کردن
5. مار تو آستین پرورش دادن: محبت به افراد زیان رساننده
6. مار خورده و افعی شده: شرارت کسی
7. مگواندوه خویش با دشمنان که لامول گویند شادی کنان: دشمن را به ناراحتی خود شاد نکن
8. مال از بهر آسایش عمر است نه عمر از بهر گرد کردن مال: آسایش
9. مورچگان را چو بود اتفاق شیر ژیان را به راننده پوست : در ستایش اتحاد وهمبستگی
10. مزن بی تأمل بگفتار دم نگو گوی گردوگوئی چه غم: بدون فکرحرف نزدن واگر هم سخن گفته شد دیگر جای تأسف خوردن نیست
11. مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می ترسد : کسی از چیزی ضرر دیده از آن چیز برای هیشه رعب ووحشت دارد
12. مسکین خر اگر چه تمیز است چون با رهمی برد عزیز است: زحمتکشی

ضرب المثل ایرانی با حرف ن

1. نفس از جای گرم برآمدن: در مورد شخصی گفته می شود که بی خیال مستمندان باشد.
2. نم پس نمی دهد: کارش عیب و ایراد ندارد
3. نخود هر آش شدن: فضول بودن
4. نور علا نور بودن: کار خیلی خوب بودن
5. نان خود خوردن و نشستن به که کمر زرین بستن و به خدمت ایستادن: قناعت
6. نصیحت پادشاهان کردن کسی رامسلم بود که نیم سرندارد یاامید. کاربیهوده
7. ندانستی که بینی بر پای چو در گوشت نیامد مردم
8. نماند به ستمکار بد، روزگار بماند بر او لعنت پایدار
9. نان از برای کنج عبادت گرفته اند صاحب دلان به کنج عبادت برای نان: سوء استفاده
10. نا بینا به کار خویش بیناست: هر کسی در انجام کاری مهارت دارد

ضرب المثل ایرانی با حرف و

1. وقت نداره سرشو بخارونه: منظور آنست که گرفتار است.
2. وجود یکی است ولی شکم دوتاست: یعنی دو نفر هر چقدر به یکدیگر نزدیک باشند باز هم از هم جدا هستند.
3. وین شکم بی هنر پیچ ، پیچ صبر ندارد که بسازد به هیچ
4. وقت ضرورت چون نماند گزیر دست‌بگیردسرشمشیرتیز: ضرورت‌کارواجب
5. وفاداری مدار از بلبلان چشم که هردم بر گلی دیگر سرآیند: بی وفایی

ضرب المثل ایرانی با حرف ه

1. هر پستی ، بلندی دارد: بعد از هر سختی آسانی هست.
2. هادی ، هادی اسم خود بر ما نهادی: یعنی که به ارتکاب عمل خلافی دست زده ای و مرا بدان متهم می کنی.
3. هشتش گرو نهش است: آه در بساط ندارد.
4. هر که بامش بیش ، برفش بیشتر: ثروت زیاد آسایش به بار نمی آورزد
5. هرکه درحال‌توانایی نکوئی‌نکند ازوقت ناتوانی‌سختی ببیند: انجام‌کارخوب
6. هرکه در زندگانی نانش بخورند چون بمیرد نامش نبرند: کارحسنه کردن در این دنیا
7. هر که آمد عمارتی نو ساخت رفت و منزل بدیگری پرداخت : بی وفابودن روزگار
8. هر که نان از عمل خویش خورد منت از حاتم طائی نبرد : قناعت
9. هر که با بزرگان ستیز و خون خود ریزد: پا از گلیم خود دراز کردن
10. هر جا سر است سخن است.

ضرب المثل ایرانی با حرف ی

1. یکی به دو کردن: جر و بحث کردن
2. یک دست صدا نداره: باید با دیگران متحد بود
3. یک من ماست چقدر کره می دهد: تلافی کردن
4. یک پاش لب گور است: پیر است
5. یزدان کسی را که دارد نگاه نگردد ز سرما و گرما تباه
6. یاردیرینه‌مراگونه‌زبان توبه مده که مراتوبه‌شمشیری نخواهدبودن: سرسختی
7. یک تیر و دو نشان: با یک کار به دو نتیجه رسیدن
8. یاسین به گوش خر خواندن: پند بی فایده به کسی دادن
9. یک چشم گریان و یک خندان: در مورد کسی گویند که دو گانه عمل می کند.

هنوز هم ضرب المثل های اصیل ایرانی زیادی هستند که در مطلب گنجانده نشده اند. اگر می توانید حدس بزنید جای چه ضرب المثل هایی در این مطلب خالیست!