امامزادگان در ایران امام‌زاده به فرزند یا نواده امام معصوم و گاهی به مزار او گفته می‌شود. کاربرد این واژه در این اصطلاح، از قرن ششم هجری قمری و حتی قبل از آن وجود داشته ولی از قرن نهم به بعد رایج شده‌است. ساخت مقبره بر مزار این امام‌زادگان نیز از قرن اول ثبت شده . بعضی از این امام‌زادگان شهرت جهانی و بعضی نیز شهرت منطقه‌ای دارند. بقاع امام‌زادگان در ایران و کشوهای دیگر اسلامی دیده می‌شوند. امام‌زادگان مدفون در آنها در فرهنگ مردم تاثیر داشته‌اند به گونه‌ای که گاه نام شهر یا روستا برگرفته از نام امام‌زاده‌ها است.

دلایل وجود امامزادگان بسیار در ایران

مورخان شیعه دلایل متعددی را در خصوص علت گسترده مهاجرت فرزندان امام‌های شیعه به ایران ذکر کرده‌اند. مهمترین آن‌ها عبارتند از:

1. امنیت موجود در ایران بعد از سده 2 هجری قمری، به دلیل دوری مسافت از بغداد و شام
2. محبوبیت در بین مردم ایران به ویژه در مناطق شیعه‌نشین و فضای مناسب برای ترویج و تبلیغ مذهب تشیع
3. جذب نیرو برای قیام علیه خلفای عباسی

امامزادگان در ایران

امامزاده‌های جعلی

بسیاری از امامزاده‌های ایران فاقد سند و شجره‌نامه هستند و در صحت تاریخی آن‌ها شبهاتی وارد شده‌است، که از معروفترین آن‌ها می‌توان به بی‌بی شهربانو، امامزاده قاسم و امامزاده قلقلی اشاره کرد. به گفته مدیرکل اوقاف گیلان تا کنون 13 امامزاده جعلی در این استان تخریب شده‌است. نمایندگان مجلس از عدم برخورد مسئولان سازمان اوقاف با امامزاده‌های بدون شجره انتقاد کردند و این سازمان را تهدید به پیگیری طرح تحقیق و تفحص کردند.

امامزادگان در ایران

افزایش تعداد امامزادگان در سال های اخیر

طبق آمار رسمی، بیش‌از 8000 امام‌زادهٔ قانونی و ثبت‌شده در ایران وجود دارد. همچنین تعداد بسیاری امام‌زاده نیز وجود دارند که به‌دلیل خوابنما شدن افراد ساخته می‌شوند؛ بسیاری از آن‌ها بعداً (همانند شمال کشور) توسط مراجع قانونی تخریب می‌شوند. رسانه‌های فارسی‌زبان در گزارش‌هایی به انتقاد از افزایش تعداد امامزادگان در ایران پرداختند؛ امامزاده‌های ایران در سال 1357، حدود 1500 بقعه برآورد شده‌بودند، اما با گذشت 34 سال تعداد امامزاده‌ها حدود 11 هزار بقعه رسیده و این به آن معناست که به‌طور متوسط، سالانه بیش از 300 امامزاده در ایران شناسایی می‌شوند.