- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- اسلام
- اسامی پنج تن آل عبا
اسامی پنج تن آل عبا
پنج تن آل عبا عنوانی برای حضرت محمّد، حضرت علی، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسین علیهم السّلام که فضایل و مقامات مشترک و مشابه ایشان سبب امتیاز آنان در میان معصومین چهارده گانه نزد شیعه امامیه شده است. اینان به آل عبا، اصحاب کساء یا آل کسا، خمسه آل عبا و خمسه طیبه نیز مشهورند. پورتال آسمونی در این بخش مطالب مفید و خواندنی در مورد پنج تن آل عبا تهیه کرده است که در ادامه می خوانید. از اینکه ما را همراهی می کنید سپاسگزاریم.
پنج تن آل عبا به ترتیب
پنج تن آل عبا عبارتند از: پیامبر (ص)، امام علی (ع)، حضرت فاطمه (س)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع)
حدیث کسا درباره 5 تن آل عبا
نظر به اینکه همگی آن ها به مناسبتی زیر یک کسا (که به عبا ترجمه شده) رفتند، به «پنج تن آل عبا» شهرت یافته اند. حدیثی که این واقعه را بیان می کند به «حدیث کسا» شهرت دارد و از احادیث معتبر است.
این حدیث در منابع متعدد شیعه و سنی آمده است. به یکی از متن های آن بنگرید:
الإمام الرضا علیه السلام عَن آبائِهِ علیهم السلام عَن عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام، عَن امِّ سَلَمَةَ قالَت: نَزَلَت هذهِ الآیَةُ فی بَیتی وفی یَومی، کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه وآله عِندی فَدَعا عَلِیًّا وفاطِمَةَ والحَسَنَ والحُسَینَ، وجاءَ جَبرَئیلُ فَمَدَّ عَلَیهِم کِساءً فَدَکِیًّا ثُمَّ قالَ:
اللّهُمَّ هؤُلاءِ أهلُ بَیتی، اللّهُمَّ أذهِب عَنهُمُ الرِّجسَ وطَهِّرهُم تَطهیرًا. قالَ جَبرَئیلُ: وأنَا مِنکُم یا مُحَمَّدُ؟ فَقالَ النَّبیُّ صلی الله علیه وآله: وأنتَ مِنّا یا جَبرَئیلُ.
قالَت امُّ سَلَمَةَ: فَقُلتُ: یا رَسولَ اللّهِ، وأنَا مِن أهلِ بَیتِکَ، وجِئتُ لِأَدخُلَ مَعَهُم، فَقالَ: کونی مَکانَکِ یا امَّ سَلَمَةَ، إنَّکِ إلی خَیرٍ، أنتِ مِن أزواجِ نَبیِّ اللّهِ.
فَقالَ جَبرَئیلُ: اقرَأْ یا مُحَمَّدُ: «إنَّما یُریدُ اللّهُ لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِّجسَ أهلَ البَیتِ ویُطَهِّرَکُم تَطهیرًا» فِی النَّبیِّ وعَلِیٍّ وفاطِمَةَ والحَسَنِ والحُسَینِ علیهم السلام. (أمالی الطوسیّ، ص 368، ح 783)
امام رضا علیه السلام به نقل از پدرانش به نقل از امام سجّاد به نقل از امّ سلمه: این آیه در خانه من و در روزی که پیامبر در خانه من بود نازل شد. پیامبر صلی الله علیه وآله نزد من بود که علی، فاطمه، حسن و حسین را فرا خواند. جبرئیل هم آمد و پیامبر عبای فدکی را بر آنها گستراند و سپس فرمود: پروردگارا! اینان اهل بیت من هستند، خدایا! هرگونه پلیدی را از آنها دور کن و کاملًا پاکشان گردان. جبرئیل گفت: ای محمّد! آیا من هم از شمایم؟ پیامبر فرمود: تو نیز از مایی ای جبرئیل.
امّ سلمه: عرض کردم: یا رسول اللّه! من هم از اهل بیت تو هستم و پیش رفتم تا در کنار آنها باشم. پیامبر فرمود: در جای خود باش ای امّ سلمه، تو به سوی خیر هستی، تو از همسران پیامبر خدایی. جبرئیل گفت: ای محمّد بخوان: «إنّما یریدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمْ الرِّجْسَ أهْلَ البیتِ ویُطَهِّرَکُم تَطْهیراً»، که در حقّ پیامبر، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام است.
فضائل پنج تن در قرآن
شهرت پنج تن، در آیات و روایات برگرفته از شأن نزول آیه تطهیر است. این آیه هنگام گرد آمدن پیامبر (ص) و اهل بیت وی در زیر عبایی نازل شد. مفسّران شیعه و بسیاری از عامّه، اهل بیت پیامبر (ص) را در آن زمان منحصر به حضرت فاطمه (س) و شوهر و فرزندانش دانسته‌اند که در این آیه بدان اشاره شده و آنان را به دور از هرگونه پلیدی معرفی کرده است. عناوین آل عبا و آل کسا نیز ناظر به این امر است.
از آیات دیگری نیز فضیلت پنج تن استنباط شده است از جمله:
آیه مباهله که در آن از علی (ع) به نفس پیامبر (ص)، از حضرت فاطمه (س) به زن برگزیده خاندان پیامبر (ص) و از حسنین علیهماالسّلام به فرزندان پیامبر (ص) تعبیر شده است.
آیه اطعام ، که به دنبال روزه گرفتن سه روزه علی، فاطمه و حسنین علیهم السّلام و بخشیدن افطار خود در هر سه شب به مسکین و یتیم و اسیر نازل شد و اخلاص و ایثار ایشان ستایش شد.
آیه مودت که در آن مطابق تفاسیر عامه و خاصه مصداق ذوی القربای (خویشاوندان) پیامبر (ص)، علی (ع) و فاطمه (س) و حسنین علیهماالسّلام بوده و مودّت ایشان اجر رسالت پیامبر (ع) قرار داده شده است.
آیات 19 تا 22 سوره الرّحمن، که در آنها از علی و فاطمه علیهماالسّلام به دو دریا تعبیر شده است که پیامبر به مثابه برزخی میان ایشان بوده و حسنین علیهماالسّلام چون لؤلؤ و مرجانی هستند که از ملاقات این دو دریا پدید می‌آیند.
آیه 37 سوره بقره، فتلقّی آدم من ربّه کلمات، که مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه در تفسیر این آیه، توسل حضرت آدم (ع) به انوار خمسه طیبه و خواندن خداوند به اسماء ایشان (کلمات) سبب آمرزش و قبولی توبه وی گردید. در بعضی از این روایات به اشتقاق نامهای پنج تن (محمّد، علی، فاطمه، حسن و حسین) از اسامی خداوند (محمود و حمید، علی و عالی و اعلی، فاطر و فاطم، محسن و ذوالاحسان و ذوالاسماء الحسنی) با اختلاف تصریح شده است.
نیز در تفسیر و تأویل این آیه و آیه و اذ ابتلی ابراهیم ربّه بکلماتٍ فاتمهّن علاوه بر تأویل کلمات به پنج تن و تأویل فَأتَمَّهُنَّ به 9امام از نسل امام حسین علیهم السّلام، مناقب و فضایل عدیده‌ای در شأن آل عبا نقل شده است.
همچنین در آیه اَسْتَکْبَرْتَ اَم کَنتَ مِن العالین عالین به خمسه طیبه تأویل شده است.
آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است: نساء:69؛ ابراهیم:24؛ نحل:43؛ طه:132؛ فرقان:74؛ ذاریات:27؛ طور:21؛ حشر:9.
فضائل پنج تن در احادیث
گذشته از آیات قرآن، در جوامع روایی عامّه و خاصّه، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است.
در بعضی از روایات نیز جبرئیل ششمین نفر پس از پنج تن (جَبْریلُ سادسُنا) خوانده شده است.
احترام و افتخار به پنج تن در کلمات و احتجاجات و خطبه‌های اهل بیت علیهم السلام نیز به چشم می‌خورد. در بسیاری از مناشدات و معرفی‌های افتخارگونه که از ائمه ایراد کرده‌اند تصریح به نامهای خمسه طیبه به منزله شاخص در اصالت و حسب و نسب اهل بیت وجود دارد
برتری پنج تن بر سایر امامان
برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمه چهارده گانه به مدد قراین ثابت می‌شود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسه طیبه است. نیز شهادت امام حسین علیه‌السلام (61ق) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است به منزله وفات همه پنج تن و ازین رو اعظم مصایب تلقّی شده است این القاب برای علی علیه‌السلام نیز احتراماً به کار رفته است.
در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است. آنچه مسلّم است پیامبر(ص) بر سایر پنج تن و امیرالمؤمنین بر فاطمه و حسنین علیهماالسّلام برتری دارند و در افضلیت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است
