- آسمونی
- مجله اینترنتی
- مناسبت های روز
- 30 شهریور؛ روز گفتگوی تمدنها
30 شهریور؛ روز گفتگوی تمدنها
| روز گفتگوی تمدن ها | ایرانی |
تاریخ: 1400/06/30 |
| تسری دادن گفت‌وگوی تمدنها به عرصه‌های دیگر |
ارتباط تمدنها و فرهنگ میان نسل‌های مختلف در غنی‌سازی فکر، تمدن و فرهنگ انسانها سهیم بوده است. گفت و گوی میان فرهنگ‌ها و تمدنها در نزدیک ساختن ملت‌ها و دولت‌ها و از بین بردن موانع ارتباط آنها با یکدیگر نقش بسزایی دارد.
ایده گفت و گوی تمدنها برای اولین‌بار از سوی سید محمدخاتمی، رئیس جمهور سابق کشورمان مطرح شد که از سوی جوامع داخلی و خارجی خصوصاً سازمان ملل متحد مورد استقبال قرارگرفت تا آنجا که دیبر کل سازمان ملل سال 2001 را سال گفت و گوی تمدنها نامگذاری کرد.
30 شهریور ماه هر سال در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران به نام روز گفت وگوی تمدنها نامگذاری شد. روز گفت‌وگو یا سال گفت‌وگوی تمدنها زمینه‌ای برای تسری دادن گفت‌وگو و گفت‌وگوی تمدنها به عرصه‌های دیگر است.
امروزه که فرهنگ‌ها تأثیرگذارتر از موضع مستقیم سیاست هستند، مشترکاتی در حوزه‌های فرهنگی می‌توان یافت که بر حوزه‌های سیاسی مقدم بوده و از رخداد بسیاری از آنها جلوگیری می‌کند.
حاملان این مقوله عالمان ادیان، اندیشمندان، هنرمندان، محققان، نهادهای مدنی و فرهنگی و علمی هستند که با درایت کامل می‌توانند زمینه‌ساز و تغذیه کننده بسیاری از نیازهای فکری و روانی بشر امروز گردند.
انجمن صفاخانه مکانی در محله جلفا اصفهان (محله ارامنه اصفهان) جهت مناظره و گفتگوی ادیان بوده‌است که به همت آقا نجفی اصفهانی و حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی در سال 1281 شمسی برابر با جمادی الاخر 1320 قمری و 1902 میلادی تأسیس شده‌است در این مکان مبلغین مسیحی و نمایندگان مسلمانان به بحث و گفتگو می‌پرداختند. این مکان یکی از اولین مراکز گفتگوی ادیان و تمدنها بوده است.
در دوره پهلوی
ابتکار راه‌اندازی مرکزی برای گفتگوی تمدنها در ایران به دوران پهلوی بازمی‌گردد. در آن سال‌ها داریوش شایگان، حسین ضیایی و روژه گارودی با حمایت‌های فرح پهلوی، بنیاد فرهنگی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها را پایه گذاشتند. داریوش شایگان بعد از انقلاب نیز از نظریهٔ خاتمی که ایده‌ای مرتبط با نظر ایشان داشت حمایت کرد.
در همان دوران، روژه گارودی در سال 1977 کتابی با عنوان «برای یک گفتگوی تمدنها» منتشر کرد. این طرح فراخوانی برای ایجاد زمینة تفاهم ملت‌ها و دارای ویژگی نقد سلطه غرب بر جهان امروز بود. روژه گارودی غرب را عنصری آسیب رسان به شریعت و نوید دهنده نیستی و نابودی می‌داند که در دوره‌ای از حیاتش است که به آرامی به سوی فروپاشی و پرتگاه می‌رود.
مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدنها
مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدنها نهادی بود که در سال 1377 خورشیدی در ایران تأسیس شد و محمد خاتمی، رئیس جمهوری وقت ایران ریاست آن را برعهده داشت.
به تصویب رسیدن پیشنهاد محمد خاتمی برای نامگذاری سال 2001 در پنجاه و سومین مجمع عمومی سازمان ملل (سپتامبر 1998) به عنوان «سال گفت‌وگوی تمدنها» انگیزه تأسیس این مرکز در ایران شد.
محمد خاتمی در نخستین سفر خود به ایالات متحده و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیشنهاد «گفت‌وگوی تمدنها» را مقابل «برخورد تمدنها» مطرح کرد که این پیشنهاد با استقبال اعضای سازمان ملل روبه‌رو شد. هدف از بنیاد این مرکز «هماهنگ کردن فعالیت‌های کلیه سازمان‌ها، مراکز دولتی و غیردولتی برای توسعه نظریه گفت‌وگوی تمدنها» عنوان شد.
محمدجواد فریدزاده به عنوان نخستین رئیس مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدنها منصوب شد. وی پس از مدتی جای خود را به عطاءالله مهاجرانی داد. ریاست وی نیز دیری نپایید و در پی استعفای او، محمود بروجردی به عنوان سرپرست جدید این مرکز گمارده شد.
مرکز گفت‌وگوی تمدنها تا اوایل سال 84 زیرمجموعه وزارت خارجه بود ولی پس از آن به زیرمجموعه‌ای از سازمان فرهنگ و ارتباطات تبدیل شد. در دی‌ماه 1384 سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، دو دفتر ادیان و مرکز گفت‌وگوی تمدنها را با نام جدید «مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدنها» ادغام کرد.
این مرکز سرانجام در دی‌ماه 1386 طی حکمی از سوی محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور وقت ایران، با همه امکانات و نیروی انسانی در «مرکز ملی مطالعات جهانی شدن» ادغام شد و زیر نظر رئیس جمهور و به ریاست اسفندیار رحیم مشایی قرار گرفت.
