- آسمونی
- مجله اینترنتی
- ورزشی
- اطلاعات فوتبالی
- جام ملتهای آسیا و مربیان قهرمان
جام ملتهای آسیا و مربیان قهرمان
فوتبال ایران می تواند بابت یک رکورد احتمالا دست نیافتنی به خود ببالد؛ رکوردی که البته در سالهای اخیر، بعید به نظر می رسد تیمی در آسیا به دنبال آن باشد. برای ایران سه مربی این رکورد خاص را کسب کرده اند: محمود بیاتی، محمد رنجبر و حشمت مهاجرانی سه مربی ایرانی بودند که جام ملتهای آسیا را فتح کرده اند. اما این داستان مربوط به حدود نیم قرن قبل است و آسیایی ها از مدتها قبل متوجه شده اند برای پیشرفت باید به سراغ نامهای بزرگ اروپایی و آمریکایی بروند. به این ترتیب داستان فاتحان اروپایی از 1964 و با گیولا ماندی مجارستانی آغاز شد که اسرائیل را به قهرمانی سومین دوره جام ملتهای آسیا رساند. 55 سال بعد، همه چیز متفاوت از دهه شصت میلادی شده بود.
جام ملتهای 2019 نمونه ای از نبرد مربیان بزرگ غیرآسیایی بود. تورنمنتی که مردان نام آشنایی چون مارچلو لیپی، آلبرتو زاکِرونی، هتکور رائول کوپر، کارلوس کی روش، فلیکس سانچز، سرکو کاتانِچ، پائولو بنتو، اسوِن گوران اریکسون و دیگران رکورد 21 مربی غیربومی روی نیمکت 24 تیم حاضر در رقابتها را به ثبت رساندند. دلیل این استقبال از مربیان غیربومی عجیب نیست. از دهه 70 میلادی کشورهای مختلف به مربیان بزرگ روی آوردند و نتایج درخشان گرفتند. پس چه دلیلی دارد که سایرین از آنها تقلید نکنند؟
کویتی ها در این بین پیشگام بودند و در سال 1976 ماریو زاگالو را روی نمیکت خود نشاندند که تا دو سال قبل از آن، سرمربی تیم ملی فوتبال برزیل بود و سابقه قهرمانی جهان را در کارنامه خود داشت. هرچند زاگالو و تیمش در فینال مغلوب ایران شدند و دستمایه طنز و تمسخر رسانه ها و حتی خواننده های ایرانی، اما کویت خیلی سریع از کار خود نتیجه گرفت و چهار سال بعد با مربیگری کارلوس آلبرتو پریرا نخستین قهرمانی خود در آسیا را جشن گرفت. از آن زمان تا امروز تنها دو مربی بومی توانسته اند تیم خود را قهرمان آسیا کنند؛ خلیل الزَیانی( سرمربی عربستان در جام ملتهای 1984) و آنجلوس پوسته كوگلو( سرمربی استرالیا در سال 2015)؛ هرچند باید این را نادیده بگیریم که مربی استرالیا هم در آتن یونان متولد شده بود.
همین طور نباید فراموش کنیم که حتی عربستان هم برای دفاع از عنوان خود ترجیح داد دست به دامان کارلوس آلبرتو پریرا شود و با قهرمانی عربستان در سال 1988، پریرا به تنها مربی تاریخ جام ملتها تبدیل شد که دو بار قهرمان رقابتها شده است؛ آن هم با دو کشور مختلف.
در سال 1992 روند استقبال از مربیان اروپایی و آمریکایی به جایی رسید که از هشت تیم شرکت کننده در مسابقات مرحله نهایی، هفت مربی غیر بومی بودند و به این ترتیب چهار تیم نخست جام، همگی مربی غیر بومی داشتند. این در حالی بود که ایران ترجیح داد از علی پروین سرمربی ایرانی استفاده کند و نتیجه این امر، بدترین نتایج ایران در تاریخ جام ملتهای آسیا بود؛ چه از حیث فنی و چه از نظر اخلاقی!
اما داستان مربیان قهرمان برزیلی در فوتبال آسیا ادامه پیدا کرد. زیکو چهره نام آشنای برزیلی تیم ژاپن را در سال 2004 قهرمان آسیا کرد و سه سال بعد، نوبت به ژوروان ویرا رسید که عراق را قهرمان جام ملتهای 2007 سازد. آن روزها- که قیمت دلار در ایران هزار تومان بود- رسانه های ایرانی نوشتند قرارداد ویرا با عراق به پول ایران، 40 میلیون تومان می شد و مرد کم نام و نشان برزیلی کاری کرد که مربی بومی ایران و کادر فنی او، با صدها میلیون تومان نتوانستند انجام دهند.
در بین قهرمانان آسیا، ژاپنی ها بیشترین تنوع را روی نیمکت خود دیده اند؛ به جز قهرمانی با زیکوی برزیلی، یک قهرمانی ژاپن با یک مربی هلندی کسب شد، هانس اوفت در سال 1992. قهرمانی بعدی سامورایی ها با فیلیپ تروسیه- جادوگر فرانسوی- به دست آمد و سرانجام آخرین قهرمانی این تیم در آسیا با آلبرتو زاکِرونی کسب شد که ایتالیایی بود و تنها ایتالیایی فاتح در رقابتهای جام ملتهای آسیا.
بالاخره می رسیم به فلیکس سانچز اسپانیایی که قطر را به بزرگ ترین افتخار تاریخ خود رساند و آخرین مربی فاتح تورنمنت لقب گرفت. باید منتظر ماند و دید که آیا بالاخره یک مربی بومی می تواند این بار در آسیا قهرمان شود یا داستان فاتحان اروپایی در آسیا، همجنان ادامه پیدا خواهد کرد؟ در بین تیمهایی آسیایی حاضر در جام ملتهای 2023 ژاپن و استرالیا با مربیان بومی شانس درخشش در مسابقات را دارند و تیمهایی چون عربستان و کره جنوبی نیز با مربی غیربومی برای فتح مسابقات می آیند.
به نظر می رسد ایران 2023 با عقبگرد و استفاده از امیرقلعه نویی نیز از جمله تیمهایی باشد که هیچ شانسی برای درخشش در رقابتها نداشته باشد.