آشنایی با سنگ بنتونیت
بنتونیت چیست؟
واژه بنتونیت را نخستین بار در سال 1898 دانشمندی به نام نایت، به کار برده است. این واژه از اصطلاح محلی به نام شیل های بنتون واقع در ایالات وایومینگ آمریکا گرفته شده است. استفاده از بنتونیت به زمان های ما قبل تاریخ بر می گردد. این کانی ها دارای اثرات شفا بخش در برخی بیماری های گوارشی و زخم ها بوده است. همچنین قابلیت جذب فلزات سنگین، باکتری ها و مواد ضد تغذیه ای را دارا می باشد.
بنتونیت (به انگلیسی Bentonite) : نوعی رس ریزدانه است که حداقل 85 درصد رس مونت موری لونیت داشته باشد. واحدهای ساختاری این رس از 2 صفحه از چهاروجهی های سیلیکا که مابینشان یک صفحه از چهاروجهی های آلومینا قرار دارد، تشکیل شده است. ایرانیان از قدیم بنتونیت را با عناوین خاک رنگبر، گل سرشو، خاک شیره و رس صابونی می شناختند و با بعضی خواص آن از جمله، شستشوی لباس و به عنوان ماده تمیز کننده آشنا بودند. ابن سینا نیز از این ماده معدنی به عنوان ماده ای زود شکن یاد کرده که در آب به خوبی حل می شود. در گذشته در بعضی نقاط ایران از این ماده، استفاده خوراکی می کردند که این امر هنوز هم در بعضی از روستاها به صورت خیلی نادر مرسوم است . از دیدگاه پزشکی این افراد به جهت کمبود کلسیم عادت به گل خواری دارند. در فرهنگ غرب آن را به نام های رس صابونی و تیلوریت و بالاخره بنتونیت می شناسند.
تعریف بنتونیت:
بنتونیت ماده ای است معدنی از دسته رس ها یا شبه رس ها و از کانی های متورم شونده تشکیل شده است، که عموما حاوی مونتموریلونیت و به مقدار کم بیدلیت هستند. به همین دلیل، منظور از بنتونیت، رسی است که 85-90 درصد کانی مونتموریلونیت داشته باشد (کریم پور، 1378). نام مونتموریلونیت نیز از نام محلی در جنوب فرانسه به نام مونتموریلون گرفته شده که دارای منابع بسیار زیادی بنتونیت است (کریم پور، 1378).
ساختمان بنتونیت:
بنتونیت یک فیلوسیلیکات آلومینیوم دار با فرمول زیر می باشد : Na,Ca)0.33 (Al,Mg)2Si 4O10 (OH)2. nH2o) که اساسا از مونتموریلونیت یا کانی های گروه اسمکتیت تشکیل شده است. کانی های گروه اسمکتیت شامل سری های دی اکتاهدرال و تری اکتاهدرال است.
کانی های سری دی اکتاهدرال عبارتند از : مونتموریلونیت، بیدلیت و نانترونیت. انواع تری اکتاهدرال شامل کانی های هکتوریت و ساپونیت است. از خواص مهم کانی های خانواده اسمکتیت ، جانشینی یونی، خاصیت شکل پذیری ، انبساط و انقباض یونی آن ها را می توان نام برد. بر اثر هوازدگی در آب و هوای خشک اسمکتیت تشکیل می شود. در محیط های رسوبی رودخانه ای و دریاچه ای غالباً کائولینیت پایدار است ، در صورتی که در محیط های دریایی کائولینیت و اسمکتیت گاهی به ایلیت تبدیل می شوند . اسمکتیت از تریاس تا عهد حاضر یافت می شود و با افزایش عمق ابتدا به رس های بین لایه ای و سپس می تواند به ایلیت تبدیل شود. اسمکتیت ها یکی از انواع خاک های رسی1:2 هستند که به طور گسترده ای برای اهداف جذبی استفاده شده اند. (منظور از خاک های رسی1:2، یک لایه آلومینیوم و دو لایه سیلیس می باشد).
مشخصات شیمیایی بنتونیت:
بنتونیت در خانواده سیلیکات های صفحه ای و گروه اسمکتیت بوده و از نظر ساختمانی دارای ساختمان سه لایه ای هستند که یک لایه آلومینیوم هشت وجهی بین دو لایه سیلیس چهار وجهی قرار می گیرد. صفحات چهاروجهی از SiO4 تشکیل شده است و هر چهاروجهی آن توسط 3 اتم اکسیژن با چهار وجهی های مجاور خود پیوند می یابد. بنتونیت حاوی هیدروکسیل (OH) اند که در مرکز حلقه شش تایی قرار می گیرند .صفحات چهار وجهی توسط صفحات هشت وجهی به یکدیگر متصل می شوند . صفحات هشت وجهی از کاتیون های دو و سه ظرفیتی تشکیل شده اند. نحوه قرار گرفتن صفحات چهار وجهی و هشت وجهی به حالت T-O-T است . فاصله بنیادی در این گروه 14 آنگستروم است ولی بعلت توانایی جذب مولکول های آب توسط اسمکتیت این فاصله میتواند از 6/9 تا 4/21 آنگستروم تغییر کند.
بنتونیت عمدتاً بر دو نوع است:
بنتونیت های متورم Swelling bentonite یا بنتونیت های سدیم دار. بنتونیت های غیرمتورم Non-swelling bentonite یا بنتونیت های کلسیم دار. خواص کانیهای خانواده اسمکتیت به ترکیب شیمیایی و ساختمان آنها بستگی دارد . در کانی بنتونیت سدیم دار میزان جذب یونی ، شکل پذیری ، انبساط و انقباض از نوع کلسیم دار آن بیشتر است . ابعاد شبکه بنتونیت سدیم و کلسیم دار از 6/9 آنگستروم در حالت معمولی به 20 آنگستروم در صورتی که رطوبت محیط صد درصد باشد ، افزایش خواهد یافت. بنتونیت های متورم یا بنتونیت های سدیم دار می توانند چندین برابر حجم معمولی خود آب جذب کند و منبسط شود ، به طوری که حالت ژله ای ، پلاستیکی و چسبندگی به خود بگیرد . این نوع بنتونیت معمولاً در سیالات حفاری و دوغاب ( گل آب ) دیواره ها استفاده می شود.
انواع بنتونیت ها از دیدگاه صنعتی:
بنتونیت های سدیم دار بنتونیت های جانشینی توسط سدیم بنتونیت های کلسیم دار بنتونیت های ارگانوفیل بنتونیت های فعال شده توسط اسید
کاربردهای عمومی بنتونیت:
بنتونیت به دلیل داشتن خواص نرم بودن، تورم پذیری، قابلیت نسبتا خوب در مخلوط شدن با آب، خمیری شدن، پلاستیک بودن، چسبندگی، جاذب بودن و غیره مصارف پرشماری دارد که از آن جمله می توان به تولید گل حفاری، تهیه ی ماسه ی ریخته گری، عامل جلوگیری کننده از نشت آب در سدها و کانال های آبرسانی، عامل شفاف کننده ی مایعات مثل آبمیوه ها و شراب، زلال کننده ی آب و صاف کننده ی مایعاتی نظیر پارافین، گندوله کردن مواد معدنی مثل سنگ آهن، پلت کردن خوراک دام، عامل ناقل در رنگ ها و سایر مواد اسپری شدنی، تهیه ی سموم گیاهی و حیوانی، پرکننده در صنایعی مثل کاغذسازی، تولید پاک کننده ها و شوینده ها و تهیه ی انواع سرامیک و رنگ بری و تصفیه انواع روغن ها اشاره کرد. هر نوع بنتونیت معمولا در یک سری از فعالیت های فوق کاربرد پیدا می کند. مثلا بنتونیت کلسیم دار در ماسه ی ریخته گری، به عنوان جذب کننده روغن و گریس، فیلتر کردن و تصفیه کردن و تهیه ی خوراک دام و طیور به کار می رود. بنتونیت سدیم دار عموما در گل های حفاری، گندوله سازی، نیازهای مهندسی و تهیه ی خوراک دام و طیور به کار گرفته می شود و بنتونیت هایی که با اسید فعال شده اند در تهیه ی خاک مخصوص فضولات حیوانی، جاذب گریس و روغن و نظایر آن کاربرد دارد. ایرانیان از قدیم بنتونیت را با عناوین خاک رنگبر، گل سرشو، خاک شیره و رس صابونی می شناختند و با بعضی خواص آن از جمله، شستشوی لباس و به عنوان ماده تمیز کننده آشنا بودند. ابن سینا نیز از این ماده معدنی به عنوان ماده ای زود شکن یاد کرده که در آب به خوبی حل می شود. در گذشته در بعضی نقاط ایران از این ماده، استفاده خوراکی می کردند که این امر هنوز هم در بعضی از روستاها به صورت خیلی نادر مرسوم است . از دیدگاه پزشکی این افراد به جهت کمبود کلسیم عادت به گل خواری دارند. در فرهنگ غرب آن را به نام های رس صابونی و تیلوریت و بالاخره بنتونیت می شناسند. واژه بنتونیت را نخستین بار در سال 1898 دانشمندی به نام نایت، به کار برده است. این واژه از اصطلاح محلی به نام شیل های بنتون واقع در ایالات وایومینگ آمریکا گرفته شده است. استفاده از بنتونیت به زمان های ما قبل تاریخ بر می گردد. این کانی ها دارای اثرات شفا بخش در برخی بیماری های گوارشی و زخم ها بوده است. همچنین قابلیت جذب فلزات سنگین، باکتری ها و مواد ضد تغذیه ای را دارا می باشد.
مطالب مرتبط :
معدن چیست؟
سنگ معدن چیست و انواع سنگ معدن
آفتاب میگه : ممنون حتمی گل آفتابگردونم دیگه چه خوبه آدم هم آفتاب بی نظیر باشه و هم لقب گل اونم از نوع آفتابگردونی بگیره , خب بعله جواب میدین هی با ما به از این باش که با خلق جهانی . اینکه نوشته های ادبی وار منو نادیده و نزاشتین تو سایت کار خوبیه اونم با آفتاب گل گردون ؟آقا سرو ...
از این پس از بخش گفتگو با مدیر برای موضوعات سایت استفاده کنین آفتاب عزیز
یه مورد دیگه : آفتاب عقیده داره به جای ناشناس که جوابگوست بهتره همون آسمونی باشه که آدمیزاد بدونه با کی طرفه و اشتباه لپی نباشه .و این اگهی دنجر رو یه جورایی مثه یه آیکون فسقلی بزار یه گوشه سایت مبارک اگه مدیر بودم میدونستم چه جوری انجام بدم که همه راضی باشن , عمرا" ما بتونیم ...
سلام آفتابی . درسته مرسی یا مقسی فرانسویه ولی سپاس از آن خداونده به این معنا که مرغ بگی یه پا داره !!! می بینم نخیر هم دو تا داره , میتونی بزاری ممنون یا تشکر . و اینکه همه نظراتو نزاشتی تو یه جا (چه مربوط به آفتاب یا دیگر عزیزان و..و...) باکی نیس شما مدیرین , اصن همه سایتای ا ...
شما که هر وقت نظر دادی ما جواب دادیم... کلاً نظراتی که نیاز به جواب باشه پاسخ میدیم آفتاب گل
آفتاب میگه : ای ناشناس یا بقول اینترنتی ادمین ها , فکر کردم آقا مدیر جواب گو بودن والا رسمی ارسال میشد . بهرحال آفتاب دیگه کاریش نمیشه کرد. ایام به کام
Today at 3:40 PM سلام حتمی از دنده راست بلند شدی آسمونی نظرات چه قبلی و چه برای همون روز برای ارادتی که به همه داری بخصوص آفتاب خانوم خانوما محشره اونقد انرژیت و آمار بازدید کننده هات بالا رفته که آفتاب باشه با حضور داغش یا نباشه چندان فرقی برات نداره , سیستم سرورسایتت هم مشپک ...
یادم رفت که لطف کن این کلمه "سپاس" رو یه جورائی با خلاقیتی که داری تغییر بده سپاس از آن خداونده و راستش یاد آزارهایی که یک دوست نازنینم از این باب داشته میندازه حتمی نمیخوای آفتاب غمگین بشه ؟ ایام به کام
البته زیاد اینطور نیستا، کلمه سپاسگزارم رسمی و ایرانی هست تا مرسی!
وقتی مدرک دیگه ای مثه مهندسی صنایع معدنو گرفتم میگم . نظرات دیروز کجاس؟ حتمی ریختی دور خوبه کود میشه واسه باروری زمینا , واسه کپی گرفتن اینقده آفتابو اذیت نکن و خطا نگیر حداقل نوشته رو سیو کن تا مجبور نشم دوباره تایپ کنم چرا اینجوری شدی مثه روزای اول نیستی ها؟ هر روز ارسال می ...
مرسی آفتاب جان مشکل سرور سایت در حال حل شدنه برای نمایش همه نظرات داخل یه ستون توی سایت قعلاً تصمیمی نداریم، قبلاً داشتیم چنین موضوعی رو ، اما بنا به دلایلی حذف کردیم اما خوب همینجوری هم پایین مطالب نظرات قابل نمایشه (: