زندگینامه احمد توکلی، سیاستمدار ایرانی

وی سخنگوی دولت محمدعلی رجایی و وزیر کار و امور اجتماعی مستعفی کابینه اول میر حسین موسوی بوده‌است. وی در دوره اول مجلس نماینده بهشهر و در دوره‌های هفتم تا نهم نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بوده‌است. توکلی از ابتدای دورهٔ هفتم تا اوایل دورهٔ نهم، ریاست مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشته‌است. وی در انتخابات ششم و هشتم ریاست جمهوری کاندیدا بود که در هر دو دوره رقیب اصلی کاندیداهای پیروز(هاشمی و خاتمی) محسوب می‌شد و در رتبه دوم قرار گرفت. وی در انتخابات مجلس دهم با حضور در لیست ائتلافی اصولگرایان تهران شرکت کرد و درنهایت با قرار گرفتن در مرتبه 35 رأی لازم را بدست نیاورده و از راهیابی مجدد به مجلس بازماند.

زندگی‌نامه

احمد توکلی در سال 1330 در شهر بهشهر به دنیا آمد. نیای او تاجری اصفهانی بود که در اواخر حکومت تزاری با قفقاز و روسیه مراوده تجاری داشت و در پی تجارت به مازندران آمده بود که انقلاب بلشویکی درگرفت و وی که در پی این انقلاب ورشکست شده بود ساکن شمال شد. وی پسرِ دخترخالهٔ ناتنی علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی است. همسر وی نیز دخترخاله برادران لاریجانی است، همچنین زهیر توکلی پسر احمد توکلی داماد صادق زیباکلام می‌باشد. وی پسر دیگری دارد که از طراحان به نام گرافیک ایران است. او هفت فرزند (پنج پسر و دو دختر) دارد

توکلی در سال 1348 برای تحصیل در رشتهٔ برق وارد دانشگاه پهلوی -که پس از انقلاب دانشگاه شیراز نام گرفت- شد. او پیش از فارغ‌التحصیلی به دلیل اعتصاب از این دانشگاه اخراج شد. وی پس از طی دوره کارشناسی (مطابق قوانین آموزشی انگلستان) مدرک دکترای اقتصادش را در سال 1375 از دانشگاه ناتینگهام انگلستان با پایان‌نامه‌ای با عنوان «دلایل تورم در اقتصاد ایران، 1972–1990» با حمایت مالی وزارت فرهنگ و آموزش عالی ایران اخذ کرد.

توکلی استاد یار گروه علوم اقتصادی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی می‌باشد.

سوابق

او رئیس شهربانی، کمیته انقلاب اسلامی و بدون کوچک‌ترین تحصیلات حقوقی دادیار و دادستان انقلاب بهشهر بود در زمان مسئولیت او بهشهر به خاطر اجرای دقیق حکم قصاص، قطع دست دزد و جاری کردن حد زنا، معروف بود.

او در کابینه میر حسین موسوی وزیر کار و سخنگو بود. پس از استعفا از این سمت، او روزنامه رسالت را بنیانگذاری کرد و سپس به انگلستان رفت و در آنجا مدرک دکترای اقتصاد خود را گرفت. پس از بازگشت به ایران در سال 1376 روزنامه فردا را بنیانگذاری کرد که بعد از مدت کوتاهی بر اثر مشکلات مالی تعطیل شد.

مصطفی تاج زاده و سعید حجاریان در گفتگو با روزنامه شهروند امروز عنوان کردند که توکلی وام دریافتی جهت راه‌اندازی روزنامه فردا را صرف خرید چاپخانه‌ای کرده که اکنون منبع درآمد فرزندش می‌باشد. توکلی در مجلس اول از زادگاه خود به عنوان نماینده انتخاب شد و در مجالس هفتم و هشتم و نهم به عنوان نماینده اصولگرای تهران انتخاب شد.

وی دو دوره کاندیدای ریاست جمهوری شده که هر دوبار (به ترتیب پس از علی اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی) دوم شده‌است.

توکلی به عنوان رقیب هاشمی در انتخابات سال 1372 و در حالی که اکثر راستی‌ها از هاشمی رفسنجانی حمایت می‌کردند رقیب اصلی وی بود و تندترین انتقادات را به هاشمی انجام می‌داد. در انتخابات سال 1380 نیز زمانی که اکثر گروه‌های اصلی اصولگرایان در سکوت به‌سر می‌بردند توکلی رقیب اصلی و منتقد شدید سیاست‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی خاتمی بود.

توکلی در انتخابات نهم ریاست جمهوری از کاندیداهای اولیه بود، اما به نفع قالیباف کنار رفت. توکلی نقل می‌کند که: "در 5 تیر و دو روز پس از پیروزی آقای احمدی‌نژاد، در حالی‌که مؤکداً داوطلبی خود را برای ورود به کابینه رد کرده بودم، سه چهره برجسته اصول‌گرا را به آقای احمدی‌نژاد پیشنهاد کردم. وقتی آثار مثبت این کار را برشمردم، ایشان قبول کردند، اما احتمال پذیرش نمی‌دادند. پس از جلب رضایت آنان، آقای احمدی‌نژاد نیز استقبال کردند ولی بعداً پیغام آمد که: «من در کابینه ژنرال نمی‌خواهم». بنده هم پاسخ دادم: «دولت جای ژنرال‌هایی است که یک ژنرال ارشد آن‌ها را هماهنگ می‌سازد».

حواشی

ستار بهشتی

وی در موضوع مرگ ستار بهشتی خواستار پیگیری موضوع توسط کمیسیون امنیت ملی مجلس شد. نطق میان دستور وی در مجلس: این اتفاق باعث شده است که رسانه‌های خارجی در روزهای اخیر موضع گیری‌هایی را در این خصوص داشته باشند. دولت‌های خارجی در این باره غوغا به پا کردند چرا وزارت خارجه و دستگاه قضایی در این خصوص توضیح نمی‌دهند، مرگی اتفاق افتاده و باید توضیح داده شود. توصیه می‌کنم اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس و سیاست خارجه این موضوع را پیگیری کنند و گزارش آن را بدهند.

ادعا ربارهٔ مدرک تحصیلی

در مهر 1390 مدارکی از نحوه پذیرش و بورس دکترای او توسط سایت‌های نزدیک به احمدی‌نژاد منتشر شد که نشانگر برخی تخلفات مالی، تحصیلی و اداری در این مورد بود. در این مدارک نشان داده شده‌است که او بدون مدرک کارشناسی ارشد اقدام به تحصیل در مقطع دکتری کرده‌است ومدرک دکتری وی معادل می‌باشد. البته ورود به مقطع دکترا از مقطع کارشناسی در سیستم آموزشی انگلیس مرسوم بوده و ایران تا سال 2010 مدارک دکترای اخذ شده پس از کارشناسی از دانشگاه‌های معتبر انگلیس را «معادل» ارزیابی نمی‌کرده‌است، به ویژه که برخی از این دانشگاه‌ها دارای اعتبار بین‌المللی ویژه‌ای هستند. پاسخ‌های منتقدان دولت به ادعاها علیه توکلی نشان داد که این ادعاها از دقت کافی برخوردار نبوده و بعضاً مدارک فردی دیگر که هم نام وی نیز بوده، به جای توکلی منتشر شده‌است.

سعید حجاریان و مصطفی تاج زاده در سال 89 در میزگردی که توسط نشریه شهروند منتشر شد، ادعا کردند که احمد توکلی چاپخانه گرانقیمتی را به صورت رایگان از طرف سید محمد خاتمی گرفته است. حجاریان در این گفتگو می‌گوید:

 [خاتمی] برای روزنامه فردا که متعلق به احمد توکلی بود و فقط 25 تا 30 هزار تیراژ داشت، هم پول کاغذ مفت داد و هم چاپخانه. آن هم برای روزنامه‌ای با تیراژ کم.

این ادعای حجاریان بعداً در نامه محمدرضا رحیمی نیز مورد اشاره قرار گرفت و معاون اول وقت دولت در نامه خود به توکلی نوشت:

از ماجرای روزنامه شما و اخذ مجوز چاپخانه و ارز دولتی و فروش آن که بنا به نظر آقای سعید حجاریان «هم کاغذ مفت گرفته‌اید هم چاپخانه» می‌گذریم و شرح آن را به مجالی دیگر می‌سپاریم.

این ادعا البته با واکنش توکلی هم مواجه شد و گفت:

تهمت چاپخانه گرفتن من هم که به استناد گفته آقای سعید حجاریان تکرار شده است، قبلادر مجله شهروند پاسخ داده شد، که مطلقاً دروغ است. من تمام کمک‌های نقدی و غیرنقدی دولت را به روزنامه فردا در صفحه اول دو شماره آخر به اطلاع مردم رساندم که آنچه از آنها باقی‌مانده بود، صرف بازپرداخت بدهی‌های ناشی از تأسیس روزنامه شد که بخشی از بدهی را نیز با کمک دوستانم تادیه کردم. اگر اینان راستگو بودند، اینجا هم به جای استناد به قول آقای سعید حجاریان که نمی‌دانم از کی برایشان مخبر صادق شده است، به اسناد وزارت ارشاد مراجعه می‌کردند.

3 سال بعد از تکذیب مجدد توکلی، حجاریان طی نامه‌ای سرگشاده، از وی عذرخواهی کرد و در نامه‌ای به توکلی نوشت:

به قطع می‌گویم که روزنامه فردا جز دستگاه لیتوگرافی ابزار دیگری دریافت نکرده است واز بابت این سهو پوزش می‌خواهم.

دیدگاه‌های سیاسی

نقش توکلی در عزل کردان و افشای مدارک جعلی

توکلی از چهره‌های مطرح اصول گرا است که همواره دید انتقادی نسبت به اصول گرایان داشته‌است. او اگر چه در ابتدا حامی دولت نهم بود اما به مرور تبدیل به منتقد سرسخت دولت نهم و دولت دهم در زمینه‌های مختلف و بالاخص حوزهٔ تخصصی‌اش اقتصاد شد. همچنین او اولین کسی بود که جعلی بودن مدرک علی کردان را در جلسه رای‌گیری مجلس گوشزد کرد. استعلام سایت الف از دانشگاه آکسفورد در مورد مدرک کردان و مشخص شدن عدم صحت آن نقطهٔ اصلی عزل کردان بود. در مراسم رای اعتماد کابینه دولت دهم، وی به عنوان مخالف به سخن رانی پرداخت. وی، کامران دانشجو وزیر پیشنهادی احمدی‌نژاد برای وزارت علوم و برگزار کنندهٔ انتخابات دهم را متهم درجهٔ یک درگیری‌ها خواند.

توکلی در انتخابات دهم ریاست جمهوری سکوت کرد و از فردی حمایت نکرد، ولی در جریان رخدادهای پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم از منتقدان دو طرف بود. در واقع وی مخالف رویهٔ مسببین ناآرامی‌ها، و منتقد شیوهٔ برخورد و عمل حکومت و دولت با معترضین بود. در جریان پخش اعترافات متهمان دستگیرشده پس از انتخابات 22 خرداد از سیما، سایت الف اعتراض شدیدی از خود نشان داد.

نظر توکلی در مورد حضور سپاه پاسداران در امور عمرانی

توکلی از معدود سیاست‌مداران ایرانی است که همواره نسبت به حضور نیروهای سپاه پاسداران در امور عمرانی کشور در زمان صلح انتقاد داشته است و در اختیار داشتن منابع مالی عظیم در اختیار این گروه را عامل فساد و ضرر برای کشور معرفی کرده است. توکلی واگذاری شرکت مخابرات به سپاه پاسداران را از جمله این موارد می‌داند که علی‌رغم تلاش فراوان توکلی در جلوگیری از این واگذاری، این فروش انجام می‌شود. وی دیدگاه خود را اینگونه عنوان می‌کند:

امروز، زمانی است که حاکمیت باید دربارهٔ حضور نظامیان در اقتصاد تصمیم قاطعانه بگیرد. اگر تصمیم درست گرفته نشود، افرادی که قدرت نظامی دارند، دارای قدرت اقتصادی هم می‌شوند و به آنجا می‌رسند که قدرت سیاسی را هم در دست بگیرند و این روند با مردمسالاری سازگار نیست؛ با مشی امام و رهبری هم سازگار نیست.

حمایت از دولت یازدهم

پس از انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری و پیروزی حسن روحانی، توکلی از کلیت کابینه وی دفاع کرد. او در 24 شهریور 1392، پس از انتصاب جعفر توفیقی به عنوان سرپرست وزارت علوم بیشترین اعضای وزارت علوم را طرفدار جریان اصلاح‌طلبی دانست و گفت:

برای این وزارتخانه نمی‌توان یک اصول‌گرا را انتخاب کرد، البته باید از اصلاح‌طلبی استفاده کرد که پایبند به انقلاب و اصول نظام باشد… آقای توفیقی با بر عهده گرفتن ریاست ستاد دکتر عارف قصد داشت تا در مقابل تحریم کنندگان انتخابات ایستادگی کند، چرا که او نظام و انقلاب را قبول دارد.

توکلی که ابتدا حامی دولت نهم بود اما بعدها به منتقد سرسخت دولت نهم و دولت دهم تبدیل شد در 29 خرداد 1393، یک سال پس از رفتن احمدی‌نژاد از دولت، با بیان اینکه فضای فساد از زمان احمدی‌نژاد گسترده و بی‌محابا شد در مورد وی گفت:

یک بار بنده به خدمت مقام معظم رهبری رفتم و گفتم یک روزهم صدارت احمدی‌نژاد را قبول ندارم، اما اضطرارا به او رای می‌دهم زیرا پایگاه اجتماعی موسوی به گونه‌ای است که ظرفیت تحرک اجتماعی علیه رهبری را دارد و احمدی‌نژاد اگر هم بخواهد از چنین ظرفیتی برخوردار نیست و در نتیجه من اضطرارا و از سراجبار به احمدی‌نژاد رای دادم.

او همچنین گفت:

در زمان احمدی‌نژاد، به شکل استبدادی تصمیماتی در کشور اتخاذ شد و به عنوان نمونه پروژه مسکن مهر که معتقدم یکی از بهترین طرح‌ها بود به خاطر افزایش مقیاس و چاپ پول از سوی بانک مرکزی سبب تورم و رشد نقدینگی شد.

وضع کشور ما به لحاظ گسترش فساد خوب نیست و در واقع این امر سبب شرمندگی است که در یک حکومت دینی و اسلامی کار به جایی رسد که از این بلایا سخن به میان آید. از میان 183 کشور، جمهوری اسلامی درجه 144 فساد را به خود اختصاص داده و ریشه این امر سپردن قدرت به دست افراد و طرز برخورد حاکم با جامعه است.