بعد از گازگرفتگی توسط سگ چیکار کنیم؟ واکسن هاری چیست؟

 گازگرفتگی توسط سگ، یکی از مواردی است که برای برخی از افراد پیش می‌آید. این اتفاق ناخوشایند می‌تواند علاوه بر درد فیزیکی، نگرانی‌های زیادی را برای فرد ایجاد کند. از عفونت گرفته تا بیماری هاری، عواقب گازگرفتگی سگ می‌تواند جدی باشد. پس از چنین حادثه‌ای، اقدامات سریع و صحیح می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از عوارض جدی‌تر داشته باشد. در این مقاله از آسمونی، به بررسی اقدامات لازم بعد از گازگرفتگی توسط سگ می‌پردازیم تا شما بتوانید در صورت بروز چنین اتفاقی، بهترین تصمیم را بگیرید.

اقدامات لازم بعد از گازگرفتگی سگ

 گازگرفتگی توسط سگ، می‌تواند آسیب‌های جدی به پوست و بافت‌های زیرین وارد کند. این جراحات اغلب منجر به عفونت‌های باکتریایی می‌شوند؛ زیرا دهان حیوانات حاوی انواع مختلف باکتری‌ها است. در صورت بروز چنین حادثه‌ای، اقدامات سریع و صحیح می‌تواند از عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.

 گاز گرفتگی توسط حیوانات، به خصوص اگر حیوان واکسینه نشده باشد، خطر ابتلا به بیماری هاری را افزایش می‌دهد. هاری، یک بیماری ویروسی کشنده است که از طریق بزاق آلوده حیوان به انسان منتقل می‌شود؛ بنابراین، پس از هرگونه گاز گرفتگی، حتی توسط حیوانات خانگی، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

الزامات پس از گازگرفتگی سگ

 ابتدا محل گازگرفتگی سگ را با آب فراوان و صابون بشویید. اگر صابون در دسترس نبود، می‌توانید از الکل برای ضدعفونی کردن زخم استفاده کنید. سپس، با استفاده از یک پارچه تمیز و خشک، به آرامی روی زخم فشار دهید تا خونریزی متوقف شود. بعد از کنترل خونریزی، می‌توانید از یک بانداژ استریل برای پوشاندن زخم استفاده نمایید. به یاد داشته باشید که برای کاهش تورم و جلوگیری از عفونت، اندام آسیب دیده را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.

 مراجعه به پزشک در اسرع وقت، مهم‌ترین اقدام است. پزشک پس از معاینه زخم، اقدامات لازم همچون: تزریق واکسن هاری و آنتی‌بیوتیک را انجام خواهد داد. همچنین، اگر به هاری مشکوک هستید، باید موضوع را به مقامات بهداشتی گزارش دهید.

 توجه داشته باشید تا زمانی که زخم به طور کامل بهبود پیدا کند، به طور مرتب آن را تمیز کرده و پانسمان آن را تعویض کنید. همچنین، استفاده از پماد آنتی‌بیوتیک طبق دستور پزشک می‌تواند به پیشگیری از عفونت کمک کند.

شستشوی محل گازگرفتگی سگ

 شستشوی صحیح زخم ناشی از گازگرفتگی سگ، یکی از مهم‌ترین مراحل اولیه درمان است. برای این کار، باید از محلول نمکی ایزوتونیک استفاده کرد. این محلول، مشابه محلول طبیعی بدن است و به بافت آسیب‌دیده کمترین آسیب را می‌رساند. برای ایجاد فشار مناسب هنگام شستشو، بهتر است از سرسوزن شماره 18 یا 19 استفاده شود. حجم محلول مورد نیاز برای هر زخم حداقل 200 میلی‌لیتر خواهد بود. در حین شستشو، تکه‌های پوست و بافت مرده که از زخم جدا می‌شوند، باید با دقت برداشته شوند.

 در صورتی که گازگرفتگی سگ در ناحیه مفاصل رخ داده باشد، حتماً باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه شود. همچنین، بستن موقت زخم تا زمان رسیدن به مرکز درمانی تخصصی، می‌تواند از ورود آلودگی بیشتر جلوگیری کند. تجویز آنتی‌بیوتیک مانند: آموکسی‌سیلین، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از عفونت، می‌تواند مفید باشد. با این حال، تشخیص نهایی و تجویز دارو باید توسط پزشک صورت گیرد. فراموش نکنید که در موارد زیر، پس از گازگرفتگی توسط سگ، حتماً به پزشک مراجعه نمایید:

1. گاز گرفتگی در نواحی حساس: اگر سگ دست، سر یا پای شما را گاز گرفته یا گاز گرفتگی منجر به ایجاد شکاف عمیقی شده است، به دلیل احتمال آسیب به اعصاب، رگ‌ها و استخوان، مراجعه به پزشک ضروری است.
2. بیماری‌های زمینه‌ای: افرادی که دارای بیماری‌هایی همچون: دیابت، بیماری‌های کبدی، ریوی، سرطان، ایدز یا سایر بیماری‌های نقص ایمنی هستند، به دلیل کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت، در معرض خطر بیشتری برای عوارض پس از گاز گرفتگی قرار دارند.
3. علائم عفونت: بروز علائمی مانند: قرمزی، تورم، گرمی، درد شدید، ترشح چرک یا تب در اطراف زخم، نشان دهنده احتمال عفونت است و نیاز به درمان فوری دارد.
4. خونریزی شدید یا شکستگی: اگر خونریزی زخم به مدت بیش از 15 ثانیه با فشار متوقف نشود یا شک به شکستگی استخوان، آسیب به اعصاب یا سایر جراحات جدی وجود داشته باشد، باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد.
5. گاز گرفتگی توسط حیوان ناشناس یا حیوانی که واکسن هاری نزده است: در صورت گاز گرفتگی توسط حیوانات ولگرد، حیوانات خانگی که واکسن هاری نزده‌اند یا سابقه واکسیناسیون هاری آن‌ها مشخص نیست، خطر ابتلا به بیماری هاری وجود دارد و باید سریعاً به پزشک مراجعه نمود.
6. گذشت بیش از 5 سال از آخرین تزریق واکسن کزاز: اگر از آخرین باری که واکسن کزاز تزریق کرده‌اید، بیش از 5 سال گذشته، ممکن است نیاز به تزریق دوز یادآور داشته باشید.

 توجه نمایید که گازگرفتگی توسط سگ، حتی اگر کوچک و سطحی به نظر برسد، می‌تواند عواقب جدی از جمله: عفونت و بیماری هاری را به همراه داشته باشد؛ بنابراین، در صورت بروز هرگونه علائم غیرعادی پس از گاز گرفتگی، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

علامت‌های بیماری هاری در سگ

 بیماری هاری در سگ، معمولاً طی سه مرحله پیشرفت می‌کند. در مرحله اولیه که می‌تواند یک تا سه روز طول بکشد، حیوان علائم مبهمی از درگیری سیستم عصبی مرکزی را نشان می‌دهد. این علائم می‌تواند شامل: تغییرات رفتاری جزئی، بی‌حالی یا برعکس، تحریک‌پذیری باشد. در مرحله تهییج، علائم بیماری به طور مشخصی بروز پیدا می‌کنند.

حیوان در این مرحله بسیار تحریک‌پذیر، پرخاشگر و ترسو می‌شود. همچنین ممکن است بزاق زیادی تولید کند و مشکل در بلع داشته باشد. این مرحله، به عنوان شکل خشمگین هاری شناخته می‌شود. در مقابل، در مرحله فلجی، حیوان به تدریج فلج شده و در نهایت به کما می‌رود. این مرحله به عنوان شکل آرام هاری شناخته می‌شود و در آن علائم رفتاری حیوان کمتر مشخص است. اما بدانید که هر دو شکل خشمگین و آرام هاری، به شدت کشنده هستند و درمان قطعی برای آن وجود ندارد؛ بنابراین، پیشگیری از این بیماری از طریق واکسیناسیون حیوانات خانگی بسیار مهم است.

درمان گازگرفتگی سگ

 درمان گازگرفتگی توسط سگ، به شدت جراحت و شرایط فرد بستگی دارد. در موارد سطحی، معمولاً تمیز کردن دقیق زخم و تزریق واکسن کزاز کافی است؛ اما در موارد جدی‌تر همچون: گاز گرفتگی عمیق یا در نواحی حساس بدن، ممکن است به اقدامات درمانی بیشتری نیاز باشد.

 در شرایطی که گاز گرفتگی شدید باشد، ممکن است ایمونوگلوبین ضد هاری تجویز شود. این ماده، حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که به بدن در مقابله با ویروس هاری کمک می‌کند. همچنین، ممکن است آنتی‌بیوتیک‌هایی برای پیشگیری از عفونت تجویز شود.

 در اکثر موارد، پزشکان از بخیه زدن زخم‌های ناشی از گاز گرفتگی خودداری می‌کنند. دلیل این امر، خطر بالای عفونت در این نوع زخم‌ها است. با این حال، اگر زخم در ناحیه صورت یا سایر نواحی حساس بدن و یا خطر عفونت بسیار بالا باشد، ممکن است پزشک تصمیم به بخیه زدن بگیرد.

 تعداد دوزهای واکسن هاری، به نوع حیوانی که فرد را گاز گرفته و سابقه واکسیناسیون حیوان بستگی دارد. اگر گاز گرفتگی توسط حیوان خانگی واکسینه شده انجام شده باشد، معمولاً سه دوز واکسن کافی است؛ اما در صورتی که حیوان ناشناس باشد یا سابقه واکسیناسیون آن مشخص نباشد، تعداد دوزهای واکسن بیشتر و دوره تزریق طولانی‌تر خواهد بود. با رعایت این نکات، می‌توانید از عوارض ناشی از گاز گرفتگی جلوگیری کرده و سلامتی خود را حفظ کنید.

واکسن هاری چیست

 واکسن هاری، یک محافظ قدرتمند در برابر این بیماری کشنده است. این واکسن به افرادی تزریق می‌شود که به دلیل شغل یا شرایط زندگی، احتمال مواجهه آن‌ها با حیوانات آلوده به ویروس هاری بیشتر است. همچنین، پس از گاز گرفتگی توسط حیوانی مشکوک به هاری، تزریق این واکسن به عنوان یک اقدام پیشگیرانه ضروری است.

 در طول تاریخ، واکسن‌های مختلفی برای پیشگیری از هاری تولید شده است. از جمله این واکسن‌ها می‌توان به: واکسن نخاع خرگوشی، فرمی، فلوری و واکسن تهیه شده در جنین اردک اشاره کرد. اما در حال حاضر، واکسن Vero که از کشت ویروس هاری در سلول‌های Vero (حاصل از کلیه نوعی میمون) تولید می‌شود، به عنوان واکسن استاندارد در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 این واکسن به دلیل ایمنی و اثربخشی بالا، به عنوان یکی از موفق‌ترین روش‌های پیشگیری از بیماری هاری شناخته می‌شود. واکسن هاری، یک واکسن بسیار ایمن بوده و عوارض جانبی جدی آن بسیار نادر است. با این حال، مانند هر واکسن دیگری، می‌تواند برخی افراد به آن واکنش‌های خفیفی مانند: قرمزی و تورم در محل تزریق نشان دهند.

چه کسانی باید واکسن هاری دریافت کنند

 واکسن هاری برای محافظت از افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به این بیماری هستند، بسیار مهم است. این افراد شامل: دامپزشکان، دامداران، جنگلبانان، کارکنان آزمایشگاه‌های هاری، غارنوردان، کارکنان تولیدات بیولوژیک هاری و همچنین افرادی می‌شوند که فعالیت‌هایشان باعث می‌گردد با حیوانات هار احتمالی برخورد زیادی داشته باشند. علاوه بر این، مسافران بین‌المللی به مناطقی که هاری در آنجا شایع است نیز باید واکسن هاری را تزریق کنند. حتی افرادی که به طور کلی علاقه‌مند به برقراری ارتباط با حیوانات هستند، می‌توانند برای پیشگیری از هاری، واکسن دریافت نمایند.

واکسیناسیون پیشگیرانه (قبل از مواجهه با خطر)

• افرادی که به طور مرتب در معرض خطر ابتلا به هاری هستند، باید واکسن هاری دریافت کنند.
• برنامه واکسیناسیون: این واکسن، معمولاً شامل سه دوز است که به ترتیب در دوز اول، هفت روز پس از دوز اول و ۲۱ یا ۲۸ روز پس از دوز اول تزریق می‌گردد.
• دوزهای یادآور: برای افرادی که به طور مداوم در معرض ویروس هاری هستند، انجام آزمایش‌های دوره‌ای و تزریق دوزهای یادآور توصیه می‌شود.

واکسیناسیون پس از مواجهه با خطر (گاز گرفتگی توسط حیوان)

• پزشک بر اساس شرایط شما، نوع واکسیناسیون را تعیین می‌کند.
• معمولاً واکسن به صورت داخل میان پوستی (اینترادرمال) در سه نوبت یا به صورت عضلانی در چهار نوبت تزریق می‌شود.
• برنامه دقیق واکسیناسیون بر اساس دستورالعمل‌های وزارت بهداشت ایران تعیین می‌شود.

واکسن هاری، یک واکسن بسیار مهم و مؤثر برای پیشگیری از بیماری هاری است. اگر در معرض خطر ابتلا به هاری هستید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه واکسیناسیون مناسب برای شما تعیین شود. برنامه واکسیناسیون افرادی که قبلاً واکسن هاری نزده و در معرض خطر قرار گرفته است، شامل موارد زیر است:

در صورتی که فردی توسط حیوان گزیده شده یا به هر دلیل دیگری در معرض خطر ابتلا به بیماری هاری قرار گرفته باشد و پیش از این واکسن هاری دریافت نکرده باشد، باید سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کند. در این موارد، دوز اول بلافاصله پس از بروز مشکل، دوز دوم در روز سوم، دوز سوم در روز هفتم و دوز چهارم در روز چهاردهم تزریق می‌گردد. علاوه بر واکسن هاری، فرد باید همزمان با دوز اول، یک دوز ایمونوگلوبین ضد هاری نیز دریافت کند. این سرم، حاوی پادتن‌هایی است که به بدن در مقابله با ویروس هاری کمک می‌کند.

برنامه دقیق واکسیناسیون و محل تزریق واکسن (داخل پوستی یا عضلانی) با توجه به شدت جراحت، محل زخم، نوع حیوان گزنده و سایر عوامل توسط پزشک معالج تعیین می‌شود. هرگونه تأخیر در شروع واکسیناسیون پس از تماس با حیوان مشکوک به هاری می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد؛ بنابراین، در صورت بروز هرگونه گاز گرفتگی یا تماس با حیوان مشکوک، باید بدون فوت وقت به پزشک مراجعه کرد.

واکسن هاری کجا تزریق می ‌شود

واکسن هاری در بزرگسالان، معمولاً در عضله دلتوئید (شانه) تزریق می‌شود. در کودکان زیر دو سال، محل تزریق به قسمت فوقانی و خارجی ران تغییر می‌یابد. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که به هیچ عنوان نباید واکسن هاری در عضله سرین تزریق گردد. به یاد داشته باشید که قبل از دریافت واکسن هاری، بهتر است در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر، با پزشک خود مشورت نمایید:

• سابقه آلرژی شدید: اگر قبلاً به واکسن هاری یا ترکیبات مشابه آن واکنش آلرژیک شدیدی نشان داده‌اید.
• ضعف سیستم ایمنی: افرادی که به دلیل بیماری‌هایی مانند: ایدز، سرطان یا مصرف برخی داروها (استروئیدها) سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
• بیماری حاد: اگر بیماری حاد و شدیدی دارید، ممکن است لازم باشد تا بهبودی کامل، تزریق واکسن را به تعویق بیندازید؛ اما در صورتی که در معرض ویروس هاری قرار گرفته‌اید، حتی اگر بیمار هم باشید، باید فوراً واکسن را دریافت کنید.

به طور کلی، اگر بیماری خفیفی مانند سرماخوردگی دارید، می‌توانید واکسن هاری را دریافت کنید. اما در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا سؤال، بهتر است قبل از تزریق با پزشک خود مشورت نمایید.

عوارض جانبی واکسن هاری

واکسن هاری مانند هر داروی دیگری، ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد. خوشبختانه، اکثر این عوارض خفیف بوده و به سرعت برطرف می‌شوند. با این حال، آگاهی از عوارض احتمالی به شما کمک می‌کند تا در صورت بروز هرگونه مشکل، به موقع به پزشک مراجعه نمایید.

عوارض شایع و خفیف

• محل تزریق: درد، قرمزی، تورم یا خارش در محل تزریق یکی از شایع‌ترین عوارض واکسن هاری است که معمولاً در 30 تا 74 درصد افراد رخ می‌دهد.
• علائم عمومی: سردرد، تهوع، درد شکم، درد عضلانی و سرگیجه از دیگر عوارض خفیف هستند که در 5 تا 40 درصد افراد مشاهده می‌شود.

عوارض کمتر شایع

• کهیر و تب: حدود 6 درصد از افرادی که دوز یادآور واکسن را دریافت می‌کنند، ممکن است به کهیر، بدن درد و تب خفیف دچار شوند.
• اختلالات سیستم عصبی: در موارد بسیار نادر، عوارضی همچون: سندرم گیلن باره پس از تزریق واکسن هاری گزارش شده است. با این حال، ارتباط مستقیم این عارضه با واکسن هنوز به طور قطعی ثابت نشده است.

واکنش‌های آلرژیک شدید

اگر پس از تزریق واکسن، علائمی نظیر: کهیر، تورم صورت و گلو، تنگی نفس، ضربان قلب سریع، سرگیجه یا ضعف را تجربه کردید، به سرعت به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. این علائم، نشان‌دهنده واکنش آلرژیک شدید است که نیاز به درمان فوری دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، حتی اگر خفیف باشند، باید به پزشک خود اطلاع دهید:

• تب بالا
• تورم شدید در محل تزریق
• مشکل در تنفس
• تغییرات رفتاری غیرعادی

اکثر افراد واکسن هاری را به خوبی تحمل می‌کنند و عوارض جانبی جدی، بسیار نادر است. با این حال، آگاهی از عوارض احتمالی و مراجعه به موقع به پزشک در صورت بروز هرگونه مشکل، به شما کمک می‌کند تا از سلامتی خود محافظت کنید.

اهمیت تزریق به موقع واکسن هاری

هر گونه تماس با حیوانی که احتمال دارد به ویروس هاری آلوده باشد، حتی اگر منجر به زخم یا نیش عمیقی نشده باشد، می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری کشنده را به همراه داشته باشد. ویروس هاری از طریق بزاق حیوان آلوده وارد بدن انسان می‌شود و می‌تواند از طریق کوچک‌ترین خراش یا حتی لیسیدن پوست، به سیستم عصبی مرکزی نفوذ کند.

به همین دلیل، توصیه می‌شود پس از هرگونه تماس با حیوان مشکوک به هاری، بدون درنگ به پزشک مراجعه کرده و واکسن هاری را دریافت کنید. هر چه زودتر پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، واکسن تزریق شود، احتمال پیشگیری از بیماری و عوارض ناشی از آن بسیار بیشتر خواهد بود. به یاد داشته باشید، هاری بیماری است که درمان قطعی ندارد و پس از بروز علائم، مرگ تقریباً حتمی است؛ بنابراین، پیشگیری از این بیماری از طریق واکسیناسیون به موقع، تنها راه مؤثر برای محافظت از خود است.

سخن پایانی

همان‌طور که مطالعه نمودید، گازگرفتگی توسط سگ، یکی از اتفاقات ناخوشایندی است که ممکن است برای هر یک از ما رخ دهد. امروزه با پیشرفت علم پزشکی، درمان این گونه حوادث بسیار مؤثرتر شده است. اما فراموش نکنیم که پیشگیری، همچنان بهترین درمان است.

توصیه می‌شود همواره در برخورد با حیوانات ناشناخته، احتیاط لازم را به عمل آوریم و از دست زدن به آن‌ها خودداری کنیم. همچنین، واکسیناسیون به موقع حیوانات خانگی، یکی از مهم‌ترین راهکارها برای جلوگیری از انتقال بیماری‌هایی همچون هاری است. امیدواریم با رعایت این نکات، شاهد کاهش این‌گونه حوادث در جامعه باشیم.