- آسمونی
- مجله اینترنتی
- وبگردی
- کلر چیست؟ - انواع پر مصرف آن کدامند؟
کلر چیست؟ - انواع پر مصرف آن کدامند؟
یکی از رایج ترین موادی که برای ضدعفونی کردن و گندزدایی آب استفاده می شود، کلر است. تصفیه آب استخر و فاضلاب از کاربردهای اصلی کلر هستند. کلر دارای بویی بد و خفه کننده بوده و عنصری سنگین تر از هوا است.
عملکرد کلر با افزودن آن به آب و تشکیل اسید هیپوکلرو به عنوان کلر آزاد، تعریف می شود. چون کلر آزاد یک ماده اکسید کننده قوی است می تواند با حمله به آلاینده ها، باعث اکسیداسیون و نابودی آن ها شود. در این واکنش ها، مواد جانبی نیز تولید می شود که با افزودن ترکیبات مختلف می تواند شرایط متعادل و مناسبی را در آب ایجاد کند. کلر به سه صورت مختلف کلر مایع، جامد و گاز با کاربردهای متفاوت مشاهده می شود.
کلر جامد یا پودر کلر
یکی از حالت های پرمصرف کلر در بازار فروش و خرید مواد شیمیایی کلر جامد که با نام علمی هیپوکلریت کلسیم نیز شناخته می شود است ، به شکل دانه ای، پودری و یا قرص کلر بوده و کاربرد آن بیشتر در ضدعفونی کردن حمام، آشپزخانه، سرویس های بهداشتی، تصفیه آب و ضدعفونی کردن آب های استخر و پارک های آبی است. قرص کلر یکی از حالت های رایج کلر جامد است که از نظر ظاهری شکلی استوانه ای شکل دارد.
حل شدن قرص های کلر در آب استخر به دلیل ساختار فشرده ای که دارند، در مدت زمان بیشتری انجام می شود. کاربرد پودر کلر در ضدعفونی آب استخرها به شکل غیر مستقیم است. برای استفاده از قرص کلر در آب استخرها از کلرزن شناور، سبد اسکیمر و یا کلرزن های خطی استفاده می شود
مزایای کاربرد کلر جامد
اولین مزیتی که کاربرد کلر به شکل جامد دارد، استفاده راحت در دستگاه های کلرزن اتوماتیک است. یکی از مزایای مهم کاربرد کلر جامد، تاثیر سریع آن در از بین بردن آلودگی ها و بالا بودن سرعت افزایش میزان کلر آب استخر است.
کلر جامد همزمان با ضدعفونی آب استخرها، از رشد جلبک ها و خزه ها در آن ها جلوگیری کرده و مانع لیز شدن استخر می شود. همچنین کلر جامد به سختی تجزیه شده و با شرایط مناسب نگهداری، خیلی دیر فاسد می شود.
معایب کلر جامد
یکی از معایب استفاده از کلر جامد، افزایش هزینه در صورت کاربرد آن برای استخرهای بزرگ است. همچنین این مواد باید به دور از اسیدها و هر مواد شیمیایی دیگری نگهداری شوند و اگر طبق دستورالعمل استفاده نشود، بسیار خطرناک هستند. بعد از این که از کلر جامد به کار گرفته شد، دانه های استفاده نشده از این ماده باید از محیط دور شوند. با استفاده متداول و پی در پی از هیپو کلریت کلسیم در آب استخرها، مقدار کلسیم موجود در آن افزایش پیدا می کند.
معایب کاربرد کلر مایع
استفاده از این ماده می تواند خطراتی را نیز به همراه داشته باشد. به عنوان مثال در هنگام حمل کلر مایع باید نکات ایمنی زیادی رعایت شود و از تماس این ماده با دست خودداری کرد. علاوه بر این، نگهداری کلر مایع بسیار سخت بوده و با قرار دادن آن در محیطی با دما و شرایط نامناسب قدرت آن کمتر می شود.
از معایب دیگر کلر مایع، شدت واکنش پذیری بالای آن با اسیدهاست. وقتی کلر مایع به آب استخر اضافه می شود، به آب خاصیت بازی داده و میزان PH آن را زیاد می کند. برای جلوگیری از این فرآیند ممکن است ترکیبات دیگری نیز به آب استخر اضافه شود
گاز کلر
کلر به شکل گاز می تواند در تصفیه حوضچه های تصفیه آب استفاده می شود. مخزن ها و کپسول هایی برای نگهداری کلر گازی به صورت تحت فشار مورد استفاده قرار می گیرند. از ترکیب گاز کلر با آب اسید تشکیل می شود. از خطرات کاربرد کلر گازی، احتمال نشت آن از کپسول های نگهداری این گاز است. به همین دلیل این کپسول ها در اتاق های مخصوصی نگهداری می شوند که مجهز به نشتی یاب باشند. در حمل و نقل کپسول های حاوی گاز کلر باید از تجهیزات مناسب و چرثقیل های سقفی استفاده شود.
تولید کلر
از مهمترین روش های تولید کلر، استفاده از روش الکترولیز و برق کافت نمک طعام است. مشتقاتی چون هیپوکلریت سدیم و اسید کلریدریک در این روش تولید می شود.
از روش های دیگر تولید کلر، روش شیمیایی است. کلر در این روش از الکترولیز سدیم کلراید به دست می آید. محلول سدیم کلراید در روش شیمیایی، بین دو الکترود قرار گرفته و با برقراری جریان الکتریکی، سدیم رسوب می کند و کلراید نیز آزاد می شود. با فعال کردن دوباره سدیم با آب، کلر به دست می آید. در این روش تولید کلر، مقدار انرژی که مصرف می شود بسیار زیاد است.
نکات ایمنی کاربرد کلر
به دلیل سمی بودن کلر، هنگام استفاده از این ماده باید نکات ایمنی خاصی را رعایت کرد. به عنوان مثال پوشیدن لباس مخصوص، استفاده از دستکش و ماسک هنگام کار با کلر ضروری است. مکانی که از کلر استفاده می شود، باید تهویه مناسب داشته باشد و در صورت تماس این ماده با پوست، برای جلوگیری از سوختن، باید با آب فراوان به سرعت شست و شو داده شود.
تماس کلر با چشم، پوست و ریه می تواند باعث تحریک آن ها شده و ممکن است خطرات جدی را سبب شود. اگر فرد با استنشاق این ماده دچار مشکل شد، سریع او را به فضای آزاد و سپس به بیمارستان منتقل کنید.
