بررسی نقش بانوان در هشت سال دفاع مقدس در فیلم و سریال ها

سه شنبه ٣٠ ابان ١٤٠٢
مرجان دلپسند

از گذشته تا به امروز بانوان نقش پررنگی در دوران جنگ و دفاع کشور داشته و دارند . از ابتدایی و پر خطرترین وظایف بانوان در دوران دفاع مقدس می توان به پشتیبانی و خدمات رسانی به آنها برای رزمندگان اسلام در مراکزی نظیر حسینیه ها ،مدارس و بیمارستان های صحرایی و دیگر مراکز درمانی آن دوران اشاره كرد . بانوان قدرتمند و غیور در آن دوران با پرداختن به امور پشتیبانی وخدماتی همچون پخت نان و رساندن غذا ،دوختن لباس ،بادگیر،کوله پشتی و لباس های فرم یا با بافتن کلاه ، دستکش ،ژاکت و جوراب های گرم و رساندن آب به رزمندگان اسلام كمك مى كردند .

اما نقش بانوان در دوران جنگ تحمیلی تنها به امور پشتیبانی و خدماتی محدود نمی شد‌. بانوان در دوران جنگ تحمیلی همزمان با دیگر رزمندگان اسلام در امور نظامی نیز نقش ها و وظایفی داشتند .از نقش ها و وظایف نظامی آنها می توان به حضور پررنگ آنها در شناسایی دشمن ،خنثی کردن بمب،شناسایی ضد انقلاب ها و پیدا کردن رد پای آنها در شهرها و روستاها‌،ساختن سلاح جنگی کوکتل مولوتف، جابجایی و نگهبانی از مهمات جنگی،تمیز كردن سلاح های رزمندگان و حتی خالی کردن بار مهمات از کامیون های حمل سلاح اشاره كرد.از دیگر نقش های بانوان در دوران جنگ تحمیلی می توان به نقش عاطفی آنها اشاره داشت .

آن هم زمانی که در بهبهه جنگ و دوری مردان خانواده وظیفه حفظ بنیان خانواده و نگهداری فرزندان را نیز به تنهایی به دوش کشیدند. فرزندانی که اکنون یادگار آن رزمندگان گرانقدر و فرزندان شهدا به حساب می آیند . بانوانی هم بودند که در کسوت خبرنگار و نویسنده به بیان حوادث و رویدادهای آن دوران پرداختند تا یادگاری از حوادث آن دوران برای نسل های بعدی باقی بماند. به عبارتی دیگر بانوان در دوران جنگ و دفاع مقدس در نقش همسران،مادران و پرستاران و بهیاران و کمک بهیاران و یا هنرمندانی که با هنر خود نقش پررنگی در پیروزی این انقلاب داشتند.

گروه دیگری از بانوان هم کسانی بودند که در کسوت کارگردان و یا بازیگر اقدام به ثبت اتفاقات و حوادث آن دوران در قالب تصویر و صدا نمودند. از جمله نقش های بانوان در فیلم های سینمایی می توان به کاراکترهای مادران شهدا، همسران شهدا ،پرستار، پزشک اشاره نمود. از جمله فیلم هایی که در ژانر دفاع مقدس ساخته شده اند،می توان به فیلم سینمایی سفر به چزابه با بازی "عاطفه رضوی" و به کارگردانی "رسول ملاقلی پور"اشاره كرد. در این فیلم سینمایی وی ایفاگر نقش(مریم قندی) پرستاری است که باید یک رزمنده قطع نخاع شده را به دنبال خود بکشاند تا اینکه او را به پشت خط مقدم جبهه و جایی امن برای نجاتش برساند. در فیلم سینمایی"روبان قرمز "به کارگردانی "ابراهیم حاتمی کیا " به بازی " آزیتا حاجیان "می توان اشاره نمود. او در این فیلم ایفاگر نقش دختر جنگ زده ای است که خانواده ا ش را از دست داده است و بعد از سال ها به خانه مخروبه پدرش برای سکونت باز می گردد.اما با ویرانه ای با یک روبان قرمز مواجه می شود.

آزیتا حاجیان در این فیلم برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن در بخش هفدمین جشنواره بین المللی فیلم فجرشد.. در فيلم سینمایی "کیمیا" و به کارگردانی " احمدرضادرویش" به بازی "بیتا فرهی" می توان اشاره كرد. وی ایفاگر نقش شکوه ، پزشکی است که در زمان جنگ و در مهلکه آتش و خون ، نوزادی را نجات می دهد و مهر مادرانه اش را به این نوزاد می بخشد. بازیگر مرد نقش مقابل وی در این فیلم زنده یاد "خسرو شکیبایی "می باشد.

در فیلم سینمایی "شیار۱۴۳"به کارگردانی"نرگس آبیار"و با بازی "مریلا زارعی" می توان اشاره نمود .او در این فیلم ایفاگر نقش الفت، مادری است که چشم به راه فرزند مفقود الاثرش می باشد. اما در نهایت استخوان های فرزندش را در آغوش می گیرد . این فیلم نیز برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن نقش اول از جشنواره فیلم فجر و دفاع مقدس و بهترین بازیگر زن در هشتمین جشن منتقدان و نامزدی بهترین بازیگر زن جشنواره آسیا پاسیفیک شده است. در فیلم سینمایی "هیوا" به کارگردانی "رسول ملاقلی قلی پور" و به بازى "گلچهره سجادیه "می توان اشاره داشت .

در فیلم سینمایی"هیوا "گلچهره سجادیه ایفاگر نقش یک همسر شهید است که بعد از گذشت ۱۵ سال تصمیم می گیرد تا از مناطق جنگی و خانه ای که با همسرش زندگی می‌کرد،مجددا بازدید کند .در این فیلم گلچهره سجادیه برای نقش هیوا نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از هفدهمین جشنواره فیلم فجر شد. این فیلم درباره رابطه یک پدر بسیجی با دختر جوانش است که مین‌های باقیمانده از دوران جنگ باعث مجروح شدنش شده است. موضوع این فیلم درباره سالهای پس از جنگ ایران و عراق و عوارض مادی و عاطفی آن است. در این فیلم مهتاب نصیرپور برنده جایزه بازیگر نقش دوم زن درجشنواره فیلم فجر شده است.

در فیلم سینمایی"دسته دختران "به کارگردانی "منیر قیدی"و با بازی"نیکی کریمی"در نقش یگانه می توان اشاره نمود.این فیلم راوی مقاومت و ایثار زنان در روزهای پرتلاطم ابتدایی جنگ است و با بازسازی تصاویر زنده و مستند از نبرد خانه به خانه خرمشهر، اولین تصویر سینمایی با نگاه زنانه از آن مقاومت را خلق کرده است.در این فیلم نیکی کریمی ایفاگر نقش معلمی است که در روزهای پایانی جنگ درخرمشهر به همراه چند خانم دیگر برای حضور درخط مقدم جبهه جهت تامین ادوات نظامی،حمل و نگهداری مهمات جنگی اقدام می کند.

او در این فیلم با وجود اینکه دو فرزندش را در جنگ از دست داده است،اما با وجود غم و اندوه فراوانش در یک مسیر پرتلاطم قدم می گذارد.علاوه براین موارد فوق می توان به نام نویسندگانی اشاره نمود که کتاب‌هایی در ژانر دفاع مقدس نوشته اند.از جمله این کتاب‌ها می توان به کتاب"دا "به قلم"سیده زهرا حسینی" که به روایت روزهای ابتدایی جنگ از زبان دختری هفده ساله می پردازد،اشاره نمود.کتاب دیگر درحوزه دفاع مقدس کتابی با عنوان "فرنگیس" به قلم "مهناز فتاحی"می باشد.

دربخشی از این کتاب آمده است:(ما از روستاهای مرزی در دوران جنگ ومصائب فراوان آنان و آ وارگی هاو گرسنگی ها و خسارت های مادی و ویرانی هاو داغ عزیزان آنها هرگز به این وضوح و تفضیلی که این روایت صادقانه است؛خبر نداشتیم). از دیگر نویسندگان حوزه ادبیات پایداری و مقاومت دفاع مقدس می توان به "فاطمه وفایی زاده" با آثاری همچون (حجت چریک، حدیث بابا، دیدار جان، خوشا سرو،روزی که شبیه هیچ روزی نیست )اشاره كرد.یکی دیگر از نویسندگان حوزه دفاع مقدس می توان به "مریم عرفانیان"با آثاری همچون (راهی برای رفتن،پاییز آن سالها،شهید نور علی شوشتری ،روزهای لاجوردی،همیشه منتظر ) اشاره كرد. یکی دیگر از کتاب های حوزه دفاع مقدس با عنوان "علویه نرگس"به قلم"خدیجه بازون"می باشد.

این کتاب به بررسی حوادث روزهای آغازین جنگ تحمیلی در خرمشهر و حال و روز مردم جنگ زده در آن دوران می پردازد.دربخشی از این کتاب آمده است:"سکوت و آرامش جای خود را به صدای انفجارهای نگرانی و ترس داده بود .صدای رفت و آمد و صحبت همسایه ها از توی کوچه شنیده می شد.همه درحال خبرگرفتن و خبردادن بودند. کشیده شدن صدای دمپایی ها و به هم خوردن درها و حرف زدن هایی که گاه بلند و گاه نجواگونه بود،خبر از بیداری خانه ها می داد.

نگرانی خواب را از چشم ها گرفته بود .این نگرانی نه فقط از صدای درگیری و انفجارها،بلکه تا اندازه انداره زیادی ناشی از بی خبری اوضاع بود ."از خبرنگاران و عکاسان زن دوران دفاع مقدس هم می توان به مرحومه"مریم کاظم زاده"همسر شهید"اصغر وصالی"اشاره نمود. درمراسمی باحضور وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و به همت معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی درچهلمین روز درگذشت وی از ایشان در سال گذشته تجلیل به عمل آمد.