نقد روانشناختی فیلم سینمایی ویلایی ها

دوشنبه ١٣ اذر ١٤٠٢
مرجان دلپسند

نقد روانشناختی فیلم سینمایی ویلایی ها با نگاهی به تاثير جنگ بر شخصیت‌ زنان و کودکان

جنگ ها جز آن دسته از حوادث بحران زایی است که توسط انسانها ایجاد می شود. در تمام دنیا از نخستین گروهی که از جنگ و مصائب آن آسیب می بینند؛ می‌توان به زنان و کودکان اشاره كرد. درگذشته تصور عمومی این بود که اگر کودکان در زمان بروز خطراتی مانند جنگ درکنار والدین خود باشند ؛کمتر آسیب می بینند. اما در واقعیت باید گفت که کودکان بیشتر و بهتر و عمیق تر حوادث و اتفاقات و رویدادها را درک می کنند و تاثیرات نامطلوب آن را در قالب خشم های ابراز نشده و بروز آن در یک زمان نامناسب و به شکلی دردمندانه تر نشان می دهند .اما زنانی که در زمان جنگ در شهرها و مناطق جنگ زده حضور دارند؛ نیز دچار آسیب های روحی و روانی متفاوتی میشوند.اما نقش هایی که دوران جنگ بر عهده آنها می‌گذارد ؛جايى برای برای بروز و نشان دادن مشکلات باقی نمی گذارد .بلکه از آنها شخصیتی مى سازد که می توانند به عنوان اسوه و الگویی برای یکدیگر باشند. موضوعی که در فیلم سینمایی"ویلایی ها" به کارگردانی"منیر قیدی "به آن اشاره كرد.

در نخستین اثر این کارگردان در ژانر دفاع مقدس ، زنان قهرمان داستان هستند.در این فیلم زنان و انتظارشان برای دیدار دوباره همسررزمنده شان و واکنش های متفاوتشان در زمان شنیدن خبر زخمی شدن و شهادت آنها و احساسات درونی شان در زمان شنیدن خبر شهادت هرکدام از آنها به تصویر کشیده شده است.انتظاری که تدریجا اتفاق می افتد و نهایتا با دریافت نامه ای پايان می یابد.به عبارتی جنگ در آن دوران سنگ صبوری از این زنان ساخته است که به عنوان الگو و اسوه دیگر زنان شناخته می شوند؛ ویلایی ها نگاه قهرمانانه به زنان قصه خود دارد.زنانی که بخش احساسات و دلبستگی های عاشقانه خود را تنها منوط به آمدن همسران رزمنده خود و در زمان پوشیدن آن پیراهن آبی قرار است؛بروز دهند. اما بخاطر نقش هایی که در پشت جبهه به آنها سپرده شده است،علاوه برحفظ بنیان خانواده و تربیت درست فرزندانشان می بایست جلوه شخصیتی قدرتمندانه خود را به مخاطب نشان بدهند.

درسکانس شروع این فیلم سینمایی می بینیم که پیرزنی با بازی" ثریاقاسمی"با دو نوه خود پا به شهرک شهید کلانتری می‌گذارد وقرار است مدتی در آنجا ساکن شود تا شاید نوه هایش بتوانند پدر رزمنده خود را بار دیگر ببینند.این شخصیت علارغم اینکه می داند،جنگ است و شاید نتواند فرزند رزمنده خود را ببیند؛بارها به بیمارستان می رود و به رزمنده جوان زخمی که او را بی‌بی و مادرخود صدا می زند؛سر می زند .شاید با این کارش بخشی از محبت ها و مهر مادری اش را به رزمنده دیگری که اورا مادرصدا کرده،بروز داده باشد.اما شخصیت زن دیگر این داستان خانم خیری با بازی"پریناز ایزدیار"می باشد. او نیز جز آن دسته زنانی است‌ که همسرش فرمانده جبهه است و گاها به شهرک برای دیدن همسر و دو فرزندش می آید.

زنان دیگر شهرک او را فرمانده صدا می زنندو مدیریت امور و خدمات رسانی و پشتیبانی به رزمندگان حاضر درخط مقدم جبهه را برعهده دارد.علارقم جوانتر بودنش نسبت به سایر زنان حاضر درشهرک نقش روحیه دادن به دیگر زنان را دارد. شاید بتوان دلیل آن را آرامش و تصمیم گیری درستش در زمان بحران به حساب آورد.آن هم در زمانی که خبر شهادت همسرش را دریافت می کند.با همان آرامش قدیمی و ذاتی اش لباس های مشکی دخترانش را که از قبل تدارک فراهم نمودن آنها را دیده بود؛می توان دید.دربرخی از سکانس های میانی فیلم نیز می بینیم که او درباغچه اش محصولاتی را کاشته است و درمواقعی که دلتنگ همسرش می شود و یا از شدت ناراحتی اش دیگر زنان شهرک به آنجا پناه می برد و خودش را با چیدن سبزی از باغچه سرگرم می کند.

یکی دیگر از زنانی که در سکانس های ابتدایی به داستان فیلم اضافه می شود می توان به سیما با بازی"طناز طباطبایی"اشاره نمود.زن جوانی که از حضور همسرش در جبهه دل خوشی ندارد و حتی قبل از آمدن بی‌بی و نوه هایش به این شهرک قصد خروج از کشور را داشته است.او هم به این هدف به این شهرک می آید که فرزندانش را از بی بی پس بگیرد و برود.اما با آمدنش به این شهرک و هم زیست شدنش با دیگر زنان شهرک در آنجا ماندگار می شود تا او هم با آمدن خبری از همسرش این مکان را ترک کند و برود.اما نکته عاطفی و احساسی مشترک که تمام زنان این شهرک با آن مواجه میشوند، این است که هرکدام از آنها هرگاه یکی از رزمندگان با پاکت نامه ای حامل یک خبر می آید؛خبر شهادت عزیزان آنها نباشد.سه شخصیت کلیدی داستان بی بی،سیما و خانم خیری با افکار و عقاید متفاوتشان هستند؛اما درکل تجسمی از الگوهای زنان قدرتمندحاضر درجبهه هستند.