کوسم سلطان

درباره کوسم سلطان

کوسم سلطان که به ماه پیکر سلطان هم معروف بوده، همسر عقدی و خاصگی سلطان احمد یکم و والده سلطان و مادر مراد چهارم، ابراهیم یکم، و همچنین نامادری عثمان دوم، و مادربزرگ محمد چهارم بوده است. وی از سپتامبر سال 1623 الی سپتامبر 1651 حکمرانی داشته است. آرامگاه ماه پیکر اکنون در مسجد سلطان احمد در استانبول قرار دارد. پورتال آسمونی در این بخش بیوگرافی کوسم سلطان عنوان می کند که در ادامه می خوانید. 

کوسم سلطان (به ترکی استانبولی: Kösem Sultan) در سال 1590 در یونان چشم به جهان گشود. وی اصالتاً یونانی بوده است. همچنین پدرش یک کشیش بود. او تا قبل از 14 سالگی آناستازیا بات نام داشت اما پس از  اینکه بعنوان برده توسط حکمران بوسنی خریداری و به حرم سرای سلطان احمد اول فرستاده شد و پس از تغییر دین (وی ارتودکس مسیحی بود اما پس از بردگی به اسلام روی آورد)، نام او را به ماه پیکر تغییر دادند. ماه پیکر به معنای اندامی مثل ماه است. اما پس از مدت ها باز هم نام او تغییر پیدا کرد، و این بار سلطان احمد او را کوسم نامید. کوسم به معنای رهبر گله است.

در ابتدای سلطنت احمد، مادربزرگ او با نام صفیه سلطان زنی قدرتمند و با نفوذ بود که مدیریت حرم را به عهده داشت. اما پس از برکناری او در 1604 به کاخ قدیمی، یک سال بعد در سال 1605 خندان سلطان، مادر سلطان احمد که رئیس حرمسرا هم بود فوت کرد. این اتفاق موجب شد که کوسم یکی از بانوان منحصر به فرد در حرم او شود و قدرت اداره حرم را در دست گیرد.

او مادر 4 دختر با نام های گوهر خان سلطان، عایشه سلطان، فاطه سلطان و خانزاده سلطان، و 4 پسر با نام های شاهزاده محمد، مراد چهارم، شاهزاده قاسم و ابراهیم یکم بود.

1. شاهزاده محمد (تولد مارس 1605 استانبول – مرگ 12 ژانویه 1621 استانبول در مقبره احمد یکم در مسجد آبی دفن شد) او به فرمان عثمان دوم اعدام شد.
2. عایشه سلطان (تولد 1605 استانبول – مرگ 1658 استانبول، در مقبره احمد یکم در مسجد آبی دفن شد) هشت بار ازدواج کرد.
3. گوهرخان سلطان (تولد 1607 استانبول – مرگ 1660 استانبول، در مقبره پدرش در مسجد آبی دفن شد) دو بار ازدواج کرد.
4. خانزاده سلطان (تولد 1608 استانبول – مرگ 1654 استانبول در مقبره ابراهیم یکم در ایاصوفیا دفن شد) دو بار ازدواج کرد.
5. فاطمه سلطان (تولد حدود 1610 استانبول – مرگ 1668 استانبول، در مقبره احمد یکم در مسجد آبی دفن شد) هشت بار ازدواج کرد.
6. مراد چهارم، (تولد 25 ژوئیه 1611 استانبول – مرگ 8 فوریه 1640 استانبول در مقبره احمد یکم در مسجد آبی دفن شد)
7. شاهزاده قاسم (تولد 1613 استانبول – اعدام 3 فوریه 1638 استانبول در مقبره محمد سوم در ایاصوفیا دفن شد) به فرمان مراد چهارم اعدام شد.
8. ابراهیم یکم (تولد 5 نوامبر 1615 استانبول – مرگ 18 اگوست 1648 استانبول در مقبره مصطفی یکم در ایاصوفیا دفن شد)

از بین فرزندان او، فقط مراد چهارم و ابراهیم یکم به تخت پادشاهی رسیدند.

دوران حکمرانی

کوسم در مدتی که مدیریت حرم را به عهده داشت تمام تلاشش را کرد تا برادر همسرش با نام مصطفی، اعدام نشود. همچنین با گذشت زمان توانست تسلط خود را بر سلطان بیشتر کند و درنهایت به یکی از مشاورهای اصلی او تبدیل شد. او در زندگی خود بلندپرواز بود چون نمی خواست تحت سایه همسرش باشد. کوسم سلطان مانند خرم سلطان یکی از زنان بسیار با نفوذ عثمانی بود و به برادر احمد یکم، مصطفی یکم، کمک می کرد تا به سلطنت برسد و زمانی که پسرانش مراد چهارم و ابراهیم یکم به سلطنت رسیدند چندین دوره والده سلطان بود. او نیز تلاش می کرد قوانین جانشینی را از پدر به پسر، و سپس از برادر به برادر تغییر دهد تا تمام پسرهایش بتوانند به سلطنت برسند.

اما سلطان احمد دقیقاً مانند پدر و مادرش در جوانی، در سن 28 سالگی در تاریخ 22 نوامبر 1617 از دنیا رفت. مرگ او باعث شد تا موقعیت کوسم سلطان پس از سلطنت مصفی یکم و عثمان دوم به خطر بیفتد و مجبور شد در کاخ قدیمی زندگی کند. او تلاش کرد تا والده سلطان شود اما به دلیل این که عثمان توسط خود کوسم سلطان بزرگ شده بود و او را می شناخت، نقشه اش جواب نداد.

مرگ کوسم سلطان

تورخان سلطان، مادر محمد چهارم، در قتل ماه پیکر نقش داشت. تورخان زن بسیار جاه طلبی بود که به خاطر مقام حاضر به انجام چنین کاری شد. او با ماه پیکر درگیری هایی داشت و هر دو نیز حامیانی به دنبال داشتند. تورخان به خاطر به دست آوردن مقام والده یا همان مادر سلطان از طرف یک خواجه ای که رئیس حرم بود حمایت می شد. کوسم هم جان نثارهایی داشت اما در این درگیری کوسم تصمیم گرفت محمد را خلع کند و یکی از نوه های خود را به سلطنت برساند. اما نقشه او به دلیل خیانت ملکی خاتون (خدمتکار کوسم سلطان) و خبرچینی های او به تورخان شکست خورد.

اما کوسم 3 سال پس از نائب السلطنه شدن، به قتل رسید. جسد او را از کاخ توپکانی به قصر قدیمی انتقال دادند و در مقبره همسرش احمد اول در مسجد آبی به خاک سپردند. مردم نیز پس از مرگ او، سه روز عزای عمومی برگزار کردند. مدتی پس از این اتفاق، به او لقب والده شهید دادند.

حقایق و حواشی کوسم سلطان

پس از قتل او شایعاتی پخش شد. برخی می گفتند تورخان دستور قتل ماه پیکر را صادر کرده و برخی دیگر می گفتند او توسط خواجه، رئیس حرم یعنی سلیمان آغا به قتل رسیده است. سلیمان آغا به وسیله پرده های اتاق یا حتی توسط موهای بلندش توانسته این کار را انجام دهد.

کاروانسرای والده خان به دستور والده کوسم ساخته شد. او قصد داشت که درآمد ناشی از کاروانسرا را وقف مسجد چینی لی کند. همچنین ماه پیکر خیریه بزرگی ایجاد کرد تا بتواند به یتیمان و فقرا کمک کند. او تمام هزینه های این خیریه را با ثروت شخصی او می پرداخت.

در سال 2015 سریالی به نام ماه‌پیکر, بر اساس زندگی کوسم سلطان ساخته شده که در آن برن ساعات نقش وی را ایفا می‌کند.

تصاویر ماه پیکر سلطان