جرجی زیدان ، نویسنده و روزنامه نگار مسیحی لبنانی

جرجی زیدان نویسنده و تاریخ نگار و داستان نویس لبنانی است. اگر می خواهید با جرجی زیدان بیشتر آشنا شوید این...

آسمونی

زمان مطالعه: 7 دقیقه

جرجی زیدان نویسنده و تاریخ نگار و داستان نویس لبنانی است. اگر می خواهید با جرجی زیدان بیشتر آشنا شوید این مقاله آسمونی را تا انتها مطالعه نمایید چرا که بیوگرافی جرجی زیدان را برای شما عزیزان منتشر می کنیم.

جرجی زیدان متولد 14 دسامبر 1861 در بیروت است و در 22 ژوئیه 1914 در قاهره درگذشت. او تاریخ‌نگار ، داستان‌نویس ، و روزنامه‌نگار عرب‌ زبان لبنانی است که برای نوشتن 23 رمان تاریخی و تأسیس نشریه الهلال معروف است. طی نهضت بیداری عرب‌ ها و شکل‌ گیری جنبش النهضه ، قصد او از نوشتن رمان‌ های تاریخی ، آشنا نمودن مردمان عرب با فرهنگ و تاریخ خود بوده‌است.

زندگی و فعالیت‌های جرجی زیدان :

وی در 11 جمادی‌الثانی 1278 در خانواده‌ای تنگدست و مسیحی در بیروت به‌دنیا آمد. پدرش ، حبیب ، از اهالی روستای عَین عَنّوب بود که همراه خانواده‌اش به بیروت مهاجرت کرده و در آنجا در اغذیه‌ فروشی کار می‌کرد. وی که خود بی‌سواد بود و فقط خواندن و نوشتن و حساب و کتاب مقدماتی را ضروری می‌دانست ، زیدان را در پنج سالگی به مدرسه فرستاد تا در آینده در اداره اغذیه‌ فروشی به او کمک کند. زیدان ، پس از دو سال ، به مدرسه رفت و در آنجا حساب ، صرف و نحو ، خوش‌ نویسی و کمی زبان فرانسه آموخت. در یازده سالگی ، با اصرار پدرش ، تحصیل را رها کرد.

زیدان یک سال و اندی در اغذیه‌ فروشی نزد پدرش ، و سپس دو سال در یک کارگاه کفاشی کار کرد ، اما دوباره نزد پدرش بازگشت. در پانزده سالگی به مدرسه‌ ای شبانه رفت و در مدت چهار ماه ، با تلاش بسیار ، زبان انگلیسی آموخت. در همان زمان ، تألیف فرهنگی انگلیسی به عربی را آغاز کرد که ناتمام ماند.

در اغذیه‌ فروشی با بزرگانی نظیر ابراهیم الیازجی (منتقد ، شاعر ، روزنامه‌ نگار و محقق) و عبداللّه بستانی (شاعر ، روزنامه‌ نگار ونمایشنامه‌ نویس) آشنا شد و به عضویت گروه «جمعیة شمس‌البرّ» ، شعبه‌ای از جمعیت جوانان مسیحی در انگلستان ، درآمد و در این گروه ، با یعقوب صروف (روزنامه‌نگار ، مترجم و داستان‌نویس) ، سلیم البستانی (روزنامه‌نگار و داستان‌نویس) ، و اسکندر البارودی آشنا شد.

با تشویق‌ ها و راهنمایی‌ های بارودی ، تصمیم گرفت به دانشکده پزشکی برود. دو ماه دروس مقدماتی را نزد بارودی خواند و در 1298 در رشته پزشکی به کالج پروتستان سوری راه یافت و در سال اول ، شاگرد ممتاز شد. در اوایل سال دوم ، زیدان و دانشجویان دیگر در اعتراض به کاستی‌ های دانشکده و برای احقاق حقوق خود و هواداری از استادی که به علت سخنرانی درباره داروینیسم اخراج شده بود ، از رفتن به کلاس خودداری کردند. پس از کشمکش‌ های بسیار ، دانشکده تصمیم گرفت دانشجویان معترض را اخراج کند.

سپس او در رشته دارو سازی امتحان داد و چندی در این رشته درس خواند ، ولی آن را نیمه‌ کاره رها کرد و برای ادامه تحصیل به مصر رفت ، وی قبل از سفر به مصر به عضویت فراماسونری درآمده بود. در ابتدا قصد داشت در مصر در رشته پزشکی ادامه تحصیل دهد ؛ اما ، با پیشنهاد صاحب روزنامه الزمان ، یک سال در آنجا مشغول بکار بود. در همان سال در حمله انگلیس به سودان ، برای درهم شکستن قیام محمد احمدبن عبداللّه معروف به مهدی سودانی ، در سمت مترجم امنیتی به ارتش انگلستان پیوست.

در 1302 به بیروت بازگشت و به فراگیری زبان عبری و زبان سریانی پرداخت و به عضویت المجمع العلمی‌ الشرقی درآمد. در 1303 ، اولین کتاب وی ، با عنوان الالفاظ العربیة و الفلسفه اللغویه ، در بیروت به‌چاپ رسید و به‌سبب انتشار آن ، او عضو انجمن سلطنتی آسیایی گردید. در همان سال ، به لندن سفر کرد و با آثار مستشرقان آشنا شد.

پس از بازگشت به قاهره ، در زمستان همان سال به پیشنهاد یعقوب صروف و فارِس نَمِر ، در مجله المقتطف استخدام گردید. وی بیشتر به کارهای اجرایی می‌پرداخت ، به‌طوری که در مدت یک سال و نیم همکاری ، فقط یک مقاله در آنجا به چاپ رساند. در 1306 ، از سمت خود کناره‌ گیری کرد و دو سال در مدرسه العبیدیة الکبری ، به عنوان معلم ارشد ، به تدریس زبان عربی پرداخت.

در 1308 ازدواج کرد و با مشارکت یکی از دوستانش ، چاپخانه کوچکی تأسیس کرد که سال بعد ، با کناره‌گیری شریکش ، به‌تنهایی اداره آن را برعهده گرفت. وی در اواخر 1309، مجله الهلال را تأسیس نمود.

از 1298 رابطه عمیق و استواری بین زیدان و مستشرقانی مانند نولدکه ، گولدتسیهر ، کراچکوفسکی و مارگلیوث و وان‌دایک ایجاد شد و دفتر مجله الهلال محل رفت‌وآمد مستشرقانی بود که به مصر می‌آمدند. زیدان در 1908 به استانبول ، در 1912 به کشورهای اروپایی و در 1913 به فلسطین سفر کرد. در 1910، دانشگاه قاهره از وی برای تدریس تاریخ اسلام دعوت کرد.

انتخاب یک مسیحی برای تدریس تاریخ اسلام ، اعتراض شدید مسلمانان را برانگیخت و زیدان مجبور به کناره‌گیری از این سمت شد. وی در ژوئیه 1914 در منزل خود در قاهره به‌طور ناگهانی درگذشت. شاعرانی چون احمد شوقی، محمدحافظ ابراهیم ، ولی‌الدین یکن ، خلیل مُطران و ایلیا ابوماضی در مرگ او مرثیه‌هایی سرودند.

رمان‌های تاریخی جرجی زیدان :

بیشتر شهرت زیدان به سبب داستان‌ های تاریخی اوست و زیدان را پیشگام این نوع ادبی می‌دانند. زیدان 22 داستان تاریخی دارد که اولی المملوک‌الشارِد (چاپ 1891) و آخری شجرة الدّر (چاپ 1914) است. از این میان ، هفده داستان به تاریخ عرب و اسلام تا عصر صلاح‌الدین ایوبی بر می‌گردد ، چهار داستان متعلق به تاریخ جدید مصر و یکی هم متعلق به تحولات عثمانی است.

زیدان تحت تأثیر و نفوذ داستان‌نویسان اروپایی ، به خصوص والتر اسکات و الکساندر دوما ، بوده و گرچه نتوانسته به سطح هنری آنها برسد ، در این زمینه در ادبیات عرب موفق بوده‌است. در این داستان‌ ها زیدان قصد دارد وقایع گذشته را در روند دگرگونی حیات سیاسی عرب روایت کند ؛ ازاین‌رو ، جنبه تعلیمی و سرگرمی داستان‌ها بر جنبه هنری آنها برتری دارد.

داستان‌ های وی طرح ساده‌ ای دارند. محور اصلی این داستان ها ، عشق مجازی به زیبایی مسحورکننده زنی است که غالبا واقعیت مستند تاریخی ندارد. وی واقعیت‌ های تاریخی را با این عشق مجازی می‌آمیزد و با نثری ساده و ایجاد کشمکش و تعلیق و هیجان ، خواننده را تا پایان با خود همراه می‌کند. داستان‌ های وی بارها تجدید چاپ و به فارسی ، ترکی ، هندی ، روسی ، آلمانی و برخی زبان‌های دیگر ترجمه شده‌است.

ناقدان شیوه داستان‌ نویسی زیدان را ستایش می‌کنند ، اما داستان‌ هایش اعتبار تاریخی ندارند. به‌نظر می‌رسد که زیدان تعمدا ، برای تحقیر عرب‌ ها ، تاریخ آنها را تحریف کرده‌است. نویسندگانی نظیر فَرح أَنطون در داستان أورشلیم الجدیدة و القائم مقام نسیب بک در داستان خفایا مصر از او پیروی کرده‌اند، ولی هیچ‌کدام نتوانسته‌اند به محبوبیت زیدان دست یابند.

تاثیر جرجی زیدان بر دیگران :

جرجی زیدان در کتاب تاریخ ادبیات عرب مدعی شد که شیعیان ، آثار مکتوب قابل توجّهی در تاریخ عرضه نکرده‌اند و نقش مؤثّری در پیشرفت علوم اسلامی نداشته‌اند.

سه دوست جوان که از دانش آموختگان حوزه علمیه نجف و تربیت یافته فرهنگ شیعه بودند و عمیقا جریان فرهنگی شیعه را می‌شناختند و این ادعا را خلاف واقع می‌دانستند ، با یکدیگر هم پیمان شدند که هر کدام به گونه‌ای به آن پاسخ دهند و زیدان را متوجه خطای تاریخی بزرگش بنمایند.

یکی از آن سه تن ، علامه شیخ محمدحسین کاشف‌الغطا (درگذشته 1373 قمری) بود که به نقد روش تحقیق این کتاب پرداخت و خطاهای متعدّد آن را برشمرد و حاصل کار خود را به صورت کتابی به نام النقود و الردود (نقدها و پاسخ‌ها) منتشر ساخت.

دومین دوست ، علامه سید حسن صدر بود که کتابی با نام تاسیس الشیعة الکرام لعلوم الاسلام (بنیانگذاری علوم اسلامی به دست شیعه) منتشر شد و محقّقان را متوجّه جنبه‌های ناگفته تاریخ علوم اسلامی نمود. امّا سومین دوست که علامه شیخ آقابزرگ تهرانی بود که با کوششی زیاد ، کتابخانه‌ های سراسر کشورهای اسلامی را کاوید و از میان کتاب‌ های آنها نزدیک به شصت هزار کتاب شیعی را شناسایی کرد و بدین ترتیب ، توانست (کتاب‌شناسی بزرگ شیعه) را از آغاز تاریخ اسلام تا عصر خویش تدوین کند.

این کتاب‌ شناسی که نگاهی به هزار و سیصد سال فعالیت علمی شیعه دارد ، طی حدود سی جلد و با عنوان الذریعة الی تصانیف الشیعة (راهنمای آثار مکتوب شیعه) ، پاسخ مشروحی بود به ادّعای جرجی زیدان. بعدها این اثر ، منشأ تحقیقات تازه‌ای در باب مکتوبات شیعه گشت و آثار فراموش‌شده را بازشناساند.