چگونه سلامتی خود را تضمین کنیم؟

خودمراقبتی، گام اول سلامت است. گام اول سلامت، همین است که ما یاد بگیریم خودمان از خودمان مراقبت کنیم. بین 65 تا 85 درصد از مراقبت هایی که به سلامت ما منجر می شود، محصول همین خودمراقبتی است؛ یعنی فعالیت هایی که خود یا خانواده مان برای حفظ یا ارتقای سلامت مان، پیشگیری از ابتلای مان به بیماری، درمان بیماری مان یا کاهش عوارض آن انجام می دهیم. آسمونی در این بخش در مورد تضمین سلامتی جسمی و روانی صحبت می کند. دعوت می کنیم تا پایان همراهمان باشید.

چگونه با خود مراقبتی سلامتی خود را تضمین کنیم؟

خودمراقبتی یعنی چه

خودمراقبتی، عملی است که در آن هر فردی از دانش، مهارت و توان خود به عنوان یک منبع استفاده می کند تا «به طور مستقل» از سلامت خود مراقبت کند. منظور از «به طور مستقل» تصمیم گیری دربارۀ خود و با اتکا به خود است. البته این تصمیم گیری می تواند شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران (چه متخصص، چه غیر متخصص) نیز باشد. اگرچه خودمراقبتی، فعالیتی است که مردم برای تأمین، حفظ و ارتقای سلامت خود انجام می دهند؛ ولی گاهی این مراقبت به فرزندان، خانواده، دوستان، همسایگان، هم محلی ها و همشهریان آنها نیز گسترش می یابد.

به هرحال، در تعریف خودمراقبتی، پنج ویژگی زیر مستتر است

• رفتاری است داوطلبانه
• فعالیتی است آموخته شده
• حق و مسئولیتی است همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان
• بخشی از است از مراقبت های نوزادان، کودکان، نوجوانان و سالمندان
• بزرگسالانی که قادر به خودمراقبتی نیستند، نیازمند دریافت مراقبت های بهداشتی از ارائه دهندگان خدمات اجتماعی یا بهداشتی خواهند بود.

مزایای خودمراقبتی

• انرژی ما را تجدید می کند.
• استرس ما را کاهش می دهد.
• چشم اندازی نو و احساسی مثبت برای زندگی به ما می بخشد.
• احساس شادی، آرامش و صلح را در ما ایجاد می کند.
• احساس سلامت و تندرستی در جسم خود می کنیم.
• اعتماد به نفس و عزت نفس ما را افزایش می دهد.
• شور و شوق زندگی و انگیزه موفقیت ما را افزایش می دهد.

انواع خودمراقبتی

بیشتر انسان ها قسمت عمده جوانی خود را در سلامت کامل سپری می کنند اما همۀ ما گه گاه به بیماری های خفیف و گذرا مبتلا می شویم، گاهی از بیماری های حاد رنج می بریم و گاهی در دوران میانسالی و سالمندی، با بیماری های مزمن دست و پنجه نرم می کنیم.

خودمراقبتی در تمام طیف سلامت و بیماری معنی پیدا می کند و مراقبت های بهداشتی در طیفی قرار می گیرند که دامنه اش از خودمراقبتی 100 درصد (مثل مسواک زدن منظم روزانه) تا مراقبت حرفه ای 100درصد (مثل جراحی اعصاب) متغیر است. بخشی از ناخوشی های جزیی، بیماری های مزمن و بیماری های حاد، نیازمند مراقبت های پزشکی حرفه ای است و هدف خودمراقبتی، این است که بخش حرفه ای مراقبت از این بیماری ها را به حداقل برساند.

انواع خودمراقبتی را می توان در 4 گروه کلی طبقه بندی کرد

1. خودمراقبتی برای حفظ سلامت
2. خودمراقبتی در بیماری های جزئی
3. خودمراقبتی در بیماری های مزمن
4. خودمراقبتی در بیماریهای حاد

خودمراقبتی برای حفظ سلامت

مطالعه ای در سال 1382 نشان داد که بخش عمده سال های از دست رفته عمر در کشور ما به سبب مرگ زودرس و معلولیت ناشی از حوادث، بیماری های روانی و اختلالات رفتاری و همچنین بیماری های قلبی است. کاهش بار این بیماری ها قطعا مستلزم ارتقای سطح آگاهی مردم و تغییر رفتار سلامت آن هاست. منبع اطلاعاتِ بیشتر مردم درحوزه سلامت معمولا نشریات، اینترنت و تلویزیون است؛ این در حالی است که متاسفانه فقط کسر کوچکی از این اطلاعات، مستند و قابل اعتمادند.

خودمراقبتی در بیماری های جزئی

بخش عمده ای از بیماری ها را بیماری های جزیی تشکیل می دهند، بیماری هایی که در مدتی کوتاه، بدون درمان یا با درمان های خانگی ساده بهبود می یابند. مطالعه ای در انگلستان نشان داد که حدود 20 درصد از مراجعات به پزشکان و مراکز درمانی، مربوط به همین بیماری های جزئی است در حالی که بخش عمده ای از این بیماری ها توسط خود مردم قابل مراقبت است.

طبق آمار شبکه سلامت انگلستان، نزدیک به دو سوم مشاوره های پزشکان عمومی که منجر به تجویز دارو می شود، بدون دارو یا با استفاده از داروهای بی نیاز از نسخۀ پزشک، قابل درمان است. توصیه های خودمراقبتی در چنین مواردی می تواند مردم را توانمند کند تا به طور مناسبی مشکل خود را حل کنند و از دریافت غیرضروری دارو اجتناب کنند.

آموزش همگانی سلامت و ارائه منابع اطلاعاتی قابل اعتماد برای خودمراقبتی در ناخوشی های جزئی، می تواند دست کم جلوی یک پنجم از مراجعات پزشکی بی مورد را بگیرد. در انگلستان، تنها از این منظر سالانه مبلغ 96 میلیارد دلار در نظام سلامت صرفه جویی شده که اگر به آن صرفه جویی های ناشی از عدم نیاز به غیبت از کار و کاهش هزینه های حمل و نقل را هم اضافه کنیم صرفه جویی نهایی بسیار بزرگتر خواهد بود.





خودمراقبتی در بیماری های مزمن

چالش اصلی نظام های سلامت دنیا در قرن بیست و یکم، بیماری های مزمن است. امروزه، اپیدمی بیماری های غیرواگیر مزمن، مسئول 60 درصد مرگ و میر در جهان است. 80 درصد مراجعات سرپایی در انگلستان و 75 درصد هزینه های نظام سلامت در آمریکا مرتبط با بیماری های مزمن است.

امروزه پاسخگویی به حجم بالای خدمات درمراقبت بیماری های مزمن، اولویتی کلیدی برای بخش سلامت محسوب می شود و حمایت از خودمراقبتی در بیماری های مزمن، جزئی اساسی از این کار است. پژوهش ها نشان داده است که خودمراقبتی در بیماری های مزمن می تواند 40 درصد مراجعات به پزشکان عمومی، 17 درصد مراجعات به پزشکان متخصص و 50 درصد مراجعه به مراکز اورژانس را کاهش دهد. همچنین خودمراقبتی می تواند هر یک از موارد «بستری بیمارستانی» و «روزهای غیبت از کار» را به میزان 50 درصد کاهش دهد.

گفته می شود یک بیمار مبتلا به دیابت، به طور متوسط در طول یک سال حدود 3 ساعت با یک متخصص بهداشتی در تماس است و 8757 ساعت باقیمانده را با استفاده از همان توصیه هایی که در آن 3 ساعت فراگرفته یا با استفاده از مهارتهای خودمراقبتی می گذراند.

چگونه سلامت روان خود را تضمین کنیم؟

با توجه به زندگی ماشینی امروزه، بسایری افراد به استرس و اضظراب و … دچار هستند و سلامت روان افراد در خطر است. بسیاری از ما بی آنکه بدانیم سلامت روان کاملی نداریم و دچار تنش هستیم. اگر سلاکت روان کاملی نداشته باشیم در شرایط مختلف عکس العمل های مناسبی از خود نشان نخواهیم داد و این موضوع در ابعاد مختلف زندگی تاثییر خواهد گذاشت.

سلامت روان، نیاز همه و همیشگی همه ما انسان ها است، چه خوب است که همه با علم به این مهم از خدمات روانشناختی برای بهتر زیستن استفاده کنند، به دلیل اهمیت این موضوع روز پنجم اردیبهشت به عنوان روز سلامت روان نامگذاری شده است .

سید مهدی حسینی فرد ، روانشناس و رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره استان کرمان گفت : بنا به تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامتی یک حالت رفاه اجتماعی جسمی روانی و معنوی در انسان هاست، اگر این رفاه، تحت شرایط خاص و فشارهای روانی قرارگیرد، فرد نمی تواند واکنش مناسب از خود نشان دهد و این می تواند درتمام ابعاد زندگی فرد تاثیر گذار باشد.

وی افزود : حرفه های یاری رسان از جمله روانشناسان ، مشاوران و روانپزشکان در صدد هستند به مردم کمک کند تا بتوانند مهارت های خود را از نظر سازگاری در چهار حوزه ارتقاء دهند.

وی با اشاره به فرهنگ سازی در زمینه مشاوره خاطر نشان کرد : هدف ما در مشاوره این است به انتخاب های معقول و سازنده و راه حل هایی که انسان ها در موقعیت های خاص و بحرانی  به آنها نیاز دارند کمک شود.

دکتر حسینی گفت : همه این موارد نیاز به سازگاری و مهارت هایی دارد که ممکن است یا آنها را آموزش ندیده باشیم یا اینکه نتوانیم از آنها استفاده کنیم که در این زمینه نقش مشاوران و روانشناسان می تواند مؤثر باشد.

وی افزود: یکی از نکات بسیار مهم نقص در آموزش است چراکه خیلی از مردم نسبت به اهمیت بهداشت روانی آگاهی زیادی ندارند .

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره استان کرمان خاطر نشان کرد : از طریق آموزش به وسیله مدارس و رسانه های جمعی می توان در این زمینه فرهنگسازی صورت گیرد و مسائل روانی به اندازه مسائل جسمانی اهمیت پیدا کنند.

وی تصریح کرد: در مسائل جسمانی مشکل عینی است و  با علایم واضعی چون درد و تب و …. همراه هست اما در مسایل روانی علایم ذهنی است و فرد انهارا به عنوان یک هشدار تلقی نمیکند

وی در ادامه گفت : از طرفی سیستم بهداشتی و ارائه دهنده خدمات باید به سمتی برود که خدمات روانشناختی را پوشش دهد و بین نیازها و هزینه ها  تعادل برقرار شود، چرا که یکی از دلایل مراجعه نکردن مردم هزینه های سنگین مشاوره و روان درمانی است.

وی در پایان به مردم توصیه کرد: اگر حالات هیجانی منفی  از جمله استرس، اضطراب ، وسواس ، خشم و…. را در خود مشاهده می کنند حتما به کارشناسان سلامت روان و متخصصین این حوزه مراجعه کنند  و راه حل های مناسب را در پیش بگیرند چرا که زنگ هشداری است برای سایر آسیب های جسمی و روانی دیگر!