وظایف و اختیارات رئیس جمهور

از آنجا که ریاست جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران دارای موقعیت حساس و مهمی است و از اختیارات گسترده‌ای برخوردار است قانون اساسی برای احراز این مقام شرایطی در نظر گرفته است که آسمونی در این بخش همه وظایف و اختیارات رئیس جمهور را برای شما عزیزان منتشر می کند.

اصل113

پس‏ از مقام‏ رهبری رییس‏ جمهور عالیترین‏ مقام‏ رسمی کشور است‏ و مسئولیت‏ اجرای قانون‏ اساسی و ریاست‏ قوه‏ مجریه‏ را جز در اموری که‏ مستقیما به‏ رهبری مربوط می شود، بر عهده‏ دارد.

اصل114

رییس‏ جمهور برای مدت‏ چهار سال‏ با رای مستقیم‏ مردم‏ انتخاب‏ می شود و انتخاب‏ مجدد او به‏ صورت‏ متوالی تنها برای یک‏ دوره‏ بلامانع است‏.

اصل115

رییس‏ جمهور باید از میان‏ رجال‏ مذهبی و سیاسی که‏ واجد شرایط زیر باشند انتخاب‏ گردد: ایرانی الاصل‏، تابع ایران‏، مدیر و مدبر، دارای حسن‏ سابقه‏ و امانت‏ و تقوی، مومن‏ و معتقد به‏ مبانی جمهوری اسلامی ایران‏ و مذهب‏ رسمی کشور.

اصل116

نامزدهای ریاست‏ جمهوری باید قبل‏ از شروع‏ انتخابات‏ آمادگی خود را رسما اعلام‏ کنند. نحوه‏ برگزاری انتخاب‏ رییس‏ جمهوری را قانون‏ معین‏ می کند.

اصل117

رییس‏ جمهور با اکثریت‏ مطلق‏ آرا شرکت‏ کنندگان‏ انتخاب‏ می شود، ولی هر گاه‏ در دوره‏ نخست‏ هیچیک‏ از نامزدها چنین‏ اکثریتی بدست‏ نیاورد، روز جمعه‏ هفته‏ بعد برای بار دوم‏ رای گرفته‏ می شود. در دور دوم‏ تنها دو نفر از نامزدها که‏ در دور نخست‏ آرا بیشتری داشته‏ اند شرکت‏ می کنند، ولی اگر بعضی از نامزدهای دارنده‏ آرا بیشتر، از شرکت‏ در انتخابات‏ منصرف‏ شوند، از میان‏ بقیه‏، دو نفر که‏ در دور نخست‏ بیش‏ از دیگران‏ رای داشته‏ اند برای انتخاب‏ مجدد معرفی می شوند.

اصل118

مسئولیت‏ نظارت‏ بر انتخابات‏ ریاست‏ جمهوری طبق‏ اصل‏ نود و نهم‏ بر عهده‏ شورای نگهبان‏ است‏ ولی قبل‏ از تشکیل‏ نخستین‏ شورای نگهبان‏ بر عهده‏ انجمن‏ نظارتی است‏ که‏ قانون‏ تعیین‏ می کند.

اصل119

انتخاب‏ رییس‏ جمهور جدید باید حداقل‏ یک‏ ماه‏ پیش‏ از پایان‏ دوره‏ ریاست‏ جمهوری قبلی انجام‏ شده‏ باشد و در فاصله‏ انتخاب‏ رییس‏ جمهور جدید و پایان‏ دوره‏ ریاست‏ جمهوری سابق‏، رییس‏ جمهور پیشین‏ وظایف‏ رییس‏ جمهوری را انجام‏ می دهد.

اصل120

هر گاه‏ در فاصله‏ ده‏ روز پیش‏ از رای گیری یکی از نامزدهایی که‏ صلاحیت‏ او طبق‏ این‏ قانون‏ احراز شده‏ فوت‏ کند، انتخابات‏ به‏ مدت‏ دو هفته‏ به‏ تاخیر می افتد. اگر در فاصله‏ دور نخست‏ و دور دوم‏ نیز یکی از دو نفر حایز اکثریت‏ دور نخست‏ فوت‏ کند، مهلت‏ انتخابات‏ برای دو هفته‏ تمدید می شود.

اصل121

رییس‏ جمهور در مجلس‏ شورای اسلامی در جلسه‏ ای که‏ با حضور رییس‏ قوه‏ قضاییه‏ و اعضای شورای نگهبان‏ تشکیل‏ می شود به‏ ترتیب‏ زیر سوگند یاد می کند و سوگندنامه‏ را امضا می نماید. بسم‏ الله‏ الرحمن‏ الرحیم‏ "من‏ به‏ عنوان‏ رییس‏ جمهور در پیشگاه‏ قرآن‏ کریم‏ و در برابر ملت‏ ایران‏ به‏ خداوند قادر متعال‏ سوگند یاد می کنم‏ که‏ پاسدار مذهب‏ رسمی و نظام‏ جمهوری اسلامی و قانون‏ اساسی کشور باشم‏ و همه‏ استعداد و صلاحیت‏ خویش‏ را در راه‏ ایفای مسئولیتهایی که‏ بر عهده‏ گرفته‏ ام‏ به‏ کار گیرم‏ و خود را وقف‏ خدمت‏ به‏ مردم‏ و اعتلای کشور، ترویج‏ دین‏ و اخلاق‏، پشتیبانی از حق‏ و گسترش‏ عدالت‏ سازم‏ و از هر گونه‏ خودکامگی بپرهیزم‏ و از آزادی و حرمت‏ اشخاص‏ و حقوقی که‏ قانون‏ اساسی برای ملت‏ شناخته‏ است‏ حمایت‏ کنم‏. در حراست‏ از مرزها و استقلال‏ سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ‏ اقدامی دریغ نورزم‏ و با استعانت‏ از خداوند و پیروی از پیامبر اسلام‏ و ائمه‏ اطهار علیهم‏ السلام‏ قدرتی را که‏ ملت‏ به‏ عنوان‏ امانتی مقدس‏ به‏ من‏ سپرده‏ است‏ همچون‏ امینی پارسا و فداکار نگاهدار باشم‏ و آن‏ را به‏ منتخب‏ ملت‏ پس‏ از خود بسپارم‏."

اصل122

رییس‏ جمهور در حدود اختیارات‏ و وظایفی که‏ به‏ موجب‏ قانون‏ اساسی و یا قوانین‏ عادی به‏ عهده‏ دارد در برابر ملت‏ و رهبر و مجلس‏ شورای اسلامی مسئول‏ است‏.

اصل123

رییس‏ جمهور موظف‏ است‏ مصوبات‏ مجلس‏ یا نتیجه‏ همه‏ پرسی را پس‏ از طی مراحل‏ قانونی و ابلاغ‏ به‏ وی امضا کند و برای اجرا در اختیار مسئولان‏ بگذارد.

اصل124

رییس‏ جمهور می تواند برای انجام‏ وظایف‏ قانونی خود معاونانی داشته‏ باشد. معاون‏ اول‏ رییس‏ جمهور با موافقت‏ وی اداره‏ هیات‏ وزیران‏ و مسئولیت‏ هماهنگی سایر معاونتها را به‏ عهده‏ خواهد داشت‏.

اصل125

امضای عهدنامه‏ ها، مقاوله‏ نامه‏ ها، موافقت‏ نامه‏ ها و قراردادهای دولت‏ ایران‏ با سایر دولتها و همچنین‏ امضای پیمان‏ های مربوط به‏ اتحادیه‏ های بین‏ المللی پس‏ از تصویب‏ مجلس‏ شورای اسلامی با رییس‏ جمهور یا نماینده‏ قانونی او است‏.

اصل126

رییس‏ جمهور مسئولیت‏ امور برنامه‏ و بودجه‏ و امور اداری و استخدامی کشور را مستقیما بر عهده‏ دارد و می تواند اداره‏ آنها را به‏ عهده‏ دیگری بگذارد.

اصل127

رییس‏ جمهور می تواند در موارد خاص‏، بر حسب‏ ضرورت‏ با تصویب‏ هیات‏ وزیران‏ نماینده‏، یا نمایندگان‏ ویژه‏ با اختیارات‏ مشخص‏ تعیین‏ نماید. در این‏ موارد تصمیمات‏ نماینده‏ یا نمایندگان‏ مذکور در حکم‏ تصمیمات‏ رییس‏ جمهور و هیات‏ وزیران‏ خواهد بود.

اصل128

سفیران‏ به‏ پیشنهاد وزیر امور خارجه‏ و تصویب‏ رییس‏ جمهور تعیین‏ می شوند. رییس‏ جمهور استوارنامه‏ سفیران‏ را امضا می کند و استوارنامه‏ سفیران‏ کشورهای دیگر را می پذیرد.

اصل129

اعطای نشانهای دولتی با رییس‏ جمهور است‏.

اصل130

رییس‏ جمهور استعفای خود را به‏ رهبر تقدیم‏ می کند و تا زمانی که‏ استعفای او پذیرفته‏ نشده‏ است‏ به‏ انجام‏ وظایف‏ خود ادامه‏ می دهد.

اصل131

در صورت‏ فوت‏، عزل‏، استعفا، غیبت‏ یا بیماری بیش‏ از دو ماه‏ رییس‏ جمهور و یا در موردی که‏ مدت‏ ریاست‏ جمهوری پایان‏ یافته‏ و رییس‏ جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب‏ نشده‏ و یا امور دیگری از این‏ قبیل‏، معاون‏ اول‏ رییس‏ جمهور یا موافقت‏ رهبری اختیارات‏ و مسئولیتهای وی را بر عهده‏ می گیرد و شورایی متشکل‏ از رییس‏ مجلس‏ و رییس‏ قوه‏ قضاییه‏ و معاون‏ اول‏ رییس‏ جمهور موظف‏ است‏ ترتیبی دهد که‏ حداکثر ظرف‏ مدت‏ پنجاه‏ روز رییس‏ جمهور جدید انتخاب‏ شود، در صورت‏ فوت‏ معاون‏ اول‏ و یا امور دیگری که‏ مانع انجام‏ وظایف‏ وی گردد و نیز در صورتی که‏ رییس‏ جمهور معاون‏ اول‏ نداشته‏ باشد مقام‏ رهبری فرد دیگری را به‏ جای او منصوب‏ می کند.

اصل132

در مدتی که‏ اختیارات‏ و مسئولیتهای رییس‏ جمهور بر عهده‏ معاون‏ اول‏ یا فرد دیگری است‏ که‏ به‏ موجب‏ اصل‏ یکصد و سی و یکم‏ منصوب‏ می گردد، وزرا را نمی توان‏ استیضاح‏ کرد یا به‏ آنان‏ رای عدم‏ اعتماد داد و نیز نمی توان‏ برای تجدید نظر در قانون‏ اساسی و یا امر همه‏ پرسی اقدام‏ نمود.

اصل133

وزرا توسط رییس‏ جمهور تعیین‏ و برای رفتن‏ رای اعتماد به‏ مجلس‏ معرفی می شوند با تغییر مجلس‏، گرفتن‏ رای اعتماد جدید برای وزرا لازم‏ نیست‏. تعداد وزیران‏ و حدود اختیارات‏ هر یک‏ از آنان‏ را قانون‏ معین‏ می کند.

اصل134

ریاست‏ هیات‏ وزیران‏ با رییس‏ جمهور است‏ که‏ بر کار وزیران‏ نظارت‏ دارد و با اتخاذ تدابیر لازم‏ به‏ هماهنگ‏ ساختن‏ تصمیم‏ های وزیران‏ و هیات‏ دولت‏ می پردازد و با همکاری وزیران‏، برنامه‏ و خط مشی دولت‏ را تعیین‏ و قوانین‏ را اجرا می کند. در موارد اختلاف‏ نظر و یا تداخل‏ در وظایف‏ قانونی دستگا ه‏ های دولتی در صورتی که‏ نیاز به‏ تفسیر یا تغییر قانون‏ نداشته‏ باشد، تصمیم‏ هیات‏ وزیران‏ که‏ به‏ پیشنهاد رییس‏ جمهور اتخاذ می شود لازم‏ الاجرا است‏. رییس‏ جمهور در برابر مجلس‏ مسئول‏ اقدامات‏ هیات‏ وزیران‏ است‏.

اصل135

وزرا تا زمانی که‏ عزل‏ نشده‏ اند و یا بر اثر استیضاح‏ یا درخواست‏ رای اعتماد، مجلس‏ به‏ آنها رای عدم‏ اعتماد نداده‏ است‏ در سمت‏ خود باقی می مانند. استعفای هیات‏ وزیران‏ یا هر یک‏ از آنان‏ به‏ رییس‏ جمهور تسلیم‏ میشود و هیات‏ وزیران‏ تا تعیین‏ دولت‏ جدید به‏ وظایف‏ خود ادامه‏ خواهند داد. رییس‏ جمهور می تواند برای وزارتخانه‏ هایی که‏ وزیر ندارند حداکثر برای مدت‏ سه‏ ماه‏ سرپرست‏ تعیین‏ نماید.

اصل136

رییس‏ جمهور می تواند وزرا را عزل‏ کند و در این‏ صورت‏ باید برای وزیر یا وزیران‏ جدید از مجلس‏ رای اعتماد بگیرد، و در صورتی که‏ پس‏ از ابراز اعتماد مجلس‏ به‏ دولت‏ نیمی از هیات‏ وزیران‏ تغییر نماید باید مجددا از مجلس‏ شورای اسلامی برای هیات‏ وزیران‏ تقاضای رای اعتماد کند.

اصل137

هر یک‏ از وزیران‏ مسیول‏ وظایف‏ خاص‏ خویش‏ در برابر رییس‏ جمهور و مجلس‏ است‏ و در اموری که‏ به‏ تصویب‏ هیات‏ وزیران‏ می رسد مسیول‏ اعمال‏ دیگران‏ نیز هست‏.

اصل138

علاوه‏ بر مواردی که‏ هیات‏ وزیران‏ یا وزیری مامور تدوین‏ آیین‏ نامه‏ های اجرایی قوانین‏ می شود، هیات‏ وزیران‏ حق‏ دارد برای انجام‏ وظایف‏ اداری و تامین‏ اجرای قوانین‏ و تنظیم‏ سازمانهای اداری به‏ وضع تصویب‏ نامه‏ و آیین‏ نامه‏ بپردازد. هر یک‏ از وزیران‏ نیز در حدود وظایف‏ خویش‏ و مصوبات‏ هیات‏ وزیران‏ حق‏ وضع آیین‏ نامه‏ و صدور بخشنامه‏ را دارد ولی مفاد این‏ مقررات‏ نباید با متن‏ و روح‏ قوانین‏ مخالف‏ باشد. دولت‏ می تواند تصویب‏ برخی از امور مربوط به‏ وظایف‏ خود را به‏ کمیسیونهای متشکل‏ از چند وزیر واگذار نماید. مصوبات‏ این‏ کمیسیونها در محدوده‏ قوانین‏ پس‏ از تایید رییس‏ جمهور لازم‏ الاجرا است‏. تصویب‏ نامه‏ ها و آیین‏ نامه‏ های دولت‏ و مصوبات‏ کمیسیونهای مذکور در این‏ اصل‏ ، ضمن‏ ابلاغ‏ برای اجرا به‏ اطلاع‏ رییس‏ مجلس‏ شورای اسلامی می رسد تا در صورتی که‏ آنها را بر خلاف‏ قوانین‏ بیابد با ذکر دلیل‏ برای تجدید نظر به‏ هیات‏ وزیران‏ بفرستند.

اصل139

صلح‏ دعاوی راجع به‏ اموال‏ عمومی و دولتی یا ارجاع‏ آن‏ به‏ داوری در هر مورد، موکول‏ به‏ تصویب‏ هیات‏ وزیران‏ است‏ و باید به‏ اطلاع‏ مجلس‏ برسد. در مواردی که‏ طرف‏ دعوی خارجی باشد و در موارد مهم‏ داخلی باید به‏ تصویب‏ مجلس‏ نیز برسد. موارد مهم‏ را قانون‏ تعیین‏ می کند.

اصل140

رسیدگی به‏ اتهام‏ رییس‏ جمهور و معاونان‏ او و وزیران‏ در مورد جرایم‏ عادی با اطلاع‏ مجلس‏ شورای اسلامی در دادگاه‏ های عمومی دادگستری انجام‏ می شود.

اصل141

رییس‏ جمهور، معاونان‏ رییس‏ جمهور، وزیران‏ و کارمندان‏ دولت‏ نمی توانند بیش‏ از یک‏ شغل‏ دولتی داشته‏ باشند و داشتن‏ هر نوع‏ شغل‏ دیگر در موسساتی که‏ تمام‏ یا قسمتی از سرمایه‏ آن‏ متعلق‏ به‏ دولت‏ یا موسسات‏ عمومی است‏ و نمایندگی مجلس‏ شورای اسلامی و وکالت‏ دادگستری و مشاوره‏ حقوقی و نیز ریاست‏ و مدیریت‏ عامل‏ یا عضویت‏ در هیات‏ مدیره‏ انواع‏ مختلف‏ شرکتهای خصوصی، جزء شرکتهای تعاونی ادارات‏ و موسسات‏ برای آنان‏ ممنوع‏ است‏. سمتهای آموزشی در دانشگاه‏ ها و موسسات‏ تحقیقاتی از این‏، حکم‏ مستثنی است‏.

اصل142

دارایی رهبر، رییس‏ جمهور، معاونان‏ رییس‏ جمهور، وزیران‏ و همسر و فرزندان‏ آنان‏ قبل‏ و بعد از خدمت‏، توسط رییس‏ قوه‏ قضاییه‏ رسیدگی می شود که‏ بر خلاف‏ حق‏، افزایش‏ نیافته‏ باشد.

اصل143

ارتش‏ جمهوری اسلامی ایران‏ پاسداری از استقلال‏ و تمامیت‏ ارضی و نظام‏ جمهوری اسلامی کشور را بر عهده‏ دارد.

اصل144

ارتش‏ جمهوری اسلامی ایران‏ باید ارتشی اسلامی باشد که‏ ارتشی مکتبی و مردمی است‏ و باید افرادی شایسته‏ را به‏ خدمت‏ بپذیرد که‏ به‏ اهداف‏ انقلاب‏ اسلامی مومن‏ و در راه‏ تحقق‏ آن‏ فداکار باشند.

اصل145

هیچ‏ فرد خارجی به‏ عضویت‏ در ارتش‏ و نیروهای انتظامی کشور پذیرفته‏ نمی شود.

اصل146

استقرار هر گونه‏ پایگاه‏ نظامی خارجی در کشور هر چند به‏ عنوان‏ استفاده‏ های صلح‏ آمیز باشد ممنوع‏ است‏.

اصل147

دولت‏ باید در زمان‏ صلح‏ از افراد و تجهیزات‏ فنی ارتش‏ در کارهای امدادی، آموزشی، تولیدی، و جهاد سازندگی، با رعایت‏ کامل‏ موازین‏ عدل‏ اسلامی استفاده‏ کند در حدی که‏ به‏ آمادگی رزمی آسیبی وارد نیاید.

اصل148

هر نوع‏ بهره‏ برداری شخصی از وسایل‏ و امکانات‏ ارتش‏ و استفاده‏ شخصی از افراد آنها به‏ صورت‏ گماشته‏، راننده‏ شخصی و نظایر اینها ممنوع‏ است‏.

اصل149

ترفیع درجه‏ نظامیان‏ و سلب‏ آن‏ به‏ موجب‏ قانون‏ است‏.

اصل150

سپاه‏ پاسداران‏ انقلاب‏ اسلامی که‏ در نخستین‏ روزهای پیروزی این‏ انقلاب‏ تشکیل‏ شد، برای ادامه‏ نقش‏ خود در نگهبانی از انقلاب‏ و دستاوردهای آن‏ پابرجا می ماند. حدود وظایف‏ و قلمرو مسئولیت‏ این‏ سپاه‏ در رابطه‏ با وظایف‏ و قلمرو مس‏إولیت‏ نیروهای مسلح‏ دیگر با تاکید بر همکاری و هماهنگی برادرانه‏ میان‏ آنها به‏ وسیله‏ قانون‏ تعیین‏ می شود.

اصل151

به‏ حکم‏ آیه‏ کریمه‏ "و اعدوا لهم‏ مااستطعتم‏ من‏ قوه‏ و من‏ رباط الخیل‏ ترهبون‏ به‏ عدوالله‏ و عدوکم‏ و آخرین‏ من‏ دونهم‏ لا تعلمونهم‏ الله‏ یعلمهم‏" دولت‏ موظف‏ است‏ برای همه‏ افراد کشور برنامه‏ و امکانات‏ آموزش‏ نظامی را بر طبق‏ موازین‏ اسلامی فراهم‏ نماید، به‏ طوری که‏ همه‏ افراد همواره‏ توانایی دفاع‏ مسلحانه‏ از کشور و نظام‏ جمهوری اسلامی ایران‏ را داشته‏ باشند، ولی داشتن‏ اسلحه‏ باید با اجازه‏ مقامات‏ رسمی باشد.

اصل152

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هرگونه سلطفه جویی و سلطه پذیری ، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور ، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرتهای سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیرمحارب استوار است.

اصل153

هرگونه قرارداد که موجب سلطه بیگانه بر منابع طبیعی و اقتصادی ، فرهنگ ، ارتش و دیگر شؤون کشور گردد ممنوع است.

اصل154

جمهوری اسلامی ایران سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود می داند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می شناسد. بنابراین در عین خودداری کامل از هرگونه دخالت در امور داخلی ملتهای دیگر، از مبارزه حق طلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان حمایت می کند.

اصل155

دولت جمهوری اسلامی ایران می تواند به کسانی که پناهندگی سیاسی بخواهند پناه دهد مگر اینکه بر طبق قوانین ایران خائن و تبهکار شناخته شوند.