نقد فیلم زیبای بی پولی

بی پولی فیلمی به کارگردانی حمید نعمت‌الله، نویسندگی حمید نعمت‌الله و هادی مقدم‌دوست و تهیه‌کنندگی مصطفی شایسته محصول سال 1386 است. این فیلم در شهریور 1388 برروی پرده سینما رفته‌است. آسمونی در این بخش به معرفی فیلم بی پولی، بازیگران فیلم بی پولی، داستان فیلم بی پولی و نقد فیلم بی پولی می پردازد.

بازیگران فیلم بی پولی

• بهرام رادان
• لیلا حاتمی
• رضا رشیدپور
• حبیب رضایی
• امیر جعفری
• سیامک انصاری
• بابک حمیدیان
• افشین سنگ‌چاپ
• ابراهیم بحرالعلومی
• سوسن مقصودلو
• جلال پیشوائیان
• نادر فلاح
• علی سلیمانی
• علی علایی
• کریم قربانی
• زهره صفوی
• زهرا طاهری‌منش
• غزاله نظر

خلاصه داستان فیلم بی پولی

داستان فیلم دربارهٔ زوجی جوان است که درگیر یک دوره بیکاری و بی‌پولی می‌شوند و سعی در حل مشکلات دارند، اما تلاش آنها اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند.

جشنواره‌های فیلم بی پولی

فیلم بی‌پولی در بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر (1387) جوایز زیر را کسب کرده‌است:

• سیمرغ بلورین نقش اول زن در بخش مسابقه سینمای ایران (لیلا حاتمی)
• سیمرغ بلورین فیلم برگزیده تماشاگران در بخش مسابقه سینمای ایران (مصطفی شایسته)
• دیپلم افتخار بهترین فیلم‌نامه در بخش مسابقه فیلم‌های اول و دوم (حمید نعمت‌الله) و (هادی مقدم‌دوست)
• کاندیدا بهترین فیلم در بخش مسابقه فیلم‌های اول و دوم (مصطفی شایسته)

نقد فیلم بی پولی

این ریسک، جلوه تام و تمامش در نوع انتخاب شخصیت زن فیلم است و نقشی که لیلا حاتمی آن را ایفا می کند؛ نقشی عمیقاً سخت که بر تارک این ریسک بالا خوش درخشید.

«بی پولی» فیلم جمع و جور و فشرده ای است؛ بازی ها گرچه تداعی گر همان نقش های آشنای بوتیک هستند - بازی زن و شوهری و پاتوق جوانانه ای با مختصات فقر و بیکاری و ... - اما جلوه های نویی را به ظهور و بروز رسانده اند.

در همین مساحت، شکل رگه های طنازانه فیلم درخور توجه است.

فیلم درباره زن و شوهری است که روند زندگی، آنها را دچار بی پولی می کند؛ معضلی که موقعیتی می شود برای ارجاع های فرامتنی فیلم.

بحث بکر و ناب علقه ها و عواطف خانوادگی، وجود فرزند و پیوندهای انسانی خاصی که میان والدین و فرزند پدید می آید و البته ساخت و ساختاری که جامعه امروز ایران بدان مبتلاست و از آن رنج می برد، فقر و محرومیت و تضادهای طبقاتی و در بعدی دیگر، جلوه فروشی ها و چشم و هم چشمی های فامیلی و ....

باید بپذیریم که این موضوع بحث اصلی بی پولی نیست، اما واقعیت این است که این انگاره های تکراری و کلیشه ای، کماکان جزو معضلات اصلی بسیاری از خانواده هاست و محل درگیری های لفظی و جدل های بی نتیجه و بیهوده آنها.

در «بی پولی» با فراز و نشیب به معنای جدی و البته با رویکردهایی بعضاً طنزآمیز روبروییم.

چرا این خانواده دچار بی پولی می شود؟ ایستادگی مرد خانواده بر عزت نفس و غرور بجایش در محل کار؟ سیطره زر و زور و تزویر بر ارکان جامعه و بازار کسب و کار؟ بلندپروازی ها و رو کم کنی های رایج و معمول میان طبقات مختلف مردم؟ یا مجموعه همه این عوامل به علاوه تقدیر و سرشت و سرنوشت آدم های قصه؟

«بی پولی» دو بازی معتبر و جلوه گر دارد؛ لیلا حاتمی در نقش دختر ساده و درسخوان و در عین حال ظاهربین و دلداده و بهرام رادان در نقش جوان مغرور و مقروض و به تکاپو افتاده ای که محملی می شود برای باز شدن هر آنچه در روزگار امروز و میان آدم های این روزگار در جریان است؛ از نداری و فقر و بیکاری تا همراهی های کوچک و ناچیز و مشدی گری های جا افتاده دوست داشتنی، از رو کم کنی های با پرستیژ خانواده های مرفه تا جلوه گری چهره زشت و یاس آلود و تکان دهنده فقر و محرومیت و حتی آن اسکناسی که در راه توسط زوج محروم فیلم پیدا می شود و زن با سادگی و در عین حال نگاهی شبه کشف و شهودی، آن را در یک معرکه، که میان خود و همسرش پدید آمده، داخل صندوق صدقات می اندازد و این اتفاق را نشانه توجه خداوند به آنها می انگارد.

«بی پولی»، فیلمنامه ای خوب و روان دارد و لوکیشن هایی نسبتاً از آب درآمده و تجلی دهنده مضمون و تم داستان.

شاید نوع روایتگری فیلم در بعد طنز می توانست قدری نمکین تر و جذاب تر از این باشد، مخصوصاً بازی قهرمان زن فیلم که اتفاقاً انتخاب درست و بجایی هم هست.

نکته دیگر اینکه باید دید تکرار موقعیت های فیلم قبلی نعمت الله یعنی بوتیک در بخش هایی مثل خانه تیمی جوانان بیکار و ... تا چه حد مرهون الزامات فیلمنامه ای فیلم است و تا چه میزان تکرار از پیش تعیین شده یا تحمیل شده روند اندیشگی و پرداخت تصویری کارگردان در آثارش.

«بی پولی» در جای جای خود، نشانه ای طنز، اما تلخ از واقعیات اجتماعی دارد.

داستان کتاب تلنبار شده نویسنده ای که در توصیف اثرش، آن را کمیاب و بلکه نایابت می داند و مواجه شدن تماشاگر با موقعیت های بظاهر کاری و حرفه ای که در عین پر زرق و برق بودن و توصیفات و اشارات پر و پیمان صاحبانش، از عقبه ای خالی و پشتوانه ای تهی رنج می برد.

«بی پولی» ساخته حمید نعمت الله شاید امتداد بوتیک فیلم تحسین شده پیشین او باشد و نیز تصویری از یکی از دیالوگ های بوتیک آنجا که بازیگر نقش اتی (گلشیفته فراهانی) در دیالوگی به یادماندنی با لحنی زجر کشیده و محنت دیده، اما معصوم و دوست داشتنی می گوید: «پول خوش بختی نمی یاره، ولی بی پولی، حتماً بدبختی می یاره!»