نگاهی به فیلم اژدها وارد می شود

خلاصه داستان:

 سه جوان به نامهای بابک و کیوان و بهنام در سالهای 1343 الی 1348 به جزیره قشم وارد می شوند و در آنجا متوجه واقعیت های عجیبی می شوند که در این منطقه وجود دارد و...

کارگردان:

مانی حقیقی : در یک خانواده کاملا هنری متولد شد. وی نوه ابراهیم گلستان است ومادرش نیز لیلی گلستان، از مترجمان سرشناس ایران می باشد. مانی حقیقی درسالهای اخیر بیش از اینکه برای آثاری که کارگردانی کرده شناخته شود، بهواسطه بازیگری نزد مردم به محبوبیت رسیده است. وی بازیگر فیلمهای محبوبی ازجمله « درباره الی » و « ورود آقایان ممنوع » بوده است.

درباره فیلم « اژدها وارد می شود » :

 فیلم تازه مانی حقیقی در بخش ساختار و فرم رویه ای متفاوت را در سینمای ایران پیش گرفته است. این کارگردان که پیش از این با فیلم « پذیرایی ساده » نشان داده بود که می تواند از نمادگرایی استفاده زیادی در داستان داشته باشد، در فیلم « اژدها وارد نمی شود » پا را چند قدم فراتر گذاشته و اثری را روانه سینما کرده که یک ساختار کاملا تجربی است که کمتر تا به امروز مشاهده شده است.

در ابتدای داستان ما با روایتی مستند گونه مواجه هستیم که با حضور نه چندان دلچسب شخصیت های جنجالی سیاسی روز قصد دارد سر و شکلی موجه و مستند به رخدادهای داستان دهد؛ اتفاقی که با مصاحبه اخیر صادق زیباکلام و ابراز پشیمانی از گفتن دروغ در این فیلم(!) بطور کامل رد می شود و برای لحظه ای هم باورپذیر نمی شود. اما مشکل « اژدها وارد می شود » فقط روایت شبه مستند که بصورت رفت و برگشت در فیلم تکرار می شود نیست، مشکل فیلم نگاه کلی فیلمساز به سوژه داستانش است که نگاهی بسیار شخصی و خارج از استاندارد کنونی سینماست.

به نظر می رسد که مانی حقیقی در این فیلم به نوعی خواسته تا فضای داستان را به نگاه افراد شاخصی همچون بهرام صادقی یا چهره های شاخص معاصر ایران نزدیک نماید اما از درک کامل آنچه که این افراد ارائه می کردند عاجز بوده است چراکه هرگز نمی تواند در بخش نمادگرایی به بلوغ کامل برسد. نماد گرایی در یک اثر زمانی به ثمر می نشیند که فیلمساز داستانی مشخص برای روایت داشته باشد و علاقه مند باشد در بخشی از این روایت، مفاهیم استعاره ای را به کار گیرد که جلوه های هنر را در اثر تجلی ببخشد ؛ اما مشکل اینجاست که فیلم تازه مانی حقیقی بطور طبیعی فیلمنامه مشخصی برای روایت ندارد.

 « اژدها وارد می شود » از بدو شروع، خود را درگیر اشیاء و موقعیت هایی در داستان می کند که قرار است هرکدام از آنها نماد یک واقعه باشند. کشتی پهلو گرفته و سرزمینی که با دفن مرده در آن زلزله ای به وقوع می پیوندد و حتی اژدهایی که به آن اشاره می شود و نماد مردم می باشد، همه اینها از جمله مفاهیم نمادینی هستند که اگر حضورشان منوط به وجود فیلمنامه پرداخت شده و مشخصی بود، می توانست یک اثر سورئال جذاب در سینمای ایران شکل دهد اما ابدا اینطور نیست.

 در تاریخ سینما کارگردانان مشهور زیادی بوده اند که به ساخت آثار سورئال مبادرت ورزیده اند از جمله لوئیس بونوئل که می توان او را سورئالیستی ترین کارگردان تاریخ سینما هم لقب داد. اما مانی حقیقی که قطعا آثار این کارگردانان مشهور را مشاهده کرده، شاید متوجه نشده که برای استفاده از مفاهیم سورئال در داستان، فیلمساز نیازمند تسلط به قصه می باشد و در جریان روایت یکدست است که فیلمساز می تواند آنچه که هنر خالص تصویر نامیده می شود را در بطن داستان قرار دهد. مانی حقیقی در « اژدها وارد می شود » تکه های پازلی را به هم متصل کرده که هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارند و تصویر نهایی هم که از این پازل ترسیم می شود، زشت و نامفهوم است.

 بزرگترین قربانی دیدگاه شخصی و نه چندان سینمایی مانی حقیقی در فیلم « اژدها وارد می شود » ، فیلمبرداری فوق العاده هومن بهمنش و موسیقی دلنشین و زیبای کریستوف رضاعی می باشد. ترکیب این دو عامل توانسته منجر به ثبت تصاویری زیبا از موقعیت جغرافیایی فیلم که آمیخته به موسیقی زیباست شود. شاید بتوان گفت که ارزشمندترین کار را در « اژدها وارد می شود » هومن بهمنش و کریستوف رضاعی انجام داده اند که نخواسته اند همانند فرم تجربه گرایی مانی حقیقی، هنرشان را خاموش کرده و افق های جدیدی که هیچ انتهایی هم ندارد را در مقابل خود ببینند.

 « اژدها وارد می شود » در مجموع تصویر درهم و نامفهوم از مجموعه اتفاقاتی است که مانی حقیقی احساس می کرده می تواند با نمادگرایی و سورئال مطلق آن را به سینما بیاورد اما نتیجه کار چنان پوچ است که حتی می توان از نام غیر سینمایی برای آن استفاده کرد. در سینمای امروز کمتر فیلمسازی را می توان یافت که بدون داشتن فیلمنامه و همچنین تسلط بر نحوه بکارگیری نماد در فیلم، اقدام به ساخت یک فیلم سورئال کند؛ کاری که مانی حقیقی با اعتماد به نفس آن را انجام داده و در این راه از هرچیز و هرکسی هم که در سر راهش قرار داشته استفاده کرده است.