آشنایی با هوش مصنوعی

هوش مصنوعی یا هوش ماشینی (Artificial Intelligence) به هوشی که یک ماشین در شرایط مختلف از خود نشان می‌دهد، گفته می‌شود. در این مطلب از پورتال آسمونی با سیستم هوش مصنوعی و کاربرد آن در دنیای امروز آشنا می شوید.

هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی به سیستم‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی از جمله درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایندهای تفکری و شیوه‌های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسایل را داشته باشند. بیشتر نوشته‌ها و مقاله‌های مربوط به هوش مصنوعی، آن را به عنوان «دانش شناخت و طراحی عامل‌های هوشمند» تعریف کرده‌اند.هوش مصنوعی را باید عرصهٔ پهناور تلاقی و ملاقات بسیاری از دانش‌ها، علوم، و فنون قدیم و جدید دانست. ریشه‌ها و ایده‌های اصلی آن را باید در فلسفه، زبان‌شناسی، ریاضیات، روان‌شناسی، عصب‌شناسی، فیزیولوژی، تئوری کنترل، احتمالات و بهینه‌سازی جستجو کرد و کاربردهای گوناگون و فراوانی در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیست‌شناسی و پزشکی، علوم اجتماعی و بسیاری از علوم دیگر دارد.
هوش مصنوعی در علم پزشکی امروزه به دلیل گسترش دانش و پیچیده‌تر شدن فرایند تصمیم‌گیری، استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی به خصوص سیستم‌های هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری، اهمیت بیشتری یافته‌است. هوش مصنوعی گسترش دانش در حوزهٔ پزشکی و پیچیدگی تصمیمات مرتبط با تشخیص و درمان - به عبارتی حیات انسان - توجه متخصصین را به استفاده از سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری در امور پزشکی جلب نموده‌است. به همین دلیل، استفاده از انواع مختلف سیستم‌های هوشمند در پزشکی رو به افزایش است، به گونه‌ای که امروزه تأثیر انواع سیستم‌های هوشمند در پزشکی مورد مطالعه قرار گرفته‌است.

تاریخچه هوش مصنوعی

هوش مصنوعی توسط فلاسفه و ریاضی‌دانانی نظیر جرج بول که اقدام به ارائهٔ قوانین و نظریه‌هایی در مورد منطق نمودند، مطرح شده بود. با اختراع رایانه‌های الکترونیکی در سال 1943، هوش مصنوعی، دانشمندان آن زمان را به چالشی بزرگ فراخواند. دراین شرایط، چنین به‌نظر می‌رسید که این فناوری قادر به شبیه‌سازی رفتارهای هوشمندانه خواهد بود.با وجود مخالفت گروهی از متفکّرین با هوش مصنوعی که با تردید به کارآمدی آن می‌نگریستند تنها پس از چهار دهه، شاهد تولد ماشینهای شطرنج باز و دیگر سامانه‌های هوشمند در صنایع گوناگون شدیم.

هوش مصنوعی چگونه کار می کند؟

هوش مصنوعی از یادگیری ماشین برای تقلید هوش انسان استفاده می کند. این کامپیوتر باید یاد بگیرد چگونه پاسخ فعالیت های خاصی را بدهد، بنابراین از الگوریتم ها و داده های پیشین برای ایجاد چیزی به نام مدل گرایشی (propensity model) استفاده می کند.

پس از آن، مدل های گرایشی  شروع به انجام پیش بینی می کنند (مانند امتیازدهی یا مشابه آن).

هوش مصنوعی می تواند فراتر از اینها باشد، اما مواردی که مرسوم­اند استفاده می شوند. ضمن اینکه ممکن است مانند سایر ماشین ها به نظر آید و آماده­ی بهره وری و شروع عملیات هستند اما انسان ها هنوز باید کارهای بیشتری انجام دهند.

ما عمدتاً از هوش مصنوعی برای صرفه جویی در زمان استفاده می کنیم، یعنی افرادی را برای ارسال خودکار ایمیل اضاف می کنیم و به هوش مصنوعی اجازه می دهیم تا بیشتر کار را انجام دهد و خودمان بر سایر وظایف متمرکز شویم.

انواع هوش مصنوعی

• ماشین های واکنشی
• حافظه محدود
• تئوری ذهن
• خودآگاهی

انواع هوش مصنوعی بر حسب "ضعیف و قوی"

 هوش مصنوعی ضعیف از بیشتر هوش مصنوعی که امروزه ما را احاطه کرده استفاده می کند. "محدود" ممکن است یک توصیفگر دقیق تری برای این نوع از هوش مصنوعی باشد، زیرا همه چیز تمام اما ضعیف است! و چند کاربرد بسیار قدرتمند مانند Apple's Siri، Amazon's Alexa، IBM Watson و وسایل نقلیه خودگردان را امکان پذیر می سازد.

هوش مصنوعی قوی (strong AI) متشکل از هوش مصنوعی کلی (AGI) و هوش مصنوعی ارشد (ASI) است. هوش مصنوعی کلی (AGI) فرم نظریایی از هوش مصنوعی است که ماشین می تواند دارای یک هوش برابر با انسان باشد؛ همچنین می تواند از هشیاری خودآگاه بهره ببرد که دارای قابلیت حل مسائل، یادگیری و برنامه ریزی برای آینده باشد. هوش مصنوعی ارشد (ASI) که با عنوان Superintelligence هم شناخته می شود، از هوش و توانایی مغز انسان سبقت می گیرد. درحالیکه هوش مصنوعی قوی امروزه هنوز کاملاً با هیچ نمونه کاربردی مورد استفاده قرار نگرفته، اما به این معنا نیست که پژوهشگران هوش مصنوعی درحال توسعه آن نیستند.

کاربردهای هوش مصنوعی

• تشخیص سخن
• خدمات مشتری
• تصور کامپیوتری
• موتورهای پیشنهادی
• تجارت سهام اتوماتیک

کاربردهای هوش مصنوعی چنان گسترده و فراگیر شده‌اند که بسیاری از این کاربردها دیگر با نام هوش مصنوعی شناخته نمی‌شوند و نام تخصصی خود را دارند. تأثیر هوش مصنوعی را اکنون می‌توان در همه جهات و نقاط زندگی مردم دید. آیفونی که قادر به تشخیص اعضای خانه است یا تلویزیونی که نور صفحه نمایش دلخواه را با تعداد افراد تنظیم می‌کند، همه و همه کاربردهای هوش مصنوعی هستند.کاربردهای عملی آن دسته از کاربردهای هوش مصنوعی هستند که عملیات خاصی را انجام داده و عمل یا تأثیر آن به وضوح توسط کاربر احساس خواهد شد. برای مثال جست و جوی خودکار گوگل که از الگوریتم‌ها و متدهای پیچیده هوش مصنوعی استفاده می‌کند، پس از انجام یک عملیات پرهزینه و البته سریع نتایج مرتبط را به شما نشان خواهد داد. ماشین‌هایی که قادر هستند خودشان را کنترل کنند. ربات‌های پرنده و یا قایق‌های هوشمند نمونه‌ای بارز و موفق از این نوع کاربردها هستند.نیاز به تحلیل و استخراج الگو از داده‌های ترافیک شهری، دریافتی کارکنان و جابه جایی پول در یک بانک برای جلوگیری از اختلاس یک عملیات نیست و تأثیر یا خود عمل به وضوح توسط کاربر لمس نخواهد شد؛ اما در مقابل یک تحلیل هوشمند و خودکار است که کاربرد تحلیلی هوش مصنوعی به حساب می‌آید.

برنامه‌نویسی هوش مصنوعی

عملکرد اولیهٔ برنامه‌نویسی هوش مصنوعی ایجاد ساختار کنترلی مورد لزوم برای محاسبهٔ سمبولیک است. زبان‌های برنامه‌نویسی لیسپ و پرولوگ علاوه بر اینکه از مهمترین زبان‌های مورد استفاده در هوش مصنوعی هستند خصوصیات نحوی و معنایی آنها باعث شده که آنها شیوه‌ها و راه حل‌های قوی برای حل مسئله ارایه کنند. تأثیر قابل توجه این زبان‌ها بر روی توسعه هوش مصنوعی از جمله توانایی‌های آنها به عنوان ابزارهای فکرکردن است. در حقیقت همان‌طور که هوش مصنوعی مراحل رشد خود را طی می‌کند، زبان‌های لیسپ و پرولوگ بیشتر مطرح می‌شوند که این زبان‌ها کار خود را در محدودهٔ توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی در صنعت و دانشگاه‌ها دنبال می‌کنند و طبیعتاً اطلاعات در مورد این زبان‌ها به عنوان بخشی از مهارت هر برنامه‌نویس هوش مصنوعی است.

پرولوگ: یک زبان برنامه‌نویسی منطقی است. یک برنامهٔ منطقی دارای یک سری ویژگی‌های قانون و منطق است. در حقیقت خود این نام از برنامه‌نویسی PRO در LOGIC می‌آید. در این زبان یک مفسر برنامه را بر اساس یک منطق می‌نویسد. ایدهٔ استفادهٔ توصیفی محاسبهٔ اولیه برای بیان خصوصیات حل مسئله یکی از محوریت‌های پرولوگ است که برای علم کامپیوتر به طور کلی و بطور جزئی برای زبان برنامه‌نویسی هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آیا هوش مصنوعی خطراتی هم ایجاد می کند؟

بیشتر پژوهشگران توافق دارند که هوش مصنوعی ارشد (ASI) احتمال دارد احساسات انسانی، مانند عشق یا نفرت را نشان دهد، و بی هیچ دلیلی انتظار نمی رود که هوش مصنوعی از عمد نیکخواه یا شرور شود. درعوض، کارشناسان هنگام مدنظر قرار دادن چگونگی خطر هوش مصنوعی دو سناریوی احتمالی را معرفی می کنند:

1. هوش مصنوعی برای انجام چیزی مخرب و ویرانگر برنامه ریزی می شود.
2. هوش مصنوعی برای انجام چیزی سودمند برنامه ریزی می شود، اما روش مخربی هم برای رسیدن به هدفش توسعه می دهد.