- آسمونی
- مجله اینترنتی
- علمی و دانستنی
- زمین و محیط زیست
- باد چیست و انواع باد
باد چیست و انواع باد
باد چیست؟
باد، به جریان هوا گفته می‌شود. به‌طور دقیق‌تر، به حرکت گاز در اتمسفر باد گفته می‌شود. باد از طریق گرم شدنِ نابرابر هوا در بخش‌های مختلف سطح زمین در اثر تابش خورشید پدید می‌آید. بادها عموماً بر اساس میزان قدرت، سرعت، نوع نیرویی که موجب به وجود آوردنشان است و محل جغرافیایی که رخ می‌دهند یا اثر می‌گذارند، دسته‌بندی می‌شوند. باد دارای دو مشخصهٔ سَمت و سرعت است. سمت و سرعت یا از طریق مشاهده یا با استفاده از ابزارهای ویژه اندازه‌گیری می‌شوند.
انرژی بادی
می‌توان انرژی جنبشی باد را به نوع دیگری از انرژی مانند انرژی الکتریکی تبدیل کرد که این کار به وسیله توربین‌های بادی صورت می‌گیرد. همچنین می‌توان مستقیماً از انرژی جنبشی باد استفاده کرد. در آسیاب‌های بادی از انرژی باد مستقیماً برای خرد کردن دانه‌ها و یا پمپ کردن آب استفاده می‌شود. تا پایان سال 2006 میزان ظرفیت تولیدی برق بادی در سراسر جهان برابر 73٫9 گیگاوات بود. گرچه این میزان چیزی در حدود یک درصد از کل انرژی الکتریکی تولیدی در جهان به شمار می‌آمد، اما این تولید انرژی در طول بازۀ زمانی میان سال‌های 2000 تا 2006 تقریباً چهار برابر شده است. در این میان، کشورهای دانمارک با 20 درصد، اسپانیا با 9 درصد و آلمان با 7 درصد از نظر تولید برق بادی از کل تولید انرژی الکتریکی در جایگاه‌های نخست قرار دارند.
انواع بادها
- بادهای غربی بین عرض‌های جغرافیایی 30 تا 60 درجهٔ شمالی و جنوبی، این بادهای شدید که در جهت چرخش زمین می‌وزند، جریان دارند.
- بادهای قطبی در عرض‌های جغرافیایی بالاتر از 60 درجه به وجود آمده و در اثر حرکت توده‌های هوای سرد از مناطق پر فشار قطبی به مناطق نسبتاً گرم‌تر شکل می‌گیرد. جهت این بادها در نیم کرهٔ شمالی، به طرف جنوب غربی و در نیم کرهٔ جنوبی، به طرف شمال غربی است.
- بادهای موسمی بادهایی هستند که به واسطهٔ اختلاف درجهٔ حرارت دریاها و قاره‌ها در زمستان و تابستان تولید می‌شوند. این بادها معمولاً در قارهٔ آسیا اتفاق می‌افتد زیرا وسعت این قاره زیاد بوده و در وسط آن دریایی وجود ندارد، در نتیجه زمستانی بسیار سرد و تابستانی بسیار گرم دارد. در نیم‌کرهٔ شمالی در تابستان جهت باد به سمت شمال شرقی و در زمستان به سمت جنوب غربی است.
اندازه‌گیری باد
برای اندازه‌گیری جهت و سرعت باد از چند نوع جهت‌نما و سرعت‌سنج یا آنِمومتر استفاده می‌کنند که از جملۀ آنها سرعت سنج رابینسون است. این دستگاه از چهار نیمکرۀ توخالی که روی یک بازو نصب شده تشکیل شده است . دَوَران دستگاه در اثر وزش باد به وسیله تعدادی چرخ‌دنده به صفحۀ نشان‌دهندۀ سرعت منتقل می‌شود.
بادسنج فشاری
یکی دیگر از انواع بادسنج‌ها بادسنج فشاری است که برای اندازه‌گیری باد در سرعت‌های زیاد به کار می‌رود. در بادسنج‌های فشاری صفحه‌ای، فشار حاصل از باد بر روی صفحه سبب انحراف آن شده، میزان انحراف با توجه به شدت و سرعت باد روی صفحۀ قوسی‌شکلِ مدرجی نشان داده می‌شود.
اندازه‌گیری باد در سطوح بالا
اندازه‌گیری جهت باد از جنبه‌های مختلف واجد اهمیت است زیرا از این طریق می‌توان از شرایط توده‌های هوا و شرایط پرواز و جهت حرکت ابرها و طوفان‌ها و شرایط هوای آینده اطلاع حاصل نمود . به طور کلی جهت حرکت ابرها نشان دهنده جهت حرکت هوا در لایه‌های اتمسفر است. هر چند با توجه به ارتفاع ابر می‌توان میزان سرعت و حرکت آن را تخمین زد ولی چون اغلب ابرها در لایه‌های زیرین اتمسفر یعنی تروپوسفِر تشکیل می‌گردند، برای اطلاع از میزان جریان هوا در لایه‌های بالاتر باید به طریق دیگری اقدام نمود. استفاده از بالن پایلوت (Pilot Balloon) یکی از روش‌هایی است که برای اندازه‌گیری سرعت و جهت باد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این روش بالن‌های با وزن کمتر از 200 گرم را بدون هیچ محموله‌ای به جوّ می‌فرستند و با تعقیب آن توسط دوربین نقشه‌برداری (تئودولیت) سمت باد، سرعت باد و حتی ارتفاع کفِ ابر را تا سطح زمین به دست می‌آورند.
