- آسمونی
- مجله اینترنتی
- ورزشی
- اطلاعات ورزشی
- چرا دوندگان در پیست، خلاف عقربه های ساعت می دوند؟( بخش اول)

چرا دوندگان در پیست، خلاف عقربه های ساعت می دوند؟( بخش اول)
دکتر محمد اُمیان- بدون تردید، تماشای مسابقات دو و میدانی آنقدر جذاب است که کمتر به حاشیه های آن توجه میگردد و همه تماشاگران فقط ورزشکاران را با چشمان خود دنبال میکنند. در این میان شاید یک ذهن کنجکاو از خود بپرسد که براستی چرا دوندگان در پیست، خلاف عقربه های ساعت میدوند و فقط پیچهای چپ وجود دارد. آیا این یک قانون است و اینکه چه عواملی کارشناسان را مجاب کرد که این تصمیم را اتخاذ کنند.
در سال 1896 که المپیک آتن در حال برگزاری بود، دوندگان در پیست در جهت عقربه های ساعت می دویدند، این موضوع با گلایه های ورزشکاران و حتی تماشاگران همراه بود بطوریکه کمیته بین المللی المپیک تصمیم گرفت به این موضوع رسیدگی کند. آنها گردهم آمدند و پس از بررسی های کارشناسی قانون فعلی خلاف عقربه های ساعت را تعیین کردند.
شاید با کمی نگاه دقیقتر متوجه شویم که ورزشکاران دایره ای مانند پرتاب دیسک و چکش نیز حرکت چرخشی را خلاف عقربه های ساعت انجام میدهند.
جالب است بدانید که مسابقات موتورسیکلت و فرمول یک نیز خلاف عقربه های ساعت اجرا میشوند. جذابتر اینکه در هواپیما، خلبان اول سمت چپ می نشیند و گردش به چپ هواپیما نیز بسیار راحتتر است. اندکی به رانندگی خود توجه کنید، به کدام سمت راحتتر و مسلط تر گردش میکنید.
در قرن ششم قبل از میلاد مسیح، مسابقات ارابه رانی در جهت عقربه های ساعت اجرا میشد تا اینکه یک ارابهران نگون بخت به امپراتور نرون برخورد کرد و البته اعدام شد. از آن زمان مسابقات ارابهرانی خلاف عقربه های ساعت انجام گردید. کلام آخر و جذاب اینکه در یک مجتمع تجاری، مغازه های سمت راست قیمت بالاتری دارند چون اکثر مردم بصورت ذاتی تمایل دارند خلاف عقربه های ساعت حرکت کنند.
نگاهی به طبیعت:
ما خلاف عقربه های ساعت میدویم چون شاید همه چیز در طبیعت به سمت خلاف عقربه های ساعت تمایل دارد. فهرست پدیده های طبیعی که خلاف عقربه های ساعت میچرخند بسیار زیاد است و میتوان از ساختار ملکولی، شکل صدف ها، جهت چرخش سیارات و جهت مداری زمین به دور خورشید نام برد.
برخی دانشمندان استدلال میکنند که به دلیل تاثیر چرخش زمین، ورزشکاری که خلاف عقربه های ساعت میدود، رکورد بهتری ثبت میکند. اما واقعیت این است که این مسئله فقط در نیمکره شمالی زمین صادق است و در نیمکره جنوبی این اثر معکوس است. شاهد این پدیده این است که هیچ یک از رکوردهای کنونی جهان در جنوب استوا ثبت نشده است. سوال این است که اگر مسابقات جهانی در نیمکره جنوبی برگزار شود، آیا فدراسیون بین المللی دوومیدانی تصمیم می گیرد که مسابقات پیست باید در جهت مخالف برگزار شود؟ وقتی از بالای قطب شمال زمین را مشاهده میکنید، زمین خلاف عقربه های ساعت به دور خود میچرخد، خلاف عقربه های ساعت به دور خورشید میچرخد، ماه خلاف عقربه های ساعت به دور زمین میچرخد، همه سیارات خلاف عقربه های ساعت به دور خورشید میچرخند و نهایت اینکه خورشید نیز خلاف عقربه های ساعت میچرخد. با این تفاسیر آیا میتوان یک رابطه منطقی بین این چرخشها و مسابقات پیست پیدا کرد. شاید چشمانداز طبیعت یک منطق قابل قبول برای رازگشایی این مسئله باشد.
فیزیولوژی حرکتی:
برخی دانشمندان یک استدلال جذاب در مورد ریتم تنفسی بیان میکنند. همانطور که می دانیم اگر از سوراخ بینی چپ تنفس کنیم، هوای خنک به داخل و اگر از سوراخ بینی سمت راست تنفس کنیم، هوای گرم به داخل می رود. وقتی روی یک مسیر دایرهای در خلاف جهت عقربههای ساعت میدویم، از سوراخ سمت راست بینی نفس میکشیم که بدن ما را گرم میکند و میتوانیم سریعتر بدویم، همانطور که وقتی مسابقه را شروع میکنیم، ابتدا بدن خود را گرم میکنیم و سپس شروع به دویدن میکنیم. بر اساس حقایق فیزیولوژیکی شناخته شده، تئوری های زیادی برای تعریف دلیل اینکه چرا ورزشکاران همیشه در خلاف جهت عقربه های ساعت در اطراف پیست می دوند، مطرح شده است. برخی می گویند که مربوط به موقعیت قلب است. به موقعیت مکانی قلب و معده خود در ساختار بدن فکر کنید. برخی دیگر معتقدند که جهت برای تسهیل بهتر یک دونده راست دست تعیین شده است. استدلال های به همان اندازه قوی برای و علیه این گزاره وجود دارد. با این حال، متخصصان بیومکانیک موافقند که دویدن در خلاف جهت عقربههای ساعت ممکن است فواید فیزیولوژیکی برای ورزشکار پیست داشته باشد. نهایت اینکه پیشنهاد میکنم به سیر تکامل انسان غارنشین مراجعه کنید. طبیعت مکانیزم غریزی برای محافظت از خود بسیار جذاب است. در طول انطباقهای تکاملی، بدن تمایلی به عقب نگهداشتن سمت چپ در موقعیتهای واکنش جنگی و ارائه مقاومت از طریق سمت راست غالب پیدا کرد. این که چرا اکثر مردم سمت راست غالب هستند و از بازوی چپ و/یا پای چپ برای حمایت استفاده می کنند، تنها بر اساس این تفکرات بیولوژیکی قابل توضیح است. اکثر زبان ها از چپ به راست خوانده می شوند. انسان ها به طور غریزی از سمت چپ شمارش میکنند زیرا نیمکره راست مغز - که میدان دید چپ را پردازش می کند - در کارهای بینایی غالب است. این نشان می دهد که شمارش از سمت چپ ممکن است غریزی باشد تا اینکه از نظر فرهنگی آموخته شده باشد.