فضیلت و اهمیت نماز صبح

نماز صبح برخلاف تصور همه از اهمیت ویزه ای برخوردار است ولی امروزه متاسفانه به دلیل تغییر سبک زندگی، اکثر افراد نماز صبحشان قضا می شود. آسمونی در این بخش تعدادی از فضایل خواندن نماز صبح را برای شما عزیزان عنوان می کند.

اهمیت نماز صبح (به ویژه نماز جماعت صبح) از نظر قرآن و روایات:

الف) از نظر قرآن:

قرآن می فرماید: «أَقِمِ الصّلاةَ لِدُلُوکِ الشّمْس إِلی‏ غَسَقِ اللّیلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُودًا»؛

نماز را از زوال خورشید، تا نهایت تاریکی شب، (نیمه شب) بر پادار و همچنین قرآن فجر (نماز صبح) را؛ چرا که قرآن فجر، مورد مشاهده (فرشتگان شب و روز) است.

طبق روایاتی در ذیل آیه شریفه وارد شده است، مقصود از «قرآن الفجر» نماز صبح است و این روایات را دانشمندان شیعه و اهل تسنن نقل کرده اند.

امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) فرموده اند: منظور از «قرآن الفجر» نماز صبح است.

برخی از نکات این آیه شریفه:

1. اهمیت و جایگاه ویژه نماز صبح نسبت به سایر نمازها (ان قرآن الفجر کان مشهودا).

2. مطلوبیت و فضیلت اقامه نماز صبح در اول وقت (طلوع فجر).

3. نماز صبح در اول فجر، مورد شهود و نظاره ویژه «ملائکه شب و روز» است و هر دو گروه ثواب نماز صبح را مینویسند.

4. اهتمام به اقامه نماز صبح همراه با جماعت.

احتمال دارد که ذکر صفت مشهود برای نماز صبح، نوعی تشویق به این باشد که شایسته است انجام آن در معرض شهود و دید همگان باشد.

علامه طباطبایی می فرماید: «روایات از طرق عامه و خاصه متفقاً جملی «ان قرآن الفجر کان مشهودا» را تفسیر کرده اند به اینکه : نماز صبح را هم ملائکه شب (در موقع مراجعت) و هم ملائکه صبح (در موقع آمدن) می بینند».

و نیز در بحث روایتی، پس از نقل اخبار در ذیل آیه شریفه می فرماید : «تفسیر مشهود بودن «قرآن فجر» در روایات شیعه و سنی، به اینکه چون ملائکه شب و روز آن را می بینند، آن قدر در این دو طایفه بسیار است که نزدیک است به حدّ تواتر برسد و در بعضی از آنها همان طور که گذشت، شهادت خدا و دیدن مسلمین نیز اضافه شده است».

5. نماز تنها عبادتی است که به نام «قرآن» توصیف شده است (قرآن الفجر).

6. قرآن و تلاوت آن در نماز، محور اصلی است. (قرآن الفجر)

7. «قرآن الفجر» در آیه عطف است به کلمه «الصلوة» که تقدیرش چنین می شود: «و اقم قرآن الفجر» که مراد از آن، نماز صبح است و چون مشتمل بر قرائت قرآن است، آن را «قرآن صبح» خوانده؛ چون روایات همه متفق اند بر اینکه مراد از «قرآن الفجر» همان نماز صبح است.

ب) از نظر روایات

شیخ حر عاملی، در «وسائل الشیعه» یکی از باب های جماعت را این عنوان قرار داده: «باب تأکّد استحباب حضور الجماعة فی الصبح و العشائین؛ حضور در نماز جماعت صبح و مغرب و عشا، مستحب مؤکد است» و در این رابطه سه حدیث را ذکر کرده است. علامه مجلسی نیز در بحارالانوار، روایاتی آورده است.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: «اما انه لیس من صلاة اشدّ علی المنافقین من هذه الصلاة و العشاء».

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) روزی پس از ادای نماز صبح در مسجد، رو به اصحاب کرده و از حال مردمی که نامشان را یک به یک برد، پرسید که آیا اینان به جماعت حاضر شده اند؟ اصحاب عرض کردند: نه یا رسول الله! حضرت با تعجب پرسید: آیا غایب اند؟ بعد فرمود:

«به راستی که هیچ نمازی بر منافقان از این نماز صبح و نماز عشا، دشوارتر نخواهد بود».

امام صادق (علیه السلام) از رسول خدا نقل می کند که فرمود: «من صلّی الغداة و العشاء الاخرة فی جماعة فهو فی ذمة، فمن ظلمه فانما یظلم الله و من حقره فانما یحقر الله عزوجل؛ هر کسی نماز صبح و عشا را با جماعت به جا آورد، در تحت نگهبانی و ذمه خدا قرار می گیرد و هر کس به او ستم کند، گویا خدا را ستم کرده است و هر کسی او را تحقیر کند، همانا خدا را تحقیر کرده است».

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «ولو علموا الفضل الذی فیهما (صلاة الغداة و العشاء) لاتوهما و لو حبوا؛ اگر بدانند فضیلت خواندن نماز صبح و عشا [با جماعت] را، به (سوی) آن می آیند هر چند با زانوها و دست ها باشد مانند راه رفتن کودک با نشستنگاه خود».

و در حدیثی دیگر فرمود: «من صلّی المغرب و العشاء الاخرة و صلاة الغداة فی المسجد فی جماعة فکانما احیی اللیل کله؛ هر کس نماز مغرب و عشا و صبح را در مسجد با جماعت بخواند، گویا تمام شب را احیا نگه داشته».

و نیز فرمود: «لان اصلی الصبح فی جماعة احب الی من ان اصلّی لیلتی حتی اصبح؛ اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم، در نظرم محبوب تر از عبادت و شب زنده داری تا صبح است».

علت وجوب نماز صبح

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) راجع به علل وجوب نمازهای پنج گانه فرمود: «... اما نماز صبح، پس هنگامی که آفتاب طلوع کرد مثل اینکه بر شاخ های شیطان طلوع می کند. پروردگارم، مرا امر نموده که قبل از طلوع خورشید و قبل از آنکه کافر برای آفتاب سجده کند، نماز صبح بخوانم تا آنکه امتم برای خداوند، سجده نمایند و زود به جای آوردن آن، در پیشگاه خداوند محبوب تر است. این نمازی است که ملائکه شب و روز شاهد آن می باشند»