نساء

زنان. همچنين است نِسوة و نَسوان ، جمع مرأة است از غير لفظش مثل قوم در جمع مرء.

مفهوم کلی سوره

قانونمند كردن جامعه اسلامى ؛

حمايت از افراد كم توان جامعه ؛

بيدار باش در مقابل دشمنان داخلى و خارجى ؛

تثبيت حكومت اسلامى ؛

تشويق به هجرت .

اسامی سوره

نساء؛، نساء کبري.

علت نام‌گذاری

«سوره نساء»؛ به خاطر اينکه در اين سوره بيشترين احکام مربوط به زنان آمده است.

«سوره نساء کبري»؛ در مقابل سوره طلاق که سوره نساء صغری ناميده شده است.

تعداد آيات

سوره نساء صدوهفتادوشش آيه دارد.

تعداد کلمات

سوره نساء سه‌هزاروهفتصدوچهل‌وپنج کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره ها مختلف است)

تعداد حروف

سوره نساء شانزده‌هزاروسی حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره ها مختلف است)

اهداف و آموزه‌ها

اهداف کلی سوره نساء عبارتند از:

بيان قوانين خانوادگى و اجتماعى اسلام به منظور قانونمند كردن جامعه ى نوپاى مسلمانان؛

كنترل، نگه دارى و به سازى نخستين واحد اجتماع، يعنى خانواده؛

حمايت از افراد كم توان جامعه؛ مثل يتيمان، كودكان و زنان؛

تثبيت حكومت اسلامى و بيان لزوم اطاعت از رهبران الهى؛

بيدارباش مسلمانان در مقابل دشمنان داخلى و خارجى؛

تشويق مسلمانان به هجرت از سرزمين كفر، به مركز اسلام.

محتوا و موضوعات

بطور كلى بحث هاى مختلفى كه در سوره نساء مى خوانيم عبارتند از:

دعوت به ايمان و عدالت و قطع رابطه دوستانه با دشمنان سرسخت؛

قسمتى از سرگذشت پيشينيان براى آشنايى هر چه بيشتر به سرنوشت جامعه هاى ناسالم؛

حمايت از كسانى كه نيازمند به كمك هستند، مانند يتيمان، و دستورهاى لازم براى نگاهدارى و مراقبت از حقوق آنها؛

قانون ارث بر اساس يك روش طبيعى و عادلانه در برابر شكل بسيار زننده اى كه در آن زمان داشت و به بهانه هاى مختلفى افراد ضعيف را محروم مى ساختند؛

قوانين مربوط به ازدواج و برنامه هايى براى حفظ عفت عمومى؛

قوانين كلى براى حفظ اموال عمومى؛

كنترل و نگهدارى و بهسازى نخستين واحد اجتماع يعنى محيط خانواده؛

حقوق و وظائف متقابل افراد جامعه در برابر يكديگر؛

معرفى دشمنان جامعه اسلامى و بيدارباش به مسلمانان در برابر آنها؛

حكومت اسلامى و لزوم اطاعت از رهبر چنين حكومتى؛

تشويق مسلمانان به مبارزه با دشمنان شناخته شده؛

معرفى دشمنانى كه احيانا فعاليت هاى زير زمينى داشتند؛

اهميت هجرت و لزوم آن به هنگام روبرو شدن با يك جامعه فاسد و غير قابل نفوذ؛

مجددا بحث هايى در باره ارث و لزوم تقسيم ثروت هاى متراكم شده در ميان وارثان.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

صدقه به مومنين، ثواب آزاد کردن بنده، دوری از شرک، چشم پوشی از خطا؛

ابى‌بن‌كعب از پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله نقل كرده است كه: «هر كس سوره نساء را قرائت كند، گويى به هر مؤمنى كه پس از وى بيايد، ميراثى صدقه داده و اجر او به اندازه كسى است كه بنده اى را بخرد و آزاد كند و از شرك، برىء مي‌شود و در مشيت الهى، از كسانى است كه از خطاى آنها چشم پوشى مي‌شود».

ايمنی از فشار قبر؛

عياشى به اسناد خود از اميرالمؤمنين عليه‌السلام نقل كرده است كه: «هر كس سوره نساء را در روزهاى جمعه بخواند، از فشار قبر، ايمن خواهد بود». 

محل نزول

سوره نساء مدنى است. برخى گفته اند: تمام آيات آن مدنى هستند به جز دو آيه: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها ...» (آيه 58) و «يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِی الْكَلالَةِ ..» (آيه 176) كه در مكه، نازل شده اند.

زمان نزول

تاريخ نزول سوره نساء در ما بين صلح حديبيه و جنگ تبوك ( شش الی نه هجري) مي باشد.

فضای نزول

سوره نساء در مدينه نازل شده، يعنى هنگامى كه پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله دست در كار تاسيس حكومت اسلامى و ايجاد يك جامعه سالم انسانى بود، به همين دليل بسيارى از قوانينى كه در سالم سازى جامعه مؤثر است در اين سوره نازل شده است.

از طرفى چون افرادى كه تار و پود اين جامعه نو پا را تشكيل مى دادند، افراد بت پرست ديروز با آن همه آلودگى هاى دوران جاهليت بوده اند، لذا بايد قبل از هر چيز رسوبات گذشته را از مغز و روح آنها بيرون ساخت و به جاى آن قوانين و برنامه هايى كه براى نوسازى يك جامعه فرسوده لازم است قرار داد.

ترتيب در مصحف

سوره نساء در ترتيب فعلى قرآن، چهارمين سوره به شمار مى آيد.

ترتيب بر اساس نزول

سوره نساء نودودومين سوره در ترتيب نزول است و بعد از سوره ممتحنه نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتيب نزول سوره های قرآن مختلف است)

ارتباط با سوره قبلی

خداوند سوره آل عمران را با امر به تقوی ختم نمود و سوره نساء را هم با امر به تقوی آغاز نمود با اين تفاوت که در آنجا فقط مومنان را مخاطب قرار داد ولی در اين سوره همۀ مردم مورد خطاب هستند.

ويژگى

سوره نساء يکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می گويند ولی برخی ديگر هفتمی را يونس می دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نيست (اين قول سعيد بن جبير می باشد)

روايت از رسول خدا صلی الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد . 

سوره نساء از نظر تعداد كلمات و حروف ، طولانى ترين سوره هاى قرآن بعد از سوره" البقره" است و داراى 176 آيه ميباشد و نظر به اينكه بحث هاى فراوانى در مورد احكام و حقوق زنان در آن طرح شده به سوره" نساء" ناميده شده است.