معرفی سوره المسد

مسد

ريسمانى كه از ليف خرما بافته شده باشد، محور آهنين.

مفهوم کلی سوره

هشدار به دشمنان اسلام

سرگذشت عبرت آموز ابولهب و همسرش 

اسامی سوره

مسد، تبت، ابولهب، لهب، تبت یدا أبی لهب.

علت نام‌گذاری

«سوره مسد» نامگذاری این سوره به نام مسد «ریسمان» به خاطر وقوع این لفظ در آخرین آیه این سوره می باشد.

«سوره تبت»علّت نامگذارى این سوره به این نام ظاهرا وقوع لفظ «تبت» در اول آن است و يا آنكه اين سوره حكايت از تباب و خسران دارد.

«سوره ابولهب» به خاطر وجود این اسم در آیه اول این سوره می باشد و همچنین شأن نزول این سوره نیز در مورد ابولهب است.

«سوره لهب» به خاطر وقوع این لفظ در آیه سوم این سوره می باشد که خداوند سرانجام ابولهب را آتشی شعله ور بیان کرده است.

«سوره تبت یدا أبی لهب» نامگذاری سوره با عبارت آغازین آن می باشد که در لسان برخی صحابه نیز از این نام استفاده شده است.

تعداد آیات

سوره مسد پنج آیه دارد.

تعداد کلمات

سوره مسد بیست کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)

تعداد حروف

سوره مسد هفتادوهفت حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

اهداف و آموزه ها

هدف اصلى سوره مسد هشدار به دشمنان اسلام است كه فرجام عذاب آلودى دارند.

محتوا و موضوعات

سوره مسد تقريبا در اوائل دعوت آشكار پيغمبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نازل شده و تنها سوره اى است كه در آن حمله شديدى با ذكر نام نسبت به يكى از دشمنان اسلام و پيغمبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در آن عصر و زمان (يعنى ابولهب) شده است، و محتواى آن نشان مى دهد كه او عداوت خاصى نسبت به پيغمبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله داشت، او و همسرش از هيچگونه كارشكنى و بدزبانى مضايقه نداشتند.

قرآن با صراحت مى گويد: هر دو اهل دوزخند، و راه نجاتى براى آنها نيست، و اين معنى به واقعيت پيوست، سرانجام هر دو بى‌ايمان از دنيا رفتند.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

در حديث ابى‌بن‌كعب است كه هر كس سوره مسد را قرائت كند اميد دارم كه خدا ميان او و ابولهب در يك خانه جمع نكند.

از امام صادق عليه‌السلام روايت شده كه فرمود: «هرگاه سوره تبّت را خوانديد بر ابولهب نفرين و لعن نمائيد چون او از تكذيب‌كنندگان پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله و قرآنى كه از نزد خدا آمده است بود».

محل نزول

سوره مسد در مكه بر پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌و‌آله نازل شده است.

زمان نزول

تاريخ نزول سوره مسد در ما بين ابتداء وحى و هجرت مسلمين به حبشه است و بعد از سوره مدثر نازل شده است.

فضای نزول

بعد از دستور خداوند به پیامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله در مورد دعوت خویشاوندان نزدیک به اسلام، آن حضرت تمامی خویشان خود را جمع نموده و اسلام را بر آنان عرضه نمود، هر چند این دعوت مورد اقبال و توجه خویشاوندان آن حضرت نشد اما در این میان این ابولهب بود که پیامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را مورد عتاب قرار داد و به آن حضرت توهین نمود. و با كمال بى شرمى در پاسخش گفت تبا لك(خسران و هلاكت بر تو باد!). از آن موقع به بعد ابولهب و همچنین زنش از هیچگونه آزار و اذیتی در مورد پیامبر فرو نگذاشتند و در واقع خداوند متعال سوره مسد را درباره او و زنش نازل کرد و ضمن اینکه گفتار او را به خودش رد كرد، بیان نمود خسران و هلاكت ابدی نصیب ابولهب و زنش گردیده است.

ترتیب در مصحف

سوره مسد صدويازدهمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار می آید.

ترتیب بر اساس نزول

سوره مسد ششمين سوره در ترتيب نزول می باشد و بعد از سوره مدثّر نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)

ارتباط با سوره قبلی

خداوند سبحان در سوره نصر وعده يارى و فتح پيغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله را ياد نمود پس در سوره مسد آنچه از امر ابى‌لهب را كه خداوند كفايت فرمود بيان كرده است.

ویژگی

سوره مسد از سور مفصلات می باشد ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند.

روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.

خصوصيت سوره مسد آن است كه برخلاف روش معمول قرآن، كه از دشمنان اسلام نام نمى برد، در اين سوره از ابولهب به طور صريح نام برده و به او نفرين شده است؛ زيرا او از دشمنان لجوج اسلام بود كه پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را بسيار آزار مى داد.