فيل

 

حیوانی است معروف.

 

مفهوم کلی سوره

 

قدرت‌نمايى خدا در برابر مخالفان ؛

داستان حملۀ فيل‌سواران به مكه و شكست عبرت آموز آنان .

 

اسامی سوره

 

فیل، الم تر کیف.

 

علت نام‌گذاری

 

«سوره فیل»؛ نامیده شدن سوره به این نام به خاطر ذکر قصۀ اصحاب فیل در این سوره می‌باشد. اسم فیل به غیر از این سوره در هیچ جای قرآن نیامده است.

«سوره الم تر کیف»؛ به دلیل شروع سوره با این عبارت به این نام مشهور شده است، همچنین در کلام ابن‌عباس و برخی از تفاسیر این اسم آمده است.

 

تعداد آیات

 

سوره فیل پنج آیه دارد.

 

تعداد کلمات

 

سوره فیل بیست کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)

 

تعداد حروف

 

سوره فیل نودوشش حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

 

اهداف و آموزه ها

 

هدف اصلى سوره فیل هشدار به مخالفان اسلام و سركشان قدرتمند است كه از سرنوشت عذاب آلود فيل سواران عبرت آموزند.

 

محتوا و موضوعات

 

سوره فیل چنان كه از نامش پيدا است اشاره به داستان تاريخى معروفى مى كند كه در سال تولد پيامبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله واقع شده، و خداوند خانه كعبه را از شر لشكر عظيم كفارى كه از سرزمين يمن سوار بر فيل آمده بودند حفظ كرد.

اين سوره يادآور آن داستان عجيب است كه بسيارى از مردم مكه آن را به خاطر داشتند، زيرا در گذشته نزديكى واقع شده بود.

يادآورى اين داستان هشدارى است به كفار مغرور و لجوج كه بدانند در برابر قدرت خدا كمترين قدرتى ندارند، خداوندى كه لشكر عظيم فيل را با آن پرندگان كوچك، و آن سنگريزه هاى نيم بند (حجارة من سجيل) درهم كوبيد قدرت دارد كه اين مستكبران لجوج را نيز مجازات كند.

 

فضائل، خواص و ثواب قرائت

 

در حديث ابى‌بن‌كعب است كه هر كس سوره فیل را قرائت كند خدا او را در دوران زندگيش در دنيا از مسخ شدن و مبتلاء شدن به افترا و تهمت عافيت بخشد.

ابوبصير از امام صادق عليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: «كسى كه در نماز واجبش سوره فيل را بخواند، در روز قيامت هر زمين و هر كوه و هر ريگ به نفع او گواهی می‌دهد به اينكه او از نمازگذاران است و در روز قيامت منادى صدا مي‌كند راست گفتيد بر بنده من، شهادت شما را براى او قبول كردم و پذيرفتم، بنده مرا به بهشت داخل کنید و او را محاسبه نكنيد زيرا كه او از كساني است كه من او را دوست دارم و دوست دارم عمل او را، و كسى كه سوره لايلاف قريش را زیاد بخواند خدا او را در روز قيامت بر مركبى از مركبهاى بهشتى برانگيزاند تا بر سفره هاى نور بنشیند».

 

محل نزول

 

سوره فيل در مكه بر پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌و‌آله نازل شده است.

 

زمان نزول

 

تاريخ نزول سوره فیل در ما بين ابتداء وحى و هجرت مسلمين به حبشه است و بعد از سوره كافرون نازل شده است.

 

فضای نزول

 

به نظر مى آيد علّت نزول سوره فیل تهديدى بوده است نسبت به دشمنان قرآن كه در مقابل قرآن و پيامبر از موضع خصمانه بترسند، و اینکه جريان اصحاب فيل را ياد آورند كه خدا چگونه تار و مارشان كرد و يا خطاب است به خود حضرت رسول صلى‌الله‌عليه‌و‌آله كه جريان آنها را ياد كن و بدان كه خداى تو براى كوبيدن مشركان توانا است. اين سوره به يكى از آيات خدا و معجزه عجيبى اشاره مى كند كه پيش از اسلام در مكه واقع گرديد، قضيه در سراسر جزيرةالعرب و جاهاى ديگر مشهور بود اعراب جاهلى آن را با شعار خود درآوردند.

 

ترتیب در مصحف

 

سوره فیل صدوپنجمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار می آید.

 

ترتیب بر اساس نزول

 

سوره فیل نوزدهمين سوره در ترتيب نزول می باشد و بعد از سوره كافرون نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)

 

ارتباط با سوره قبلی

 

خداوند در سوره همزه ياد كرد آنچه را كه مهيا ساخته بود از عذاب براى كسى كه از مردم عيب‌جويى كند و از آنها غيبت نموده و اعتماد به دنيا نمايد، و در سوره فیل بيان كرد آنچه را با اصحاب فيل نموده است .

 

ویژگی

 

سوره فیل از سور مفصلات می باشد ابن قتیبه می گوید: ... مفصلات سوره های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده اند اینکه چرا این سوره ها را مفصل نامیده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند.

روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.

همانگونه كه سوره" و الضحى" و سوره" ا لم نشرح" در حقيقت يك سوره محسوب مى شود، همچنين است سوره" فيل" و سوره" قريش" چرا كه اگر درست در محتواى آن دو دقت كنيم پيوند مطالب آنها بقدرى است كه مى تواند دليل بر وحدت آن دو بوده باشد.

به همين دليل براى خواندن يك سوره كامل در هر ركعت از نماز اگر كسى سوره هاى فوق را انتخاب كند بايد هر دو را با هم بخواند.