خیالِ هنرمند ، رنج است !

اختصاصی آسمونی نوشته ایلیا آل خمیس

خیال، ماحصل رنج است. بر خلاف تصور خیلی از هنرمندان تازه کار ،رسیدن به جهان خیال مسیری طاقت فرساست. همنشینی تکنیک و تجربه با امر زیبا در ارایه ی اثری هنری راهی رنج آور است هر چند که در زمان خلق شگفتی می آفریند. با نگاهی به زندگی تمامی هنرمندان نامی جهان و در تمام رشته ها و ژانرهای هنری متوجه این مهم خواهیم شد که در مسیر کاری شان گاه به جنون رسیده اند. و سال ها رنج کشیدن از آنها انسان هایی غیرقابل پیشبینی ساخته است!

تضادی که بین هدف و مسیری که هنرمند در زمان خلق طی می کند جالب توجه است. هنری که به مثابه ی "بیان لذت جویی انسان در کار" تعریف می شود ، شیره ی هنرمند را می کشد و او را دگرگون می کند. هنری که سرچشمه ی شادمانی و بالاتر از آن احساس خوشبختی ست در روند آن رنجی جانکاه به خالقش می دهد. رنجی لذت بخش از ثمر بخشی وهمین لذت کار و ثمر بخشی ست که از لحاظ هنری مولد است. اما دلیل این تضاد در چیست؟

بدون شک هنرمند در مسیر خلق یک اثر هنری به یک درگیری درونی می رسد. و روانشناسی نیزی عنصری دخیل در ساخت و تولید می گردد. شکسپیر در نمایشنامه هایش تردید قهرمان را موضوع اساسی می کند و نهی هایش نه فقط از انگیزه ی اخلاقی بلکه از ناحیه ی ناشناخته ی روح استنتاج می گردند. و در نهایت آنان در هویت اخلاقی شان میان این یا آن بخش از انگیزه ها متزلزلند. این برخوردهای روحی را در تمامی آثار مطرح جهان و خالقانشان می توان یافت. این برخوردهای روحی منجر به قربانی کردن خرد می شوند و این قربانی کردن خرد است که نهایتا اثری منحصر به فرد و خیال انگیز می دهد.

این قربانی کردن خرد را شاید بیشتر از هر جایی می شود در شخصیت های داستایوفسکی مشاهده کرد. آنها " آنچه می نمایند نیستند". عشق و نفرت ، حسرت آلودگی، غرور و خودبینی و تواضع و خشونت در شخصیت های وی به هم پیوسته اند. بی شک در هنگام خلق هر اثری به مثابه ی یک اثر ،این درگیری روان در درون هنرمند غوغایی به پا می کند که منجر به آن رنج مقدس است که در آغاز سخن آمد. رنجی که به خیال منجر می شود. این رنج را در رابین ویلیامز، ونگوک، ونه گات، کیشلوفسکی، نیچه، میکل آنژ و همینگوی می بینیم.

این رنج را در فیلم روانی و مارنی هیچکاک، کریدور شوک سامویل نولر، چه کسی از ویرجینیا وولف می ترسد مایک نیکولز و درخشش کوبریک و مرد بارانی و... می بینیم.

آری هنرمند اصیل همیشه حامل رنج است. رنجی بر پایه ی واقعیت و درد اجتماع انسانی اش که او را به سرزمین خیال خواهد رساند.