مهندسی معکوس (Reverse Engineering) در زُمره روشهایی قرار می گیرد که در حوزه ها و زمینه های مختلفی از آن بهره برداری می شود، اما شاید بتوان به جرأت ادعا کرد که هم درک و شناخت و هم توجه به جدّیت و اهمیت کاربرد آن در دنیای کسب و کار مغفول مانده است.

 

مهندسی معکوس چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

در صورتی که به طور خاص کشور ژاپن را زیر نظر بگیریم، خواهیم دید که تقریبا تمامی مردم دنیا از نظر کیفیت، محصولات آنها را تحسین می کنند ولی به آنها ایراد می گیرند که ژاپنی ها از طریق کپی برداری از روی محصولات دیگران به این ژاپن را مورد بررسی قرار می دهیم:

تولید انبوه خودرو در ژاپن قبل از جنگ جهانی دوم ودر سال 1920 بوسیله ی کارخانه های “ایشی کاواجیما” آغاز شد که مدل ژاپنی فورد آمریکایی را کپی کرده و به شکل تولید انبوه به بازار عرضه نمود. همچنین شورلت ژاپنی AE جزو اولین خودرو های کپی شده آمریکایی توسط ژاپنی ها بود که به تعداد زیاد تولید می شد.

سپس با تلاش های فراوانی که انجام شد(آنهم در شرایط بحرانی ژاپن در آن دوره) مهمترین کارخانه‌ی خودرو سازی ژاپن یعنی “تویوتا” درسال 1932 فعالیت خود را با ساخت خودرویی با موتور “کرایسلر” آغاز نمود ، در سال 1934، نوع دیگری از خودرو را با موتور”شورلت” ساخته و وارد بازار نموده و از سال 1936، اولین تلاش ها برای ساخت خودروی تمام ژاپنی آغاز شد.

البته تا مدت ها ژاپنی ها مشغول کپی برداری از اتومبیل های آمریکایی و اروپایی بودند.آنها خودروی پاکارد و بیوک آمریکایی و رولزرویس، مرسدس بنز و فیات اروپایی را نیز تولید کردند که همین تولیدها زمینه ساز گسترش فعالیت خودروسازی ژاپن شد و سرانجام در دهه ی 1960 میلادی پس از سعی و کوشش فراوان ، اولین اتومبیل تمام ژاپنی که ضمنا دارای استاندارد جهانی بود، تولید و به بازار عرضه شد.

در تمامی مطاب فوق رد پای یک شگرد خاص و بسیار مفید به چشم می خورد که “مهندسی معکوس”(Reverse Engineering ) نام دارد.

• معمولاً زمینه و حوزه ای که در آن از مهندسی معکوس استفاده می شود باعث ایجاد تفاوتهایی در معنی آن خواهد شد. اما به طور کلی می توان مهندسی معکوس را به عنوان فرآیندی برای حل مسأله تعریف کرد که به جای سوال، از پاسخ شروع می شود.

یکی از کاربردهای رایج مهندسی معکوس که به درک ماهیت آن نیز کمک خواهد کرد، بررسی و موشکافی سیستم ها و کالاهای ساخته شده توسط دیگران و عناصر سازنده آنها، و سپس «مهندسی معکوس» و تولید مجدد آنهاست. اگر باز هم این مفهوم برای شما روشن نیست، ملموس ترین نمونه ای که می توان در این زمینه مثال زد، کپی کاری چینی ها از محصولات و فناوری های مختلف است که به کمک مهندسی معکوس ساخته شده و به احتمال قریب به یقین، شما هم حداقل یکی از این تولیدات را در منزل یا محل کار در اختیار دارید!

از نمونه های دیگر مهندسی معکوس می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از کدهای یک نرم افزار و استفاده از آنها برای تولید محصول مشابه؛
• دستیابی به یک هواپیمای فوق پیشرفته جنگی، شناخت تکنولوژی به کاررفته در آن و تولید محصول مشابه؛
• مدلسازی از استخوان و تلاش برای تولید پروتزهایی مشابه با استخوان اصلی؛
• کپی برداری از سیستم دفع حرارتی کارتهای گرافیک جدید یک شرکت توسط یک شرکت دیگر.