مقاله ای درباره عید نوروز

عید نوروز، برابر با اولین روز فروردین ماه، جشن آغاز سال و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. زمان برگزاری عید نوروز، در آغاز فصل بهار است. عید نوروز در ایران و کشورهای فارسی‌زبان آغاز سال نو محسوب می‌شود. آسمونی در این بخش مطالب مفیدی در مورد عید نوروز برای شما عزیزان تهیه کرده است که در ادامه می‌خوانید.

زمان عید نوروز

جشن نوروز از لحظهٔ اعتدال بهاری آغاز می‌شود. در دانش ستاره‌شناسی، اعتدال بهاری یا اعتدال ربیعی در نیم‌کره شمالی زمین به لحظه‌ای گفته می‌شود که خورشید از صفحه استوای زمین می‌گذرد و به سوی شمال آسمان می‌رود. این لحظه، لحظه اول برج حمل نامیده می‌شود و در تقویم هجری‌خورشیدی با نخستین روز (هرمز روز یا اورمزد روز) از ماه فروردین برابر است.

در کشورهایی مانند ایران و افغانستان که تقویم هجری‌شمسی به کار برده می‌شود، نوروز روز آغاز سال نو است. اما در کشورهای آسیای‌میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود و روز آغاز سال به حساب نمی‌آید.

پیدایش عید نوروز

عید نوروز را به نخستین پادشاهان نسبت می‌دهند. شاعران و نویسندگان قرن چهارم و پنجم هجری از جمله فردوسی، عنصری، بیرونی، طبری و بسیاری دیگر که منبع تاریخی و اسطوره‌ای آنان بی‌گمان ادبیات پیش از اسلام بوده، نوروز را از زمان پادشاهی جمشید می‌دانند.

در خور یادآوری است که جشن نوروز پیش از جمشید نیز برگزار می‌شده و ابوریحان بیرونی نیز با آن که جشن را به جمشید منسوب می‌کند یادآور می‌شود که: «آن روز که روز تازه‌ای بود جمشید عید گرفت؛ اگر چه پیش از آن هم نوروز بزرگ و معظم بود».

آداب و رسوم عید نوروز در ایران

مراسم چهارشنبه سوری قبل از عید نوروز

یکی از آیین‌های نوروزی امروز، که بایستی آمیزه‌ای از چند رسم متفاوت باشد، مراسم چهارشنبه سوری است که در برخی از شهرها آن را چهارشنبه آخر سال گویند.

برگزاری چهارشنبه‌سوری، که در همهً شهرها و روستاهای ایران سراغ داریم، به این صورت است که شب آخرین چهارشنبه سال (یعنی نزدیک غروب آفتاب روز سه‌شنبه)، بیرون از خانه، جلو در، در فضایی مناسب، آتشی می‌افروزند و اهل خانه، زن و مرد و کودک از روی آتش می‌پرند و با گفتن: "زردی من از تو، سرخی تو از من"، بیماری‌ها و ناراحتی‌ها و نگرانی‌های سال کهنه را به آتش می‌سپارند، به این امید که سال نو و عید نوروز را با آسودگی و شادی آغاز کنند.

تا زمانی که از ظرف‌های سفالین، مانند کاسه و بشقاب و کوزه، در خانه استفاده می‌شد، پس از میوه و یا پول در ظرف آن‌ها می‌گذاشت) نیز از باورها و رسم‌هایی است که به ویژه در بین نوجوانان، هنوز به کلی فراموش نشده است. این رسم‌ها و باورها در شهرهای مختلف با یکدیگر متفاوت‌اند.

خرید لباس برای عید نوروز

از یکی دو ماه مانده به عید نوروز، مردم به بازار می‌روند و لباس عیدشان را می‌خرند. در گذشته مردم معمولاً پارچه‌هایی را خریداری می‌کردند که رنگ روشن داشت و معتقد بودند اگر لباس را خودشان بدوزند پارچه آن را روزهای دوشنبه یا جمعه قیچی کنند و نیز معتقد بودند که روز پنج‌شنبه ساعت سنگین است و لباس مدتی روی دست می‌ماند تا دوخته شود. روز سه‌شنبه اگر بریده شود نصیب دزد یا مرده‌شور خواهد شد و روز چهارشنبه می سوزد.

آماده کردن سبزه عید

سبز کردن گندم، عدس، تره‌تیزک، ده پانزده روز مانده به عید نوروز، در خانه‌ها صورت می‌گیرد. در شیراز معمولاً برای این کار از ظرفی استفاده می‌کنند که از جنس مس یا روی باشد و بعد مقداری دانه ابتدا به سلامتی امام زمان می‌ریزند و به ترتیب بعد از آن نام اعضای خانواده را می‌آورند. پختن نان شیرین از جمله کارهایی بود که حتماً باید قبل از عید نوروز و برای عید انجام می‌گرفت.

خانه تکانی یا رفت و روب قبل از عید نوروز 

قبل از عید نوروز، وسایل خانه نیز باید عوض شود و یا تمیز گردد. یکی دو هفته پیش از عید نوروز، خانه‌تکاتی یا رفت و روب انجام می‌گیرد و اثاثیه را جابه‌جا می‌کنند و گردگیری می‌کنند و دوباره آن‌ها را می‌چینند. مرحله بعد، تخم مرغ رنگ کردن است، به این ترتیب که رنگ‌های شاد بر روی تخم‌مرغ‌ها می‌زنند و آن‌ها را تزئین می‌کنند.

سفره هفت سین و ساعت تحویل سال

برای تحویل سال در یکی از اتاق‌های خانه‌ سفره می‌اندازند. پیش از هر چیز آیینه و قرآن در آن می‌گذارند و بعد هفت‌سین را می‌گذارند. هفت‌سین عبارت است از سماق، سیر، سنجد، سمنو، سکه، سرکه، سبزی. علاوه بر هفت‌سین، شمع و آینه، تخم‌مرغ  رنگی و ... نیز بر سر سفره گذاشته می‌شود.

موقع تحویل سال همه اهل خانه باید با لباس نو بر سر سفره باشند. اسپند نیز دود می‌شود و هر کدام از این‌ها فلسفه‌ای دارد. شمع برای روشنایی خانه و زندگی، قرآن نشان توجهی است که باید در آغاز سال به خداوند داشت، به علاوه در سال نو، صاحب قرآن یار و مددکار اهل خانه خواهد بود.

دید و بازدید عید نوروز

از بامداد نوروز دید و بازدیدها آغاز می‌شود. در همه خانواده‌ها رسم است که به دیدار کسی که از نظر سن و شخصیت بر دیگران مزیت دارد بروند و تبریک بگویند و او نیز عیدی که شامل سکه یا پول است به آن‌ها بدهد. بعضی نیز صبح عید نوروز یک بشقاب گندم برشته که شامل: کنجد، گندم، شاهدانه، نخودچی و کشمش است به اضافه یک بشقاب نان شیرین به اضافه تخم‌مرغ رنگی یا سکه به کوچک‌ترها می‌دهند.

سیزده بدر (روز سیزدهم عید نوروز)

روز دوازده فروردین همه وسایل تهیه می‌شود و هر چه از شیرینی‌ها و آجیل‌ها باقی مانده برای صبح سیزده آماده می‌شود که البته همراه آن سرکه و کاهو نیز هست. صبح سیزده فروردین همه دسته‌دسته عازم کوه و باغ‌های اطراف شهر می‌شوند و معتقدند در روز سیزده فروردین نباید در خانه ماند زیرا این روز نحس و بدیمن است. روز سیزده پیش از طلوع آفتاب و تا پاسی از شب ادامه دارد در عصر این روز ویژه سبزی گره زدن دخترها است که در واقع به امید گشایش بخت خود این کار را می‌کنند.