برنامه 90 ، برنامه تلویزیونی فوتبال ایران + ساعت پخش 90

برنامه نود در سال 1378 توسط عادل فردوسی‌پور بنیان‌گذاری شد. اولین قسمت برنامهٔ نود در تاریخ 23 مرداد 1378 پخش شد.

ساعت پخش برنامه 9

برنامه نود دوشنبه شب هر هفته پخش می‌شود. به دلیل ترافیک برنامه‌ها در شبکهٔ سه، ساعت پخش آن ثابت نیست، اما برنامه معمولاً بین ساعت‌های 22:30 تا 1 بامداد پخش می‌شود. مزدک میرزایی و رضا جاودانی نیز هر کدام دو بار در غیاب عادل فردوسی‌پور مجری برنامه نود بوده‌اند.

روند برنامه

برنامه نود هر هفته به مرور و تحلیل رویدادهای مرتبط با فوتبال ایران می‌پردازد. به‌طور معمول، این برنامه به پخش صحنه‌های بازی‌های لیگ برتر فوتبال ایران، جام حذفی، گزیده‌هایی از لیگ دسته اول فوتبال ایران، تحلیل مسائل مربوط به داوری بازی‌ها با حضور کارشناسان داوری و احیاناً تحلیل رقابت‌های فوتسال می‌پردازد. قسمتهایی از برنامه نیز به بررسی حواشی و اخبار مرتبط با فوتبال ایران اختصاص دارد.

بخش‌های برنامه

90 درجه:

بخش اول برنامه که صحنه‌های بسیار کوتاهی از بازی‌ها در آن پخش می‌شود و فردوسی‌پور در مورد آنها توضیحاتی (که معمولاً طنز است) می‌دهد.

پخش خلاصه بازی‌ها:

در این بخش صحنه‌های مهم بازی‌ها پخش می‌شود.

بخش کارشناسی:

در گذشته در هر برنامه دو کارشناس، یکی در مسایل فنی و دیگری داوری دربارهٔ بازی‌ها اظهار نظر می‌کردند؛ اما بخش کارشناسی فنی از برنامه حذف شد و فقط در بخش داوری صحنه‌های جنجال برانگیز داوری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

میهمان:

در هر قسمت از برنامه مربیان و بازیکنان به برنامه دعوت می‌شوند و دربارهٔ مسایل مختلف با مجری به گفتگو می‌نشینند.

از 90 تا 90:

خلاصهٔ مهمترین اخبار فوتبال ایران و بازیکنانی که در خارج ایران هستند.

در هر برنامه پرسشی به عنوان نظرسنجی یا مسابقه مطرح می‌شود و در آن از بینندگان خواسته می‌شود تا پاسخ را به شمارهٔ 200090 بفرستند. این بخش از مهم‌ترین بخش‌های برنامه‌است تا کنون چند بار باعث تغییر در برخی تصمیمات مسئولان و سرنوشت برخی مسایل فوتبال ایران شده‌است. با اینکه این برنامه معمولاً نزدیک نیمه شب پخش می‌شود؛ اما همواره تعداد پیامک‌های آن در مقایسه با برنامه‌های دیگر بیشتر است. این برنامه رکورد بیشترین پیام کوتاه را در بین همهٔ برنامه‌های صدا و سیما با شش میلیون و 400 هزار پیامک در اختیار دارد.

در ویژه برنامه‌ای با موضوع برکناری علی دایی از سرمربی گری تیم ملی فوتبال ایران در تاریخ 12 فروردین 88 و در یک مسابقه پیام کوتاه با عنوان علل ناکامی تیم ملی در بازی‌های مقدماتی جام جهانی بیش از سه میلیون پیامک به پیامگیر برنامه ارسال شد.

همچنین در یک مسابقه پیام کوتاه که در تاریخ 26 ژانویه 2009 با عنوان «آیا با رویکرد برنامه نود موافق هستید؟» که پس از صحبت‌های مخالفین برنامه برگزار شد، بیش از دو میلیون و صد هزار نفر شرکت کردند و بیش از یک میلیون و هفتصد هزار رأی موافق به برنامه ارسال کردند.

بیشترین پیام کوتاه مربوط به مرگ ناصر حجازی نزدیک 5 میلیون بود در حالی که از 3 ساعت پخش 1 ساعت و نیم پیامک 90 قطع شده بود.

در آذر 1392 برنامه 90 به مناسبت پخش مراسم قرعه کشی جام جهانی برنامه ویژه داشت. در این برنامه که با حضور مهدی مهدوی‌کیا و جواد نکونام قرعه‌های بیرون آمده در جام جهانی مورد بررسی قرار گرفته بود، بیش از شش میلیون و 400 هزار پیامک از سوی مخاطبان دریافت شد تا رکوردی جالب توجه برای برنامه 90 و عادل فردوسی پور به ثبت رسیده باشد.

آنالیز فنی :

در این بخش که از سال 93 به برنامه اضافه شد بازی‌های مهم و یا خاص هر هفته (از بعد فنی یا کیفیت) توسط یک تیم چند نفره آنالیز می‌شود و ماحصل آن با تصاویر مربوط به بازی و صدای حمید محمدی پخش می‌گردد.

برنامه نود به دلیل بررسی و نقد اتفاقات فوتبال ایران همواره یک برنامه جنجالی بوده‌است. فردوسی پور تاکنون چند بار به خاطر موشکافی و پرداختن زیاد به برخی مسایل توسط مدیریت شبکه 3 و صدا و سیما نکوهش و توبیخ شده‌است. پس از انتقال تیم پاس تهران به شهر همدان، فردوسی پور از پرداختن به این موضوع منع شد. (همچنین نفت تهران به اراک) تاکنون نیز با انتقال تیم‌های تهرانی دیگری به شهرستان‌ها، هنوز به طور جدی به این موضوع پرداخته نشده‌است. برخی از بخش‌های برنامه نیز سفارشی هستند.

سیاسی‌ترین برنامه 90

سرانجام در برنامه دوشنبه 16 خرداد 90 برنامه‌ای اختصاصی با حضور سیداحمد لطفی آشتیانی و علی‌اصغر یوسف‌نژاد نمایندگان مجلس موافق و مخالف به روی آنتن رفت. این طولانی‌ترین برنامهٔ زندهٔ ورزشی تاریخ صداوسیما بود. نظرسنجی برنامه به موضوع انتقال تیم‌ها از شهری به شهر دیگر اختصاص داشت و بیش از 90 درصد مردم در همان دقایق ابتدایی مخالف انتقال تیم‌ها بودند. نزدیک 3 میلیون نفر در این نظرسنجی شرکت کردند. لطفی در توجیه این که چرا مردم شهر و استان خودتان با نظر شما مخالف‌اند (استناد به پیامک‌های برنامه) طی اظهاراتی عجیب به شهروندان اراکی گفت بیشتر مردم شهر اراک کارگر هستند و بعد از این که شام می‌خورند و نماز می‌خوانند، می‌خوابند چون صبح زود باید سر کار بروند و در بخش دیگری از سخنانش گفت که بخشی از ورزشکاران استان موبایل ندارند و بخشی دیگر هم تا این وقت شب بیدار نیستند که نمی‌توانند از من حمایت کنند!

فردوسی‌پور با اشاره به سیاست‌زدگی فوتبال گفت: «آقاجون دست از سر فوتبال بردارید.» فردوسی‌پور با انتقاد تلویحی از استفاده ابزاری از مفهوم عدالت به شعار کلیدی دولت احمدی‌نژاد حمله کرد و گفت: «به خدا که این عدالت نیست، کجاش عدالته؟ اگر قرار است عدالت اجرا شود چرا تیم به اراک منتقل شود چرا به ساری نرود چرا به زاهدان نرود... ؟ امیدوارم تصمیم‌سازان مملکت که خیلی‌هاشون ورزشی نیستند و ربطی به فدراسیون فوتبال ندارند. حتی به سازمان تربیت بدنی هم ندارند، یه کم به نظر مردم اهمیت بدهند» او عملاً فدراسیون و سازمان تربیت بدنی را با گفته‌هایش جدا کرد تا اشاره‌اش به محمود احمدی‌نژاد باشد. احمدی‌نژاد در سفر استانی به اراک قول انتقال تیم نفت به این شهرستان را داده بود. فردوسی‌پور همچنین با کنایه به اظهارات اخیر رحیمی معاون اول احمدی‌نژاد گفت: «سفر می‌کنند و یک سری شعار می‌دهند یاالله یاالله تیم می‌خوایم و به‌شان تیم می‌دهند».

«پیکان چرا رفت قزوین؟ به خاطر این که آقای ابوترابی قزوینی هستند، چرا صبا رفت به قم، چون آقای علی لاریجانی قمی هستند و حمایت کردند، پاس چرا رفت همدان چون آقای حاجی بابایی، آقای آقا محمدی و کیومرث هاشمی و یک سری از مقامات همدانی هستند. او جمله‌ای را هم از مدیر سابق برق شیراز گفت: «اگر سعدی زنده بود الان می‌گفت؛ نابرده رنج، گنج میسر می‌شود/ مزد آن گرفت جان برادر که لابی سیاسی کرد.»

فردوسی‌پور در واکنش به نمایندهٔ اراک که گفت: آقای فردوسی‌پور شما که تصمیم‌گیر نیستید و کسی حق ندارد برای دولت تکلیف تعیین کند، گفت: «آیا تصمیمات دولت وحی منزل است؟ پس ما نتیجه می‌گیریم مردم مهم نیستند، کارشناسان مهم نیستند به همین دلیل رأی بر نمی‌گردد.»

حرف‌های بیش از 15 نماینده مجلس در انتقاد از انتقال تیم‌ها پخش شد. یوسف نژاد نمایندهٔ ساری: «این انتقال‌ها غیرقانونی است. مگر تیم فوتبال، شکلات است که هدیه‌اش بدهیم». کواکبیان، نمایندهٔ سمنان: «دولت به دلیل آرای ملت باید همین امشب رأیش را برگرداند.» نمایندهٔ آبادان: «اگر به این استدلال‌ها باشد، باید 2 تا تیم دیگر هم به ما بدهند چون ما مهد فوتبالیم، تازه 8 سال هم جنگیدیم.» حسینی، نماینده اهواز هم گفت: «آقای لطفی نیم ساعت دیگر بماند، هیئت دولت را هم می‌برد اراک. اگر قرار به انتقال باشد باید وزارت نفت به خوزستان بیاید که معدن نفت ماست.» اخوان نماینده تفرش: «مجلس جای سیاست گذاری است نه جای سیاست بازی! با توجه به نزدیک شدن به انتخابات مجلس برخی این کارها را برای جلب آرای مردم انجام می‌دهند.»

در واکنش به این برنامه باشگاه پاس همدان علیه شخص فردوسی پور بیانیه داد و مدعی شد با حرکتی ناجوانمردانه سخنان مدیرعامل پاس همدان را تحریف کرده‌است و به دنبال سهم‌خواهی و منفعت طلبی است و آب در آسیاب دشمن می‌ریزد. همچنین سیاست‌های دولت خدمتگذار را که با رأی 30 میلیونی مردم انتخاب شده، بر نمی‌تابد و خود را تافته جدا بافته از ملتی می‌داند که دولت را به رسمیت شمرده و تابع فرامین نظام مقدس جمهوری اسلامی هستند. در این بیانیه هرگز اشاره‌ای به نظرسنجی 3 میلیونی نشده‌است.

عباس رجایی نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی ممنوع‌التصویر شدن عادل فردوسی‌پور را خواستار شد. گفت: «درعین حال حق نمایندگان استان مرکزی است که در دادگاه علیه این مجری طرح شکایت کنند!» بهمن اخوان نماینده مردم تفرش در واکنش منفی به انتقال تیم‌ها: «حداقل به نظر میلیون‌ها بیننده 90 احترام می‌گذاشتید! ما تیم فوتبالی که بازیکن بومی نداشته باشد و هیچ تعصبی نسبت به شهر اراک نداشته باشد، نمی‌خواهیم.»

سایت هفت صبح: «فردوسی‌پور از مشاوران شرکت ملی نفت ایران است که در هفته‌های اخیر زمزمه‌های برکناری وی از این منصب قوت گرفته‌است. او برنامهٔ خود را به تریبونی علیه سیاست‌های تمرکززدایانهٔ دولت تبدیل کرده‌است. برکناری قریب‌الوقوع عادل فردوسی پور از مشاورت ورزشی NIOC و قطع منافع، باعث شده وی از سرمایهٔ رسانهٔ ملی برای نفع شخصی خود و تخریب چهره‌های اصولگرای پیشرو و مقامات دولتی از جمله معاون اول رئیس جمهور سوء استفاده کند.»

پس از جلسه هیئت دولت 18 خرداد 1390 و در واکنش به نظر سنجی برنامه 90، محمود احمدی‌نژاد هرگونه انتقال تیم مس سرچشمه به همدان را منتفی اعلام کرد و با بیان اینکه این تیم با زحمت مردم و کارگران سرچشمه به لیگ برتر رسیده‌است باید در همین منطقه باقی بماند.

انتقاد به انتصاب سیاسی هیئت مدیره پرسپولیس استقلال

در برنامه 90 4 مهر 1390 که از شبکه سوم صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد، سوابق مدیرعامل و اعضای هیئت مدیرهٔ باشگاه‌های پرطرفدار پایتخت مورد بررسی قرار گرفت. عادل فردوسی‌پور با طرح این پرسش که "چرا در نزدیکی انتخابات، همهٔ این آقایان طرفدار مردم شده‌اند؟" افزود: «چه دلیلی دارد در این برهه زمانی چند نماینده در هیئت مدیره این دو باشگاه آمدند؟» محمد عباسی وزیر ورزش و جوانان ایران، سردار محمد رویانیان رئیس ستاد حمل و نقل و سوخت، علی پروین بازیکن و مربی سابق پرسپولیس، لطف‌الله فروزنده دهکردی معاون محمود احمدی‌نژاد، محمد پنجعلی بازیکن سابق پرسپولیس و محمد حسین‌نژاد فلاح نماینده مجلس را به عنوان اعضای جدید هیئت مدیره باشگاه پرسپولیس انتخاب کرد. محمد عباسی همچنین سیداحمد رسولی‌نژاد معاون وزارت ورزش، امیدوار رضایی نماینده مجلس، مقداد نجف‌نژاد نماینده مجلس، عبدالرضا ساور معاون وزارت ورزش، علی فتح‌الله‌زاده سرپرست استقلال، جواد زرینچه بازیکن سابق استقلال و غلامحسین فرزامی پیشکسوت فوتبال، به عنوان اعضای جدید هیئت مدیره باشگاه استقلال منصوب شدند.

فردوسی‌پور خطاب به فروزنده: «شما فقط به دلیل سوابق سیاسی و حمایت نهادهای قدرت بعنوان عضو هیئت مدیره انتخاب شده‌اید و این گونه انتخاب مدیران، به حذف همه نیروهای متخصص ورزشی منجر شده‌است.»

دهقان نماینده مجلس در واکنش گفت: «دیدید که ایشان با چه ادبیاتی حرف می‌زد. من متاسفم که ایشان می‌خواهد مدیریت یک باشگاه را برعهده داشته باشد. ما از این پس به هر بهانه‌ای آقای عباسی را به مجلس دعوت می‌کنیم تا ایشان به زیردستانش یاد بدهد که باید چطور با یک نماینده مجلس صحبت کند.» فردوسی‌پور پرسید که آیا این یک تهدید است که با جواب صریح دهقان روبرو شد: «بله دقیقاً همین‌طور است.»

واکنش‌ها

امیدوار رضایی، نماینده مجلس و از اعضای هیئت مدیره باشگاه استقلال پس از انتقادهای صورت گرفته در برنامه 90 با ارسال نامه‌ای به محمد عباسی، «آمادگی» برای استعفایش را اعلام کرد.

رسوایی دلالیسم فوتبال ایران

درتاریخ 5 دی 1390 ویژه برنامه‌ای در مورد پشت پرده دلالی فوتبال با حضور عزیز محمدی بر روی آنتن رفت که برای اولین بار اینچنین از اسامی صریح در این برنامه نام برده شد. اسم بسیاری از بزرگان فوتبال به عنوان متهمان در پرونده رسوایی فوتبال مطرح شد. از شخص عزیز محمدی که در برنامه حاضر بود تا حسین هدایتی تا نبی دبیرکل فدراسیون و عباس ترابیان و شخص علی پروین. حسین هدایتی در برنامه نود افشا کرد که رئیس سازمان لیگ به او انتخاب محمود یاوری را توصیه کرده‌است. مدیرعامل باشگاه استیل آذین گفت:" من می‌خواستم اکبر میثاقیان را به عنوان سرمربی انتخاب کنم و آقای عزیزمحمدی به من گفت ایشان را انتخاب نکن و یاوری را سرمربی تیمت کن ایشان تیمت را در لیگ برتر نگه می‌دارد". این در حالی بود که محمود یاوری پیش از این در همین فصل مربی دو تیم دیگر بود و بر طبق قانون نمی‌توانست مربی گری تیم سومی را بپذیرد. محمود یاوری در واکنش:" آقای هدایتی تیم شما پر از فساد بود بازیکنانتان زیر ابروهایشان را بر می‌داشتند بازیکن با گرل فرندش (دوست دخترش) می‌رفت تخلیه می‌کرد می‌آمد روی تخت ماساژ می‌خوابید می‌گفت من را بسازید.

مربی سابق نیروی زمینی از پیشنهاد رشوه 250 میلیون تومانی باشگاه استیل آذین خبر داد. زمانی که این تیم در لیگ یک بود و قرار بود علی پروین و فرهاد کاظمی لیگ برتری اش کنند؛ و جالب تر آنکه به اعتراف خود همین مربی و مدیر وقت باشگاه فوتبال نیروی زمینی، در بازی برگشت این تیم با استیل آذین، در حالی که باید نیروی زمینی میزبان می‌شد، استیل آذین 15 میلیون تومان به حریف داد تا مثل بازی رفت بازی در خانه تیم فرهاد کاظمی و علی پروین برگزار شود. فدراسیون هم نه تنها مخالفتی نکرده که از باشگاه نیروی زمینی خواسته به دلایلی عجیب و غریب از جمله پخش تلویزیونی، از حق میزبانی اش بگذرد. کار به جایی رسید که [علیپور، دبیر ستاد رسیدگی به تخلفات اخلاقی فوتبال، اعتراف کرد بر اساس شواهدی که آنها دارند، نزدیک به 7 میلیارد تومان از بازیکنان فوتبال و کسانی که آرزو دارند وارد تیم‌های حرفه‌ای شوند، اخاذی شده‌است.

در پایان گزارش دلال‌ها نیز حجت زادمحمود بازیکن گسترش فولاد تبریز از نقش یکی از بازیکنان شاهین بوشهر در نقل و انتقال بازیکنان به این تیم پرده برداشت. این بازیکن که به گفته مجری برنامه «90» میثم منیعی است، در این بخش میهمان تلفنی برنامه شد و با رد صحبت‌های زاد محمود گفت: من فقط در آمدن هادی شکوری و وحید طالب‌لو که از دوستان من هستند به تیم نقش داشتم.

قرار بود در برنامهٔ 8 اسفند 1390 به مسائل انتخابات پیش‌رو در فدراسیون فوتبال پرداخته شود و با حضور سه کاندیدای ریاست این فدراسیون محمد عزیزمحمدی، علی کفاشیان و محمدحسین قریب به نوعی یک مناظره انتخاباتی برگزار گردد و نامبردگان به دفاع از برنامه‌های خود بپردازند. اما اعلام شد این قسمت از برنامه 90 به دلیل پخش برنامه‌های انتخابات مجلس به روی آنتن نخواهد رفت.

عادل فردوسی‌پور ضمن تأیید لغو این برنامه 90 در این رابطه اظهار کرد: «تمامی هماهنگی‌های لازم برای حضور مهمانان در برنامه امشب صورت گرفته بود و قرار بود آقایان قریب، کفاشیان و عزیز محمدی در این برنامه حضور داشته باشند اما بنا بر دلایلی که مشخص است این برنامه روی آنتن نخواهد رفت.»

سانسور

در شهریور سال 1387 شبکه تلویزیونی جام جم 3 متعلق به صداوسیمای ایران بخش‌هایی از یک برنامه نود را که مربوط به پاسخ‌های امیر قلعه‌نویی به اتهام‌های مطرح شده از سوی علی دایی می‌شد را سانسور کرد.

همچنین در اسفند ماه 92 شبکه‌های جام جم دو و سه در تکرار برنامه نود سخنان محمد مایلی کهن در مورد علاقه اش به داریوش اقبالی مورد سانسور این دو شبکه قرار گرفت و پخش نگردید.