تاریخ شب یلدا

شب یلدا یا شب چلّه یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. یلدا به زمان بین غروب آفتاب 30 آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید امسال شب یلدا چند شنبه است، با ما همراه باشید.

شب یلدا 1401

شب یلدا کی هست؟

شب یلدا چند شنبه است؟

شب یلدای امسال چهارشنبه 30 آذر 1401 شمسی

مصادف با 21 دسامبر 2022 میلادی

و برابر با 26 جمادی الاولی 1444 قمری است

فلسفه شب یلدا

چله و جشن‌ هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران گذشته که کشاورزی بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند. آنان ملاحظه می‌ کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شوند و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش‌اند. برای خواندن مطالب بیشتر در مورد فلسفه شب یلدا به لینک زیر مراجعه کنید.

تاریخچه و فلسفه شب یلدا

خوراکی های شب یلدا

شب یلدا از رسومات قدیمی ایران است و ایرانی ها شب اول زمستان کە آخرین شب پاییز است را جشن می گرفتند. این سنت تا به امروز ادامه داشته است و آداب مخصوص به خود را دارد، از خوراکی های دلپذیر گرفته تا حافظ خوانی. غذاها و خوراکی های جذاب شب یلدا را در پست زیر ببینید.

خوراکی های شب یلدا؟

پیام تبریک شب یلدا

ایرانیان در شب یلدا دور هم جمع می شوند و در کنار دوستان خود این شب طولانی را به صبح می رسانند. در این میان، ممکن است از دوستان و عزیزانمان دور باشیم که در این صورت می توانیم  پیامک های زیبای شب یلدا را برای آنها ارسال کنیم تا به آن ها بگوییم در شب خداحافظی با پاییز به یادشان بوده ایم. روی لینک زیر کلیک کنید تا پیامک های شب یلدا را در آسمونی مشاهده کنید.

پیام تبریک شب یلدا

شب یلدا در شهرهای ایران

سنت باستانی شب یلدا از زمان های گذشته در ایران مرسوم بوده است و تا به امروز شهرهای مختلف ایران این رسم دیرینه را اجرا می کنند. مردم شهرهای مختلف ایران به استقبال زمستان می روند و هر یک به شیوه خود طولانی ترین شب سال را جشن می گیرند.

آیین شب یلدا در شهرهای مختلف ایران

شب یلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از 30 آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود.

ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن می‌گیرند. این شب در نیم‌کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیش‌تر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود. مراسم شب یلدا (شب چله) از طریق ایران به قلمرو رومیان راه یافت و جشن «ساتورن» خوانده می‌شد، با پورتال آسمونی همراه باشید...

یلدا؛ شب نشینی خانوادگی تاریخی

واژه «یلدا» به معنای «زایش زادروز» و تولد است. ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند و از این رو به دهمین ماه سال دی (دی در دین زرتشتی به معنی دادار و آفریننده) می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود.

یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران دور و گذشته که کشاورزی بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.

آنان ملاحظه می‌کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش‌اند.

مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی - هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاهتر می‌شوند، از همین رو آنرا شب زایش خورشید نامیده و آنرا آغاز سال قرار دادند.

بدین‌سان در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد و در اوستا، واژه Sareda, Saredha «سَرِدَ» یا «سَرِذَ» که مفهوم «سال» را افاده می‌کند، خود به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است.

در آثارالباقیه ابوریحان بیرونی، صفحه 255، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده‌است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، این روز به عنوان «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده شده‌ است. در برهان قاطع در مورد واژه «یلدا» چنین آمده‌ است:

«یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب‌هاست در تمام سال و در آن شب و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک می‌باشد و بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است». سفره شب یلدا، «میَزد» Myazd نام داشت و شامل میوه‌های تر و خشک، نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان، «لُرک» Lork که از لوازم این جشن و ولیمه بود، به افتخار و ویژگی «اورمزد» و «مهر» یا خورشید برگزار می‌شد.

روز پس از شب یلدا (یکم دی ماه) را خورروز (روز خورشید) و دی گان؛ می‌خواندند و به استراحت می‌پرداختند و تعطیل عمومی بود.

فردوسی به استناد منابع خود، یلدا و خور روز، را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران (کیانیان که از سیستان پارس برخاسته بودند) نسبت داده و در این زمینه از جمله گفته است:

که ما را ز دین بهی ننگ نیست/ به گیتی، به از دین هوشنگ نیست/ همه راه داد است و آیین مهر/ نظر کردن اندر شمار سپهر

شب چله:
در فرهنگ عامه، دو چله بزرگ و کوچک وجود دارد. چله بزرگ، یک بازه زمانی چهل روزه از زمستان است که آغاز آن مطابق اول جَدی و هفتم دی ماه جلالی و بیست و دوم دسامبر و پایانش شانزدهم بهمن ماه جلالی و سی ام ژانویه است. چله کوچک نیز یک بازه زمانی بیست روزه از فصل زمستان است که آغاز آن از هفدهم بهمن ماه جلالی شروع می شود و در پنجم اسفند ماه پایان می یابد.

معمولاً منظور از  «چله زمستان» همان چله بزرگ است و گاه در تداول عامه به کنایه از سرمای شدید، اصطلاح «چله زمستان» استفاده می‌شود.