28 جولای، آغاز جنگ جهانی اول (1914)

جنگ جهانی اول که با نام‌های نخستین جنگ جهانی، جنگ بزرگ و جنگی برای پایان همهٔ جنگ‌ها نیز شناخته می‌شود یک نبرد جهانی میان بیش از 40 کشور بود که از ماه جولای 1914 شروع شد و در نوامبر 1918 به پایان انجامید. بدون هیچ زمینهٔ درگیری ای، سربازان بسیاری برای جنگ تجهیز شدند و مناطق بسیاری درگیر جنگ شدند. پیش از این هیچ جنگی به این اندازه تلفات نداشت.

از سلاح‌های شیمیایی هم برای نخستین بار در این جنگ بهره گرفته شد. برای نخستین بارهم، به صورت انبوه مناطق غیر نظامی بمباران هوایی شدند و نیز برای نخستین بار در این سده کشتار غیرنظامیان هم در ابعادی بسیار گسترده در طول جنگ رخ داد. این جنگ به خاطر شیوهٔ جنگی خاکریزی به ویژه در جبهه غرب نیز شناخته شده است.

جنگ جهانی نخست از برجسته ترین رخدادهای تاریخ بشر است و به صورت مستقیم و غیرمستقیم نقش بزرگی در تعیین تاریخ سده بیستم داشته‌است. این جنگ پایان تعدادی از نظام‌های پادشاهی اروپا را رقم زد و مایه نابودی چهار دودمان پادشاهی هوهنزولرن، هابسبورگ، عثمانی و رمانوف به ترتیب در اتریش-مجارستان، آلمان، عثمانی و روسیه تزاری شد. همهٔ این فرمانروایی‌ها از زمان جنگ‌های صلیبی بر سر کار بودند.

بیشتر تاریخ نگاران بر این باورند که شکست گفتگوها پس از جنگ و «معاهده ورسای» و تحمیل غرامت بسیار به آلمان و دیگر دولت شکست خورده، مایه ی پرورش فاشیسم در ایتالیا و نازیسم در آلمان و زمینهٔ ساز آغاز جنگ جهانی دوم شد.

این جنگ همچنین کاتالیزوری برای انقلاب روسیه بود که بر آینده جهان تأثیر گذاشت و از چین تا کوبا انقلاب‌های سوسیالیستی را دامن زد و از سویی زمینه‌ساز تبدیل شوروی به یک ابرقدرت جهانی شد و آغاز جنگ سرد با آمریکا را دربر داشت.

در شرق با نابودی امپراطوری عثمانی کشور نوینی به نام «ترکیه» پایه‌گذاری شد و سرپرستی موقت مناطق عرب‌نشین تحت حکومت این کشور تا زمان استقلال آن‌ها به بریتانیا و فرانسه واگذار شد. با فروپاشی امپراطوری اتریش در اروپای مرکزی کشورهای تازه‌ای همچون چک اسلواکی و یوگسلاوی تاسیس شدند و دولت لهستان هم دوباره از بخش‌هایی از خاک آلمان، امپراطوری روسیه و امپراطوری اتریش پدید آمد.

جنگ بزرگی در اروپا بین آلمان، یعنی رهبر دولت محور و نیروهای متفقین به رهبری فرانسه و بریتانیا درگرفت. فرمانروایی آلمان به رهبری «قیصر ویلهلم دوم» (1941 - 1859م)، و امپراطوری اتریش - مجارستان بلغارستان که امپراطوری عثمانی نیز به نفع آن‌ها می‌جنگید. آلمان تا آن زمان قوی‌ترین توان نظامی جنگ به شمار می‌آمد.

تا مدت‌ها هیچ یک از دو سوی نتوانستند به پیروزی اصلی دست یابند و جنگ تا چهار سال به درازا انجامید. پیش از پیروزی متفقین نزدیک به 10 میلیون تن کشته شدند. پس از پایان این جنگ در سال 1919 و در همایشی در پاریس، معاهده ورسای امضا شد و تاوان‌های بسیار سنگینی بر بازندگان جنگ تحمیل شد.