نگاهی به تغذیه در جهان
تا اوایل سده 19 مفهوم غذاخوردن فقط پرکردن شکم بود و احساس گرسنگی بشر را وادار می‌کرد تا آنچه را در دسترس خود می‌دید بدون توجه به کمیت و کیفیت آن مصرف کند. شهرنشینی و تشکیل اجتماعات باعث ایجاد تغییرات زیادی در طرز تغذیه بشر شده‌است. اولین اجتماعات و شهرها در میانرودان، آسیای غربی، مصر و یونان بوجود آمدند. شهرنشینهای اولیه کشاورزی و دامپروری را به خوبی می‌دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می‌کردند.
ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به کشاورزی و پرورش دام پرداخته‌است.( آرتور کیت و دکتر ارنست هرتسفیلد در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده‌اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده‌است). در حفاریهایی که در بعضی از نقاط ایران نظیر شوشتر، دامغان، تخت جمشید و تپه سیلک کاشان به عمل آمده نشان میدهد که تاریخ کشاورزی در ایران متجاوز از 6000 هزار سال است.
تاریخچهٔ تغذیه در یونان نشان میدهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند و این جمله به آنان منسوب است که: «برای تقویت روح هرگز جسم را نباید فراموش کرد و باید مردم را با ورزش و غذای مناسب تربیت کرد.» شواهد نشان میدهد که در زمانهای قدیم مردم یونان بیشتر از گیاهان تغذیه می‌کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده‌است. همچنین روغن زیتون را بسیار مصرف می‌کرده‌اند.
در روم قدیم مردم کشاورزی می‌کردند و از غلات، بقولات و میوه و بعضی از انواع سبزیها تغذیه می‌کردند. غلات غذای اصلی آنها را تشکیل می‌داد و مصرف گوشت منحصر به طبقه اشراف بود. در دورانهای بعد یعنی پس از استقرار امپراتوری در روم وضع تغذیه مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف از تغذیه مردم سرزمینهای فتح شده تقلید کرده و در این راه جانب افراط می‌پیمودند. البته این طرز تغذیه مربوط به طبقات مرفه و اعیان بود درحالیکه مردم عادی تغذیه ساده‌ای داشتند. در این زمان حتی کتب آشپزی نیز در روم منتشر شده که کتاب Deipnosphistae اثر Athenaeus در قرن دوم میلادی چاپ شده و طرز تهیه غذاهای گوشتی، سبزیها و اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده‌است.
طی دورانهای مختلف تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون، رژیمهای غذایی حائز اهمیت بسیار بوده و در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی در زمینه تغذیه در دوران بارداری، شیردهی و روزه منعکس شده‌است. بقراط غالباً نصایح و توصیه‌هایی در زمینه مصرف یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می‌کرده‌است و اکثر پزشکان یونان باستان رژیم درمانی را به عنوان بخش مهمی از معالجه بیماریها بکار می‌بردند.
زکریای رازی که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه شناخته شده توصیه‌های مختلفی در زمینه رژیمهای غذایی دارد. همچنین در کتاب حفظ الصحه اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم در دوران مختلف زندگی مطالبی سودمند عنوان شده‌است.
با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته، ولی تا سالهای پایان جنگ جهانی اول هیچ سازمانی که رسماً در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت، تا اینکه در سال 1917 نخستین انجمن مربوط به رژیم‌دانان توسط گروهی از کارشناسان تغذیه آمریکا تأسیس شد. این انجمن برای اولین بار مجله علمی رژیم شناسان را در سال 1925 منتشر کرد. و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد.
دانش‌آموختگان این رشته که رژیم‌شناس (Dietition) نامیده میشوند، باید تمام اطلاعات و دانش خود را در راه کمک به برقراری و بهبود سلامت بشر بکار گیرند.
اصطلاح رژیم درمانی یا درمان با رژیم (Diet-therapy) به معنای استفاده از رژیم غذایی نه فقط برای بیماران بلکه برای افراد سالم نیز است. بدین معنی که افراد سالم نیز باید به نوبه خود از رژیم غذایی مناسب استفاده کنند تا بدین وسیله از ابتلا به سوءتغذیه مصون مانده و از سلامت کامل برخوردار شوند. نیاز انسان به غذا یکی از احتیاجات ذاتی و فیزیولوژیکی است که مهم ترین عامل بقای زندگی و طول عمر بشر می باشد. احتیاج به غذا دایمی است و ارگانیسم را مجبور می کند تا برای به دست اوردن غذا و رفع گرسنه گی کوشش کند. تغذیه صحیح و متعادل نه تنها پدیده رشد را مؤثر می سازد به تندرستی و طول عمر می انجامدبلکه با تاثیر روی اعصاب و روان سبب رشد فکری و نمو نیروهای جوانی می گردد. ترکیب شیمیایی غذایی انسان شامل پروتیین هاو چربی ها و کربوهیدرات ها و مواد معدنی و ویتامین و اب می باشد تا رشد و سلامت یاخته های بدن تامین شود.
گرسنگی به حالتی اطلاق میشود که غذای در دسترس فرد حداقل انرژی لازم برای یک زندگی عادی را فراهم نمیکند.
سو تغذیه به حالتی گفته میشود که غذای در دسترس تامین کننده ضروریاتی مانند پروتئین و ویتامین ها نیست. سو تغذیه به مدت طولانی میتواند باعث شود که فرد از یک عفونت ساده تلف شود.
با این که زنان عمده تولید کنندگان غذا در جهان هستند اما به علت سنتهای فرهنگی و ساختارهای اجتماعی بیش از مردان در معرض فقر و گرسنگی قرار میگیرند. از هر 10 نفر گرسنه در جهان 7 نفر آنها را زنان و دختران تشکیل میدهند.
- گرسنگی و فقر روزانه جان 25000 انسان را میگیرند.
- 852 میلیون نفر در جهان به غذای کافی دسترسی ندارند. این آمار از کل جمعیت آمریکا٬ کانادا و اروپا بیشتر است. از این تعداد 850 میلیون نفر در کشورهای در حال توسعه هستند و یکی از هر سه نفرشان در کشورهای جنوب صحرای آفریقا زندگی میکنند.
- گرسنگی و سو تغذیه عامل شماره یک مرگ و میر در جهان است. تلفات گرسنگی از مجموع تلفات ناشی از ایدز٬ مالاریا٬ و سل بیشتر است.
- هر پنج ثانیه یک کودک بر اثر گرسنگی جان میدهد.
- سالانه 6 میلیون کودک زیر 5 سال بر اثر گرسنگی میمیرند. این آمار برابر کل جمعیت کودکان زیر پنج سال کشور فرانسه است.
- بیش از نیمی از زنان باردار دچار فقر آهن هستند. روزانه 300 زن در هنگام زایمان بر اثر سو تغذیه جان میسپارند.
- سالانه یک میلیون نوزاد بر اثر کمبود ویتامین آ تلف میشوند.
- جهان غذای کافی برای همه آدمها تولید میکند اما بیش از 800 میلیون انسان اسیر گرسنگی هستند.
- سوبسید تنها یک هفته مزرعه داران کشورهای توسعه یافته برابر هزینه یک سال برنامه غذا رسانی جهان تحت نظارت سازمان ملل است.
- هزینه متوسط تامین غذای روزانه در کشورهای توسعه یافته 10 دلار آمریکاست. هزینه سهمیه غذای برنامه سازمان ملل 29سنت در روز است.
- مشکل گرسنگی در جهان در سالهای اخیر بهتر نشده است بلکه بر عکس شدت یافته.
