چرا روزه میگیریم ؟

آسمونی : بسیاری از منتقدین امروز، حال به هر دلیلی که مد نظر دارند، سوالاتی در خصوص فلسفه روزه داری مطرح می کنند و شاید در دل برخی از ماهایی که روزه می گیریم نیز ابهاماتی هر چند کم رنگ در خصوص روزه داری و علت وجوب آن باشد که بد نیست در این نوشتار به صورت مختصر به برخی از این دست مسایل بپردازیم.

اگر بخواهیم به زبان و بیانی ساده  به فلسفه روزه داری بپردازیم تنها گفتن اذان صبح تا اختتام اذان مغرب داده است اما در کلام بزرگان دین و ائمه اطهار(ع) در این خصوص بیانات و فرمایشات کثیر و راه گشایی نقل شده که زوایای این نوع عبودیت را از جوانب گونه گون بررسی و روشن می سازد.

اما آن چه مهم است این که روزه، فواید جسمی و روحی فراوانی دارد، شفابخش جسم و توان بخش جان است، پاک کننده انسان است از رذایل حیوانی، در ساختن فرد صالح و اجتماع بسامان بسیار موثر بوده و در تذهیب و تزکیه نفس و رهانیدن انسان از روزمرگی و واماندگی در نیاز های تن، تاثیر به سزایی دارد. این فریضه، یکی از احکام انسان ساز اسلام است که آگاهی از همه فواید و پی بردن به فلسفه کامل آن همچون سایر احکام الهی برای انسان عادی ممکن نیست، دانش محدود بشر نمی تواند راه گشای همه اسرار نهفته باشد و اندیشه را به پاسخ همه مجهولات رهنمون شود، شاید روزی دانش انسان به حدی از کمال برسد که دریچه تازه ای بر روی وی بگشاید و حکمت ها و دستورات اسلام را فراخ تر از امروزباز شناسد.

بنابراین ندانستن فلسفه احکام الهی نباید ما را از انجام آن باز دارد و موجب نا فرمانی و عصیان شود، چرا که همان قدری که دستور اکید خالق جهان است کافی است تا از این امر مطمئن باشد که خداوند بی نیاز ، هرگز گامی در جهت ضرر و زیان بنده اش یا به سمت بیهودگی و بی هدفی بر نمی دارد. همین طورفواید طبی و بهداشتی روزه که از سودمندی های کوچک این فریضه انسان ساز است به حدی است که شاید نیاز به توضیح و تکرار نداشته باشد و بیشتر مردم کم و بیش از آن آگاهند.

معده و دستگاه گوارش از اندام پرکار بدن آدمی است، با سه وعده غذا که معمول مردم است; تقریبا در همه ساعات، دستگاه گوارش به هضم، تحلیل، جذب و دفع مشغول است. روزه باعث می شود از یک سو این اعضا استراحت کنند و از فرسودگی مصون بمانند و نیروی تازه ای بگیرند و از سوی دیگر ذخایر چربی که زیان های مهلکی دارند تحلیل رفته و کاسته شوند.

 اما عامل بازدارندگی روزه از گناه و نا راستی، شاید از مهم ترین وجوه آن باشد. روزه، عامل موثری است در ایجاد و تقویت روحیه تقوی و پرهیز کاری. تقوی و پرهیزکاری در تربیت و سازندگی و شخصیت اسلامی یک مسلمان نقش بسیار مهمی دارد و برای رسیدن به همین اثر پر ارزش است که بهترین عبادت در ماه صیام و در حال روزه، اجتناب از گناه است. پیامبر بزرگوار(ص) در خطبه ای فضیلت های ماه رمضان را برای مسلمانان بیان فرمودند. علی(ع) پرسید: بهترین اعمال در این ماه چیست؟ پیامبر پاسخ دادند: "الورع عن محارم الله" اجتناب و پرهیز از گناهان.

حکومت غرایز و شهوات بر انسان، خطرناک ترین حکومت هاست و آدمی را اسیر بی اختیار می سازد و به پستی و رذالت می کشاند. مبارزه با سلطه شهوات نفس که در اسلام جهاد اکبر نامیده شده به پایمردی و اراده ای استوار نیاز دارد. پس به خودی خود مشخص می شود که یکی از مهم ترین کارکرد های روزه ، تقویت اراده اوست.

انسان روزه داری که، امساک در خوردن و آشامیدن و خود داری از برخی چیزهای دیگر می کند در واقع با خواهش های خویش می جنگد و در برابر غرایز خود مقاومت می کند. تمرین این عمل ، اراده و تصمیم را در انسان نیرومند می سازد و جان را از قید حکومت و سلطه هوس ها و خواهشها می رهاند. روزه موجب می شود حکومت شهوات و امیال شیطانی جای خود را به حکومت تقوی و پیروی از دستورات الهی بدهد و هوس ها و شهوات در جان آدمی به نورانیت و روشنی باطن تبدیل شود. در سایه همین صفا و پاکی حاصل از روزه است که روزه دار با خود آگاهی، نه تنها دهان و شکم را از خوردن و آشامیدن، که دست و پا و چشم و گوش و زبان و همه اعضای خویش را از آن چه خدا حرام فرموده نگاه می دارد و می تواند به آن درجه از تقوی نایل آید که حتی از اندیشه و فکر گناه نیز دوری گزیند و این اوج نورانیت روزه است.

در یک کلام خداوند، روزه را برای آزمایش اخلاص مردم مقرر و فرض فرموده است، و کسی که به پیشگاه حضرت حق اخلاص ورزد، تمامی اوصافی که در فلسفه روزه بیان شده است شامل حالش می شود و روزه، کاملا با اخلاص روزه دار، در رابطه است. پس روزه، کارخانه انسان سازی و نکویی پروری است که پله پله وی را به سوی انسان بهتری بودن ترقی می دهد و از هر گونه غرور و اشتباهی مصونش می دارد..

1 ـ روزه روح تقوا و پرهیزگاری را در انسان پرورش می دهد و مایه پاکی درون می گردد

"کُتِبَ عَلَیْکُم الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقوُنَ" 

«روزه بر شما نوشته شد همان گونه که بر کسانی که قبل از شما بوده اند نوشته شده، تا پرهیزگار شوید.»

2ـ روزه تحمل گرسنگی و تشنگی زودگذر است و پاداش آن ایمنی از آتش جهنم و برخورداری از بهشت و نعمت های بی انتهای الهی و سیراب شدن همیشگی می باشد. پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) می فرماید:

"اِنَّ فِی الْجَنَّةِ باباً یُقالُ لَهُ الرَّیانُ یَدْخُلُ مِنْهُ الصّائِموُنَ یَوْمَ القِیامَةِ"

«در بهشت دری است به نام «ریّان» (سیراب شدن) که فقط روزه داران از آن وارد بهشت می شوند.»

3ـ روزه موجب وسعت رزق و رفع فقر و تنگدستی می شود; چنانکه شخصی خدمت امام کاظم(علیه السلام) شرفیاب شد و عرض کرد: یابن رسول الله فقیر و تنگدست هستم.

حضرت فرمود: "صُمْ وَ تَصَدّق" «روزه بگیر و صدقه بده.»

4ـ روزه از نظر بهداشتی مایه صحت و سلامت بدن می باشد. چنانکه رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) می فرماید:

«صوُمُوا تَصِحّوُا» «روزه بگیرید تا سلامت باشید.»

امروزه در طب ثابت شده است که بسیاری از امراض از قبیل مرض قند، بیماری های پوستی، کلیوی، چربی خون با امساک و روزه درمان می شود.

5ـ روزه از بعد اخلاقی، غرایز را تعدیل و روح انسان را شفاف و پاک و اراده او را قوی می سازد.

6ـ روزه از بعد اجتماعی موجب توجه و احسان به دیگران می شود; چه اینکه رنج گرسنگی و تشنگی روزه دار ثروتمند را متوجه مستمندان و نیازمندان می نماید.

7ـ روزه موجب می شود تا روزه دار هنگام ملاقات پروردگار خشنود و خرسند باشد. پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود:

"لِلصّائمِ فَرحَتانِ، حینَ یُفْطِرُ و حینَ یَلْقی ربَّهُ"

«برای شخص روزه دار دو شادی است، یکی هنگامی که افطار می کند و دیگری هنگامی که پروردگارش را ملاقات کند.»