این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست

با توجه به آغاز ماه محرم در این مقاله از آسمونی می خواهیم نکاتی در مورد زندگی امام حسین (ع) و اینکه چرا مظلومیت امام حسین (ع) عالم گیر شده است و همچنین مسائل بسیار مفیدی در مورد امام حسین (ع) عنوان کنیم. از شما همراهان خوب آسمونی دعوت می کنیم تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید

چرا امام حسین ـ علیه السلام ـ را مظلوم می گویند؟

مظلوم به کسی گفته می شود که در حق او ستم شده و مورد ظلم قرار گرفته است. انبیا و پیامبران الهی و اوصیا و جانشینان آن ها همه مظلوم بوده اند زیرا در حق آنان ستم شده و به پیام های الهی و رهایی بخش آن بزرگواران آن گونه که سزاوار بود عمل نشده و مردم نادان و به ویژه جبّاران در طول تاریخ آنان را مورد آزار و شکنجه های مختلف جسمی و روانی قرار داده اند در حالی که آن ها برای هدایت مردم و رهایی آنان از چنگ شیطان و شقاوت و بدبختی آمده بودند و دوست داشتند همه، سعادت مند گردند. و لذا قرآن در باره پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ می فرماید: «قطعاً برای شما پیامبری از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بیفتید، به «هدایت» شما حریص، و نسبت به مومنان، دلسوز و مهربان است». و تردیدی نیست که بیشترین ظلم و ستم در تاریخ در حق رسول خدا صورت گرفته و به طور قطع می توان گفت که آن بزرگوار از همه مظلوم تر بوده است زیرا تمام ستم ها و ظلم هایی که در حق اهل بیت آن حضرت روا داشته شده در حق او نیز می باشد و به همین جهت است که در پایان زیارت شریفه عاشورا می خوانیم: «اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و آخر تابع له علی ذلک»  پروردگارا لعنت فرست بر اول ظالمی که در حق محمد و آل محمد ـ صلی الله علیه و اله و سلم ـ ظلم و ستم کرد (در نادیده گرفتن حق آن بزرگوار و عدم رعایت حقوق اهل بیت او) و آخرین ظالمی که از آن ظالم نخستین پیروی و تبعیت کرد.

و در خصوص حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ از رسول خدا نقل شده که فرمود: «فانت اول من تلحقین بی مظلومة...» تو (ای فاطمه) اول کسی هستی (از اهل بیت من) که به من ملحق خواهی شد در حالی که مظلومه هستی. و نیز در زیارت آن بانوی جلیله می خوانیم «السلام علیک ایتها المغصوبه المظلومه ...» و در زیارت مطلقه امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ می خوانیم: «اللهم صل علی محمد و اهل بیته المظلومین ....» و به امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ در زمان حیات آن بزرگوار، مظلوم گفته شده است چنان چه از جناب ابوذر غفاری «سوال شد که ما می دانیم چه کسی محبوب ترین اصحاب به رسول خدا بود، چه کسی نزد تو از همه محبوب تر است؟ گفت: هذا الشیخ المضطهد حقه، یعنی علی بن ابی طالب» و از نبی اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل شده که به علی ـ علیه السلام ـ فرمود: «یا علی انت المظلوم بعدی من ظلمک فقد ظلمنی...» و در روایات متعددی این تعبیر از رسول خدا نسبت به امیر المؤمنین وارد شده است. پس ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ و در رأس همه پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ مظلوم بوده و به همه آن بزرگواران مظلوم گفته می شود.

اما اینکه امام حسین ـ علیه السلام ـ بیش از دیگر معصومین در اجتماعات مسلمانان و شیعیان به مظلومیت شهرت یافته است به خاطر اوج ستم و بی رحمی و ظلمی است که بر آن بزرگوار و اصحاب و فرزندان و اهل بیت او روا داشته شده است به گونه ای که بر اساس روایات معتبر و صحیح، آسمان و زمین و آن چه در آن بود به جهت عظمت ظلم و ستمی که بر آن حضرت شد متأثر گردیده و چنان چه در زیارت شریفه عاشورا می خوانیم: «... ای ابا عبد الله همانا تعزیت تو (در عالم) بزرگ و مصیبت تو در جهان بر ما شیعیان و تمام اهل اسلام سخت و ناگوار بود و تحمل آن مصیبت بزرگ در آسمان ها بر همه اهل آسمان ها سخت و دشوار بود... و مصیبت شما در عالم اسلام بلکه در تمام آسمان ها و زمین چه قدر بزرگ بود و بر عزادارانش تا چه حد سخت و ناگوار گذشت...» و در کتب معتبر تاریخی نقل شده است که بعد از شهادت آن بزرگوار هنگام عبور قافله اسراء در یکی از منازل سر بریده او با راهب مسیحی سخن گفت و فرمود: «.... من فرزند علی مرتضی و فرزند فاطمه زهرا هستم و من مقتول و کشته شده در کربلا هستم و من مظلومم و عطشان ....» و از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده که فرمود: «... ما اصیب ولد فاطمه و لا یصابون بمثل الحسین هیچ کدام از فرزندان و اولاد فاطمه ـ سلام الله علیها ـ مثل حسین ـ علیه السلام ـ دچار مصیبت (و رنج) نشده و نخواهند شد. پس ائمه ما همه مظلوم اند و لکن حسین مظلوم ترین آن هاست همان گونه که امام صادق فرمود و نیز از امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ نقل شده که فرمود: روزی چون روز شما «در مصیبت و سختی» نیست ای ابا عبدالله

چرا به امام حسین(ع) ثارالله می گویند؟

آیا اطلاق " ثارالله " به امام حسین(ع)، ریشه قرآنی و روایی دارد؟ «ثار» از ریشة «ثَأر» و «ثُؤره»، به معنای انتقام و خون خواهی و نیز به معنای خون است.

1) برای «ثارالله»، معانی و وجوه مختلفی ذکر شده که هر یک تفسیر خاص خود را دارد و در مجموع به این معناست که خداوند، ولی خون آن حضرت است و خود او، خون آن بزرگوار را از دشمنانش طلب می‌کند؛ زیرا ریختن خون سیدالشهدا در کربلا، تجاوز به حریم و حرمت الهی و طرف شدن با خداوند است. به طور کلی، از آن جهت که اهل بیت(ع) «آل الله» هستند، شهادت این امامان و ریخته شدن خونِ آنان، متعلق به خداوند است.

اگر چه این واژه در قرآن نیامده است، اما می‌توان آن را با آیات قرآنی، این گونه توجیه کرد که خداوند می‌فرماید: «من قتل مظلومًا فقد جعلنا لولیه سلطَنًا ؛ آن کس که مظلوم کشته شده، برای ولی‌اش، سلطه (و حق قصاص) قرار دادیم».

هر کسی (صرف نظر از مسلک و مذهبش)، اگر مظلومانه کشته شود، صاحبان خون او، حق خون خواهی دارند و از آن جا که اهل بیت(ع)- به ویژه امام حسین(ع) - مظلومانه و در راه ایمان و حق و خداوند، کشته شده‌اند و جان به جان آفرین تسلیم کرده‌اند، در واقع، «ولی دم» و خون خواه آنان، خود خداوند است.

بنابراین، «ثارالله» به این معناست که خون بهای امام حسین علیه السلام، متعلق به خداست و او کسی است که خون بهای امام حسین(ع) را خواهد گرفت. این واژه، حاکی از شدت همبستگی و پیوند سیدالشهدا(ع) با خداوند است که شهادتش همچون ریخته شدن خونی از قبیلة خدا می‌ماند که جز با انتقام گیری و خون خواهی خدا، تقاص نخواهد شد.

2) اگر «ثار» به معنای خون باشد، قطعاً مراد از «ثارالله»، معنای حقیقی نیست؛ بلکه یک نوع تشبیه، کنایه و مجاز است؛ چون مسلّم است که خدا موجودی مادی نیست تا دارای جسم و خون باشد؛ پس این تعبیر، از باب تشبیه معقول به محسوس است؛ یعنی همان گونه که نقش خون در بدن آدمی، نقشی حیاتی است، وجود مقدس امام حسین علیه السلام نسبت به دین خدا نیز چنین نقشی دارد و احیای اسلام، با نهضت عاشورا بوده است.

3) شاید بتوان در این باره با نگاه عرفانی مستند به روایات نیز به نتیجه ای نورانی دست یافت. از امام علی(ع) نیز به «اسدالله الغالب» و «یدالله» تعبیر شده است و در حدیث «قرب نوافل» از پیامبر(ص) روایت شده که خداوند فرمود:

«بندة من، به چیزی دوست داشتنی‌تر از واجبات، نزد من اظهار دوستی نمی‌کند و همانا او با نوافل نیز به سوی من اظهار دوستی می‌کند؛ پس آن گاه که او را دوست بدارم، گوش او می‌شوم که با آن می‌شنود و دیدة او می‌شوم که با آن، می‌بیند و زبان او می‌شوم که با آن سخن می‌گوید و دست او می‌شوم که با آن، ضربه می‌زند و پای او می‌شوم که با آن راه، می‌رود. اگر به درگاه من دعا کند، او را دوست خواهم داشت و اگر از من درخواست کند، به او عطا می‌کنم».

از این روایت به خوبی آشکار می‌شود که اولیای خداوند، «خلیفه» او بر روی زمین و مظهر افعال الهی‌اند. خداوند، جسم نیست؛ اما آن چه را که اراده می‌کند انجام بدهد، از طریق دست اولیای خود، به ظهور می‌رساند و کمکی را که می‌خواهد به سوی بنده ای بفرستد، با پای اولیای خود می‌رساند و خونی را که می‌خواهد از سوی خود، برای احیای دین خودش ریخته شود، از طریق شهادت اولیای خودش، ظاهر می‌سازد. از این رو، همان طور که دست امام علی(ع) دست قدرت خدا و «یدالله» است، خون امام حسین(ع) نیز خون خدا و «ثارالله» است.

از این رو، در زیارت عاشورا، چنین می‌خوانیم: «السلام علیک یا ثار الله و ابن ثاره و الوتر الموتور؛ سلام بر تو ای خون خدا و فرزند خون او! سلام بر تو ای یگانة دوران»! همان گونه که ابن قولویه در زیارت هفدهم و بیست و سوم امام حسین علیه السلام این فقره را نقل می‌کند: «و انک ثار الله فی الأرض و الدم الذی لا یدرک ثاره أحد من أهل الأرض و لا یدرکه الا الله وحده».

همان گونه که نقش خون در بدن آدمی، نقشی حیاتی است و بود و نبودش، زندگی و مرگ او را رقم می‌زند، وجود مقدّس امام علی و امام حسین(ع) نزد خدا و در دین او، چنین نقشی دارند و اگر آن حضرت نبود، اسلام نبود و اگر حسین(ع) نبود، اسلام و تشیّع نبود.

آری، تا یاد و نام سیّدالشّهدا(ع) زنده و بر سر زبان‌هاست، تا عشق حسین علیه السلام در دل‌ها می‌تپد، تا آتش محبت و ولایت او در قلوب انسان‌ها مشتعل است، تا فریاد «یا حسین» بر بلندای آسمان‌ها و زمین، طنین انداز است، نام و یاد خدا، زنده و پایدار است؛ چون او، همة هستی خود را در راه خدا، انفاق و ایثار کرد؛ سیمای ننگین ریاکاران و تحریف گران زمان را آشکار نمود و نقاب از چهرة زشت آن‌ها برداشت و اسلام ناب نبوی و علوی را نمایاند. خون او، شرافت «ثارالله» را گرفت.

ثارالله در فرهنگ شیعه

در فرهنگ شیعه خون حسین به عنوان نماد عزت، حق طلبی و ظلم ستیزی شناخته می‌شود و در طول تاریخ با هویت شیعه پیوند خورده است. به عنوان مثال در جریان انقلاب اسلامی ایران شعار «خون حسین می‌جوشد، خمینی می‌خروشد» یادآور این مفهوم و نمایانگر اثر آن در برانگیختن شیعیان است.

این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست ...

ای دل خسته! گرت عقده عالم به گلوست

آستان‌بوس حرم باش و بپرس از در دوست

کیست این مایه امّید که دل خانه اوست

دل عالم همه مشتاق حرمخانه اوست

دل هر کس که حسینی است ز خود بی‌خبر است

بس که آن جلوه توحید مرا در نظر است

هر خداجوی تمسک به ولایش دارد

هر دلی میل سوی کرببلایش دارد

من ندانم که چه سری است که در خانه اوست

داستان تو و غم، صحبت سنگ است و سبوست

**این حسین کیست که عالم همه دیوانه‌ اوست

این چه شمعی است که جان‌ها همه پروانه‌ اوست

کشته عشق حسین از همه کس زنده‌تر است

هر کجا می‌نگرم نور رخش جلوه‌گر است

هر کجا می‌گذرم جلوه مستانه اوست

این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست