موسیقی چیست؟

  موسیقی هنر بیان احساسات به وسیله ی صداهاست. موسیقی تراوش احساسات و اندیشه‌های آدمی و مبین حالات درونی وی می‌باشد. موسیقی یا ترانه به هر نوا و صدایی گفته می‌شود که شنیدنی و خوش‌آیند باشد و انسان یا موجودات زنده را دچار تحول کند. موسیقی بیان احساسات انسان است به وسیله اصوات. موسیقی هنری است دارای نوا و سکوت. ارائهٔ تعریف آکادمیک موسیقی موضوعی است که برای قرن‌ها مورد بحث و کشمکش صاحبنظران بوده است. همچنان هیچ تعریفی از موسیقی وجود ندارد که مورد قبول همهٔ اهل این هنر باشد. طبق یکی از پذیرفته‌شده‌ترین این تعاریف، موسیقی به اصواتی گفته می‌شود که آگاهانه تولید شوند. شنیدن یک آهنگ آرام بخش و جذاب می‌تواند پایان‌پذیر خستگی‌ روزانه شما باشد. واژهٔ موسیقی ریشهٔ یونانی دارد و گرفته شده از کلمه Mousika و مشتق از کلمه Muse می‌باشد و در عربی قَی تلفظ می‌شود. از زمان منصور خلیفهٔ عباسی توجه به آثار یونانی آغاز شد و سپس در دوران هارون پنجمین خلیفهٔ عباسی (198-218 هـ) با تأسیس بیت‌الحکمه به اوج خود رسید. مقارن همین دوران بوده است که واژهٔ موسیقی راه یافته و به‌تدریج جایگزین غناء عربی شده است.

موسیقی به دو بخش تقسیم می شود

- موسیقی ضربی - موسیقی بی ضرب

موسیقی ضربی به موسیقی هایی گفته می‌شود که دارای وزن باشد مانند آهنگ هایی که برای رقص ساخته شده باشد؛ پیش در آمد، مارش و غیره. موسیقی بی ضرب آن است که دارای وزن معین و معلومی نباشد که بهترین نمونه آن آوازهای موسیقی ایرانی می باشد.

موسیقی از دید بزرگان

براساس مدارک موجود واژۀ موسیقی و هم‌خانواده‌های آن در مفاتیح‌العلوم خوارزمی و رسالهٔ موسیقی اخوان‌الصفاء دیده می‌شود که هر دو متعلق به سدهٔ چهارم هجری (دهم میلادی) است. خوارزمی در تعریف موسیقی می‌گوید: موسیقی به معنی پیوند آهنگ‌هاست... تعریف سادهٔ موسیقی یا صداهای موسیقایی، صداهای خوشایندی می‌شود که انسان از شنیدن آنها احساس لذت می‌کند. با بالا رفتن سطح فرهنگ و هنر معلوم شد صداهای خوشایند، صداهایی هستند که از نظمی خاص پیروی می‌کنند و بین آنها نسبت‌های معینی وجود دارد. برای همین عدد در موسیقی دارای اهمیت بسیاری است. تا جائی‌که فیثاغورث معتقد است که عدد اصل وجود در آفرینش است. پیروان او اجسام را هر یک عدد می‌داشتند و معتقد بودند که چون کرات آسمانی و افلاک از یکدیگر فاصله‌های معینی دارند، از نسبت آنها نغمه‌ها ساخته می‌شود و آوازها در اصل ناشی از حرکت افلاک هستند. مرحوم خالقی در کتاب نظی به موسیقی می‌نویسد: ”موسیقی صنعت ترکیب اصوات و صداهاست به‌طوریکه خوشایند باشد و سبب لذت سامعه و انبساط و انقلاب روح گردد.“ ابوعلی‌سینا می‌گوید: موسیقی علمی است ریاضی که در آن از چگونگی نغمه‌ها، از نظر ملایمت و تنافر و چگونگی زمان‌های بین نغمه‌ها بحث می‌شود تا معلوم شود که لحن را چگونه باید تألیف کرد. ابونصر فارابی در احصاءالعلوم موسیقی را علم شناسایی الحان می‌داند که شامل دو علم است: یکی علم موسیقی عملی و دیگری علم موسیقی نظری. امروزه نیز این تقسیم‌بندی در موسیقی وجود دارد. افلاطون در تعریف موسیقی می‌گوید: ”موسیقی یک ناموس اخلاقی است که روح و جهانیان و بال به تفکر، و جهش به تصور، و ربایش به غم و شادی، و حیات به همه می‌بخشد.“ و بتهوون در تعریف زیبای خود می‌گوید: موسیقی مظهری است عالی‌تر از هر علم و فلسفه‌ای، موسیقی سنتی ایران شالم قطعاتی است که در مجموع به‌عنوان ردیف موسیقی ایرانی گفته می‌شود. امتیاز موسیقی ایرانی در امکانات وسیع مقامی و ملودی‌های غنی آن است. این موسیقی هنری است بسیار ظریف و عمیق.

براستی موسیقی چیست؟

براستی موسیقی چیست؟ چگونه تعریف می‌شود؟ آیا واقعا موسیقی ملودی تکنواخت و نوای سازهای مختلف است، که طنینی به صدای خواننده بدهد و دنگ و دونگی باشد برای پوشاندن صدای ناهنجارش؟ ولی نه، موسیقی فراتر از تعریف در الفاظ است و شگفتی آن نیز در همین است. موسیقی جبران ناکامی‌های زبان است و شیوه‌ای برای بیان احساسات ناملموس. احساساتی که نمی‌دانیم چه هستند… آنجا که زبان از گفتن باز می‌ماند، موسیقی مأمنی می‌شود برای روح، و زبانی می‌شود برای بیان احساسات و ناگفته‌های ناشناخته… موسیقی هر چه هست، سرچشمه‌ای از درون انسان دارد و مخلوقی است که «از روح آدمی جان گرفته و به روح آدمی جان می‌دهد» موسیقی، طنین از دل برآمده‌ای است که لاجرم بر دل می‌نشیند. ولی از چه دلی برآمده و بر چه دلی می‌نشیند؟ روح پویا و احساسات متغیر که ارتباطی مستقیم با شرایط سنی، حوادث گوناگون و … دارد چه می‌گوید و چه می‌خواهد؟ شاید نداند «چه می‌خواهد» ولی آنچه را که می‌خواهد می‌شناسد. در هر لحظه به موسیقی گوش می‌دهیم، از آن لذت می‌بریم و همین کافیست… البته موسیقی فقط غذای روح و زبان احساسات نیست، بلکه درمانی برای جسم نیز هست. تحقیقات نشان داده است موسیقی که ترکیبی از صداهای گوناگون است، بر روی عملکرد و متابولیسم بدن تأثیر می‌گذارد و اثری مستقیم بر روی بخشهای اصلی بدن از جمله غدد گوناگون، قلب، دستگاه تنفسی، مغز و … دارد و موسیقی به عنوان ترکیبی «منظم» و «زیبا» از اصوات، تأثیری مثبت بر روی جسم نیز می‌گذارد. ولی شناخت تأثیرات مستقیم آن بر روی بدن نیاز به ورود به دنیای علم موسیقی درمانی دارد. البته ارتباط روح و جسم انسان باز هم به ما می‌گوید که در هر لحظه، لذت بردن روح از یک موسیقی مترادف است با تأثیر مثبت آن بر روی جسم انسان…

روح انسان است که زیبایی موسیقی را می‌فهمد و این روح است که مانند یک استاد خبره‌ی زیباشناسی در مورد موسیقی قضاوت می‌کند.

زیبایی‌شناسی در موسیقی دارای دو جنبه‌ی تحلیلی و ترکیبی است. زیبایی‌شناسی تحلیلی مربوط به زیبایی اصوات و نوای سازهاست و موج برخاسته از پیانو و ناله و افغان ویولن و کمانچه و … همه واژه‌های زیبایی هستند برای گفتن سخنی زیبا، ولی بعد ترکیبی موسیقی برمی‌گردد به «نظم» و «آهنگی» که هنرمند با کنار هم چیدن نت‌ها و آواها می‌آفریند. در جنبه‌ی ترکیبی است که هنرمند معنا پیدا می‌کند و موسیقی سخن می‌گوید و جمله‌ای زیبا می‌شود از واژه‌های زیبا… حتی اگر واژه‌های اصوات نیز زیبا نباشند، جمله زیباست و اگر صدای ساز زیبا نیست، هنرمند آهنگی زیبا از آن می‌آفریند، براستی که هنر همین است و نه نواختن ساز و نه دامبول و دیمبول… دریغا که این هنر در سرزمین هنر و موسیقی گم شده است، اگر هم هست، محو، ثابت و بی‌حرکت است و این ثبوت در گذر زمان و تحول انسان از بین خواهد رفت. افسوس که آوایی از «چنگ» و «عود» و «نای» و … توسط «نکیسا» و «باربد» زمان آفریده نمی‌شود… و باز افسوس که در طاق بستان زمان، تصویری از خسرو پرویزی نیست که به نوای چنگ و عود گوش بسپارد و به هنرمندان ارج نهد… دریغا که آوای سه‌گاه، ماهور و شور در هیاهوی روزگار محو و بی‌نشان شده است… ولی «کجاست حرکت؟»، «کو اقدام؟»… شاید افسوس را باید به همین دلیل خورد… - منابع: - پورتال آسمونی - اطلاعات جامع موسیقی: نوشته: بهرام نفری - مصطفی کمال پور تراب، تئوری موسیقی ، نشر چشمه - www.guitar4all.com - فرهنگ معین نظر شما در مورد موسیقی و نواهای خوش چیست؟