تالاب ؛ محیطی سرشار از زندگی گیاهی و جانوری

تالاب چیست؟

تالاب‌ ها محیط‌هایی هستند که مشخصاتشان چیزی میان خشکی و آب است. تالاب‌ها ممکن است همواره دارای آب باشند یا اینکه گاه خشک و گاه آب‌دار باشند. برخی تالاب‌های نزدیک دریا با جزر و مد تغییر وضعیت می‌دهند.

کنوانسیون رامسر معاهده‌ ای بین‌المللی است که در 1971 امضا شده‌است به منظور حفظ و نگهداری تالاب‌ها می‌باشد. در این کنوانسیون فهرستی از تالاب‌های مهم جهان نیز تهیه شده که به «فهرست رامسر» شهرت دارد. در این فهرست بریتانیا با 164 تالاب از لحاظ تعداد و کانادا با 130 هزار کیلومتر مربع تالاب، از لحاظ وسعت رکورددار است. مقر دائمی کنوانسیون در گلند، سوئیس اس‍ت.

تالاب‌ ها در ایران

وضعیت آلودگی تالاب‌ها در ایران همواره مورد نقد بسیاری از دوستداران محیط زیست در این کشور است. عدم مدیریت پسماندها و فاضلاب‌ها در محیط تالابی، قطعه قطعه کردن تالاب، آتش زدن حوضچه‌های نفتی در تالاب از ابتدای حضور تا کنون و تخلیه پسماندهای نفتی در محدوده تالابی که از تخلفات میدان نفتی آزادگان در هورالعظیم است، عدم ارائه برنامه‌های احیایی و… از بحث‌های این فعالان محیط زیست است. فعالان زیادی در این حوزه، بارها به این مسائل پرداخته‌اند.

گری لوییس هماهنگ‌کننده مقیم سابق سازمان ملل متحد در ایران اعتقاد دارد که در یک قرن گذشته دو سوم تالاب‌های دنیا از بین رفته‌اند و اکنون فقط 33 درصد از کل تالاب‌های 100 سال گذشته باقی مانده‌است.

وی با بیان این موضوع که مشکل نابودی تالاب‌ها تنها مختص ایران نیست بلکه کشورهای زیادی درگیر این موضوع هستند اعتقاد دارد در مدت دو سال گذشته اقدامات خوبی در زمینه حفاظت از تالاب‌ها در ایران انجام شده و مباحث محیط زیستی ارتقا یافته‌است.

انواع تالاب

• باتلاق زمینهای آبدار یا خیس پر از گیاه و درخت.
• مانداب یا هور با آبی راکد و باز و گیاهان کوتاه بیشتر از جنس علف و نی.
• خلاش آبگیری است که رستنی‌های آن پوسیده باشد.
• خلنگزار تالاب‌هایی به شکل خارستان.
• لشاب تالابی نیزاری است که آب آن از گیاه آکنده شده و هوای کمی می‌گیرد.
• تالاب‌های مصنوعی که برای سیلگیری رودخانه‌ها و دریاها درست می‌شود، مانند پروژه‌های چاه‌نیمه در سیستان.
• آب‌بندان گونه‌ای از تالاب‌های مصنوعی ساخته دست بشر برای پرورش ماهی و ذخیره آب.

از بین رفتن تالاب‌ ها

یک تحقیق جهانی اخیر نشان می‌دهد که حدود 87 درصد تالاب‌های جهان در سیصد سال گذشته از بین رفته‌اند. دلیل اصلی این پدیده استفاده از زمین تالاب‌ها برای کشاورزی بوده‌است. از میان رفتن تالاب‌ها خطرات جدی برای گونه‌های گیاهی و حیوانی که برای زندگی به این محیط وابسته هستند دارد.