ورزش واترپلو

واترپلو (Water polo) یک ورزش گروهی است که با استفاده از توپ در آب برگزار می‌شود. که در آن دو تیم با 6 بازیکن و یک دروازه‌بان در هر تیم به همراه 6 بازیکن ذخیره در این ورزش شرکت می‌کنند و در محوطه‌ای درون استخر به ابعاد 20در 30 متر بازی می‌کنند. بازیکنان باید با شنا کردن حرکت کنند. این بازی در 4 زمان 8 دقیقه‌ای برگزار می‌شود. برنده تیمی است که در این 4 زمان توپ‌های بیشتری را وارد دروازهٔ حریف کند.

تاریخچه واترپولو

واترپلو در دهه 1870 در بریتانیا اختراع شد و نخستین قواعد آن در اسکاتلند و انگلیس ایجاد شد، اولین بازی بین‌المللی بین تیم‌های ملی این دو کشور در سال 1890 در لندن برگزار و با پیروزی اسکاتلند به پایان رسید. ترجمه تحت‌اللحفظی واترپلو به معنای «چوگان آبی» است. این رشته نخستین ورزش گروهی بود که در سال 1900 وارد المپیک شد که با قهرمانی بریتانیا همراه بود. حاکمیت بریتانیایی‌ها بر این رشته بعدها از میان رفت و کشورهایی چون مجارستان، ایتالیا، هلند و کشور‌های اروپای شرقی به قدرت‌های اول این رشته بدل شدند. ورود واترپلوی زنان به بازی‌های المپیک در المپیک 2000 سیدنی صورت گرفت. ادارهٔ این ورزش در سطح بین‌المللی بر عهده فدراسیون بین‌المللی شنا با نام اختصاری «فینا» است. طول استخر واترپلو در مسابقات بین‌المللی 30 و عرض آن 20 متر است. دروازه‌ها 3 متر عرض دارند و 90 سانتی‌متر از سطح آب ارتفاع دارند. وزن توپ هم 400 تا 450 گرم است. در مسابقات زنان از استخر کوچکتری به طول 25 و عرض 17 متر استفاده می‌شود.^[1]

مهارت‌های اولیه

برای انجام ورزش واترپلو ورزشکار باید در بعضی کارها مهارت داشته باشد. اولین فاکتور لازم برای شروع این ورزش، مهارت در شنا است. در این ورزش، بازیکنان باید بتوانند طول 30 متری استخر را بارها و بارها شنا کنند. نوع شنا کردن بازیکنان واترپلو با شنای کلاسیک متفاوت است. در این روش بازیکنان از یک استیل آزاد استفاده می‌کنند به طوری که هنگام شنا کردن همیشه سر آنها از آب بیرون خواهد بود تا بتوانند بر بازی مسلط باشند. مهارت دومی که بازیکنان باید به دست آورند، شیوه کنترل توپ با یک دست است. همچنین این ورزشکاران باید بتوانند توپ را با هر دو دست خود کنترل کنند. مهارت دیگری که ورزشکاران این رشته باید داشته باشند، نوعی پا دوچرخه‌است که در آن حرکات پا به صورت دایره وار انجام می‌شود. در این حرکت که ورزشکاران از آن برای نگه داشتن خود روی سطح آب استفاده می‌کنند، انرژی بسیار کم مصرف می‌شود. ورزشکاران ورزش واترپلو باید از تمرکز و سرعت عمل بالایی برخوردار باشند تا بتوانند بر تیم حریف غلبه کنند.

قوانین ورزش واترپلو

هر تیم از 13 بازیکن تشکیل شده‌است که شامل هفت بازیکن اصلی و شش بازیکن ذخیره‌است. بازیکنان اصلی دارای یک دروازه بان و شش بازیکن زمین هستند. این شش بازیکن می‌توانند هم در نقش حمله و هم در نقش دفاعی ظاهر شوند و جای مخصوص به خود ندارند. یکی از قوانین مهم واترپلو این است که بازیکنان زمین اجازه ندارند توپ را با دو دست بگیرند و باید آن را فقط با یک دست کنترل کنند. در فاصله دو متری از دروازه بان‌های هر تیم نشانه‌هایی به نام خط دو متری وجود دارد. بازیکنان تیم مقابل اگر توپ نداشته باشند نباید وارد این محوطه شوند. مدت زمان بازی برای آقایان در جهار ست هشت دقیقه‌ای و برای خانم‌ها چهار ست چهار تا شش دقیقه‌ای است.

اثرات مفید بدنی

واترپلو ورزشی آبی و تیمی است. بنابراین از یک طرف باعث بروز آثار ورزش شنا می‌شود و از طرف دیگر اثر مفید ورزش‌های توپی را به همراه دارد. بازیکنان این رشته باید از قدرت و سرعت بالایی برخوردار باشند. در این ورزش تمام اعضای بدن مانند یک زنجیر عمل می‌کنند. یعنی ورزشکار باید از تمام عضلات خود کمک بگیرید تا بتواند نیروی لازم را به توپ وارد کند. اعضای مختلف بدن مثل دست‌ها، لگن و پاها باید بتوانند حرکات چرخشی خاصی را انجام دهند. بنابراین علاوه بر قدرت، انعطاف پذیری نیز در این ورزش لازم و ضروری است. بعضی از حرکات باعث می‌شوند سرعت توپ افزایش یابد مثل چرخش مناسب در ناحیه کمر و شانه و همچنین قدرت به عقب بردن بازوها و آرنج و توانایی خم کردن مچ دست. به دست آوردن مهارت در این زمینه‌ها نیاز به تمرین فراوان دارد. بازیکنان علاوه بر قدرت و انعطاف پذیری باید از تمرکز کافی و قدرت طراحی نقشه برای تمرکز بر حریف هم برخوردار باشند. بنابراین به طور خلاصه می توان گفت که ورزش واترپلو دارای اثرهای مفید زیر است:

• افزایش قدرت بدنی به خصوص در ناحیه عضلات ران، بازوها و مچ دست
• افزایش انعطاف پذیری
• افزایش سرعت عکس العمل در پاسخ به محرک‌ها
• افزایش قدرت تمرکز، هماهنگی و طراحی نقشه

آسیب‌های ورزش واترپلو

برخی از اسیب‌های واترپلو ناشی از انجام این ورزش در آب است مثل حساسیت و قرمزی چشم، آفتاب سوختگی و عفونت‌های پوستی. اما از آسیب‌های شایع و مخصوص به این ورزش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کشیدگی تاندون‌های شانه: این آسیب بسیار شایع است زیرا ورزشکاران برای افزایش قدرت و سرعت پرتاپ توپ به عضلات و تاندون‌های این ناحیه فشار زیادی وارد می‌کنند و باعث کشیدگی و گاهی پارگی تاندون‌های این ناحیه می‌شوند.
• آسیب به انگشتان: سرعت سریع توپ و برخورد آن با انگشتان دست ورزشکاران باعث ضرب دیدگی، کبودی و حتی بروز زخم و شکستگی در این نواحی می‌شود.
• آسیب ناحیه صورت: واترپلو ورزش پر برخوردی است و ورزشکاران به سهو یا به عمد ضرباتی را به بازیکن حریف وارد می‌کنند. در نتیجه کبودی زیر چشم و پارگی لب از جمله آسیب‌های شایع است.

عواملی که سبب بروز آسیب بیشتر می‌شوند 

• نداشتن بنیه و انعطاف پذیری لازم برای این ورزش
• بی تجربگی و مهارت ناکافی در اجرای تکنیک‌ها
• استفاده نکردن از وسایل ایمنی مثل کلاه ایمنی و وسایل حفاظتی از گوش و دهان

پیشگیری از آسیب ها 

رعایت چند نکته از بروز آسیب بدنی جلوگیری می‌کند:

• منظم ورزش کنید تا بدن شما برای این ورزش قدرت و انعطاف پذیری کافی را به دست آورد.
• علاوه بر تمرینات واترپلو، از سایر تمرین‌ها بدن سازی به منظور ارتقای سطح قدرت و انعطاف پذیری بدن استفاده کنید.
• حتما" در حین و بعد از ورزش آب فراوان بنوشید.
• قبل از ورزش بدن خود را گرم کنید.
• بعد از خروج از آب، تمرینات کشش را فراموش نکنید.
• از وسایل ایمنی و عینک شنا استفاده کنید.
• اگر احساس کردید آسیب دیده‌اید، بلافاصله ورزش را متوقف کنید و در صورت لزوم از کمپرس یخ و بالا نگه داشتن اندان آسیب دیده استفاده کرده و به پزشک مراجعه کنید و تا بهبود کامل ورزش نکنید.