25 ذی الحجه، نزول سوره انسان در شان اهل بیت

بیست و پنجم ذی‌الحجه یادآور روزی است که حضرت علی(ع) و فاطمه زهرا(س) برای بهبود بیماری حسنین سه روز، روزه گرفتند و از قضا هر سه افطاری آن را به نیازمندان بخشیدند در این روز سوره" هل اُتی" در شأن اهل بیت عصمت و طهارت نازل شد.

ماجرای این روز بسیار مهم که سراسر آن، درس و پیام برای مسلمین است از این قرار بود که امام حسن مجتبی و امام حسین (علیهم السلام) در ایام کودکی بیمار شدند و پیامبر اکرم(ص) به همراه برخی از صحابه از آنان عیادت نمودند. آن گاه پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند: اگر برای بهبودی آنان نذری نمایی، امید است خداوند سبحان زودتر شفا عنایت کند.

حضرت علی (ع) گفتند: ای رسول خدا! برای شفای آن دو نذر می‌کنم که سه روز، روزه شکر به جای آورم. حضرت فاطمه زهرا(س) و خدمتکارشان فضه نیز به مانند ایشان نذر کردند. چند روزی نگذشت که دو ریحانه رسول خدا(ص) شفا یافتند و حضرت علی (ع)و همسرشان فاطمه زهرا (س) قصد کردند که به نذرشان وفا کرده و سه روز روزه شکر بگیرند.

در آن زمان وضع مادی اکثر مسلمانان، به ویژه خانواده حضرت علی (ع)بسیار پایین بود و به سختی می‌گذشت. بدین لحاظ آن حضرت ناچار شد، از شمعون بن حاریای یهودی، مقداری جو قرض کند و آن را پس از آسیاب کردن، برای پخت نان استفاده کند و یا به روایتی دیگر، برای شمعون یهودی مقداری پشم ریسید و اجرت آن را، سه من جو دریافت کرد.

فاطمه زهرا(س) آن جو را آسیاب و به سه بخش تقسیم کردند و هر بخشی را برای افطاری یک روز جدا کردند و سپس آن‌ها را در سه روز متوالی نان پختند.

بخشش سه افطاری به نیازمندان در سخت‌ترین شرایط

آن بزرگواران از روز بیست و پنجم ذی حجه شروع به روزه گرفتن و ادا نمودن نذر خویش کردند. حضرت علی (ع)در روز اول، نماز مغرب را با پیامبر (ص)به جا آورد و سپس برای صرف افطار به خانه رفت.

ولی همین که در سر سفره نشست، مستمند و بیچاره‌ای از راه رسید و از آنان غذا طلبید. حضرت علی (ع)فرمودند که سهمیه وی را به آن فقیر دهند. فاطمه زهرا(س)، فضه و امام حسن (ع)و امام حسین (ع)نیز به پیروی آن حضرت سهمیه اندک خود را به فقیر داده و خودشان با آب افطار نمودند و روز بعد را با همین وضع روزه گرفتند.

فاطمه زهرا (س)در روز دوم، بخش دیگر آرد را نان پختند و منتظر افطار ماندند که او و همسر و فرزندانش با آن نان افطار کنند. ولی در این شب نیز یتیمی از راه رسید و درخواست غذا نمود. جملگی سهمیه خود را به یتیم داده و خود با آب افطار کردند و روز سوم را با همان وضع روزه گرفتند.

در روز سوم نیز فاطمه زهرا (س)باقی مانده آرد را نان پخت و در سر سفره گذاشت، تا هنگام افطار، همگی از آن تناول کنند، اما در این شب نیز محتاج دیگری فرارسید. وی اسیر بی بضاعت و گرسنه‌ای بود که از فرط گرسنگی و دربدری، به خانه امام علی (ع) پناه آورد. در این شب نیز اهل خانه، غذای خود را به اسیر بخشیدند و تنها با آب افطار کردند.

نزول آیات شریفه سوره "هل اتی" در شان اهل‌بیت(ع)

روز چهارم، حضرت علی (ع)دست فرزندانش حسن و حسین علیهماالسلام را گرفتند و نزد رسول خدا (ص)رفتند، در حالی که فرزندانش از شدت گرسنگی می‌لرزیدند. پیامبر (ص)از وضعیت آنان پرسید و حضرت علی (ع)ماجرا را برای آن حضرت تعریف کردند.

پیامبر (ص)آن دو را در آغوش گرفت و به نزد دختر خود، فاطمه (س) آمد و دید وی در محراب عبادتش نشسته و به عبادت مشغول است، ولی چهره مبارکش از گرسنگی زرد و چشمانش گود شده است و کلاً بی حال است. پیامبر (ص) از دیدن آنان بسیار متأثر و غمگین شد و دست بندگی به سوی پروردگارش بلند کرد و گفت: " و اغوثاه، یا الله اهل بیت محمد یموتون جوعاً" یعنی: ای داد، ای خدا! اهل بیت محمد از گرسنگی می‌میرند.

رضایت الهی مزد فداکاری علی(ع) و اهل‌بیتش

در همین هنگام جبرئیل امین فرود آمد و عرض کرد: ای رسول خدا (ص) آن چه خداوند متعال درباره اهل بیت تو عنایت کرده است، بنگر. فرمود: چه چیزی را بنگرم!

جبرئیل امین این سوره را که در شأن فداکاری حضرت (ع)و همسرش فاطمه زهرا (س)و فرزندانش حسن و حسین علیهماالسلام نازل شد، بر آن حضرت قرائت کرد: «هَل اَتی عَلَی الاِنسانِ حینٌ مِنَ الدَّهرِ... اِنَّما نُطعِمُکُم لِوَجهِ اللهِ لانُریدُ مِنکُم جَزائاً وَ لاشَکوراً...».(1)

بنا به روایتی در آن روز برای اهل بیت فداکار پیامبر (ص)غذایی از آسمان فرود آمد و آن را تا هفت روز تناول کردند.

بدین گونه، خداوند سبحان از ایثار و خودگذشتگی حضرت علی (ع)و خانواده بی نظیرش تقدیر کرد و قلب پیامبر (ص)را تسلی بخشید.