اسم انواع دایناسورها

بسیاری معتقدند دایناسورها 65 میلیون سال پیش در اثر اصابت یک شهاب سنگ به زمین منقرض شدند، اما حقیقت این است که این حیوانات عجیب تا 700 هزار سال بعد از این واقعه روی کره زمین زندگی می کردند. دایناسورها حدود دویست میلیون سال پیش منقرض شدند و به سلطنتشان بر روی خشکی در دوره های ژوراسیک و کرتاسه اداه دادند. تا قبل از انقراض دایناسور ها؛ دایناسورها را به دو گروه دایناسورهای پرنده‌ سان که همان پرندگان هستند، و دایناسورهای غیر پرنده‌ سان که شامل سایر دایناسورها می‌ شوند، تقسیم‌ می شوند. در این نوشته از آسمونی، انواع دایناسورها و بعضی از حقایق جالب در مورد آن ها را بیان می کنیم.

آوکاسورس (Aucasaurus)

آوکاسورس (به معنی سوسمار آوکا) آبلی سوریدی با 5 متر طول و 700 کیلوگرم وزن بود که 78 تا 83 میلیون سال پیش در اواخر کرتاسه در آرژانتین می زیست. این جانور از روی سنگواره اسکلت نسبتآ کاملی که از آن پیدا شده است شناخته می شود.

کونکاونیتور (Concavenator)

کونکاونیتور این کارکارودونتوسورید 6 متری که 125 تا 130 میلیون سال پیش در جنوب اروپا زندگی می کرد ، یکی از آخرین کارنوسور های کشف شده است . ظاهرآ اسپاینوسور ها تنها تروپودهایی نبوده اند که تیغ های عصبی بر آمده داشته اند ، بلکه بسیاری از کارکارودونتوسورید ها و نیز کونکاونیتور و آکروکانتوسورس صاحب چنین کوهانهایی بوده اند.نکته مهم دیگری که با کشف این دایناسور برای ما مشخص شد ، این بود که حتی تروپودهای غول پیکری مثل کارنوسورها نیز پرهایی ابتدایی و خار مانند و احتمالآ کرکپر های ظریفتری داشتند.

 آلتیرینوس (Altirhinus)

آلتیرینوس (به معنی بینی بلند) دایناسور ارنیتوپود گیاهخوار از خانواده هادروسورید ها بوده است . این دایناسور در دوره کرتاسه و 120 تا 100 میلیون سال پیش در آسیا می زیست . سنگواره این دایناسور در سال 1998 توسط دیوید نورمن و در خورندخ ، دراگانوو (در استان گبی شرقی) در جنوب مرکزی مغولستان پیدا و نامگذاری شد . این دایناسور از روی 5 بخش از اسکلتش و 2 جمجمه یافت شده شناخته می شود . این دایناسور 7 تا 8 متر طول ، 2 متر ارتفاع تا کفل و 4 تن وزن داشت . آلتیرینوس یک منقار بلند روی پوزه گردش داشت و یک زائده میخ مانند روی هر شستش داشت . احتمالآ این دایناسور با بینی بزرگش حس بویایی خوبی داشته است . این دایناسور می توانسته است روی دوپا راه برود یا روی چهارپا به چرا مشغول باشد . دستان این دایناسور کمی از پاهایش بلند تر بودند.

باریونیکس (Baryonyx)

باریونیکس (به معنی پنجه سنگین)، یک دایناسور تروپود گوشتخوار از خانواده اسپاینوسوریدها مربوط به دوره کرتاسه پیشین می‌باشد. این جانور 130 تا 125 میلیون سال پیش می‌زیسته که حدود 8.5 تا 10 متر طول و 1700 کیلوگرم وزن داشت‌است. این دایناسور آرواره‌های کروکودیل مانند و بدنی تسمه مانند داشت. دانشمندان فکر می کنند که این دایناسور با استفاده از چنگالهای قلاب مانند خود و دستانش از آب ماهی می گرفته است . سنگواره باریونیکس در اسپانیا و پرتغال کشف شده‌است و در سال 1986 به وسیله چاریگ نام‌گذاری شد. گونه خاص این جنس باریونیکس والکری نام دارد.

آمفی سیلیاس (Amphicoelias)

آمفی سیلیاس دایناسوری سوروپودومورف از خانواده دیپلودوکوید ها بوده است که 115 تا 150 میلیون سال پیش در آمریکای شمالی می زیسته است . این دایناسور شاید بزرگترین جانوری باشد که روی زمین راه رفته است . گرچه نمونه خیلی کاملی از این دایناسور بدست نیامده مقایسه اندازه مهر های آمفی سیلیاس با دیپلودکس نشان می دهد که آمفی سیلیاس 60 متر طول و در حدود 100 تا 150 تن وزن داشته است.

 گالیمیموس (Gallimimus)

گالیمیموس (به معنی تقلیدکننده خروس)، یک دایناسور تروپود گوشتخوار مربوط به دوره کرتاسه پسین می‌باشد که 70 میلیون سال پیش می‌زیست. سنگواره این دایناسور در صحرای گوبی مغولستان کشف شده‌است و در سال 1972 به وسیله اوسمولسکا نام‌گذاری شد.گونه خاص این جنس گالیمیموس بوللتوس نام دارد. تخمین زده می شود این دایناسور می توانسته است 60 کیلومتر در ساعت بدود .

اوویرپتور (Oviraptor)

اوویرپتور (به معنی تخم ربا) ، یک دایناسور تروپود همه چیز خوار دوپا مربوط به دوره کرتاسه پسین می‌باشد که در 75 تا 85 میلیون سال پیش می‌زیست. این دایناسور 2 متر طول ، 1 متر ارتفاع و 20 تا 30 کیلوگرم وزن داشت. سنگواره این دایناسور در آسیا(مغولستان) کشف شده‌است و در سال 1924 به وسیله هنری اسبورن نام‌گذاری شده است. گونه خاص این جنس اوویرپتور فیلوسرانتوپس نام دارد.اوویرپتور، دایناسوری با سری طوطی مانند،پوزه ای بی دندان،انگشتانی بلندو پاهایی دراز بود و احتمالآ پر نیز داشته است. سنگواره این دایناسور را در کنار تعدادی تخم یافتند و تصور کردند که بخاطر شکل منقار این دایناسور این تخمها غذای او بوده است و به همین علت نام وی را تخم ربا گذاشتند . اما بعد ها متوجه شدند که این دایناسور که نر هم بوده روی تخم ها خوابیده بوده است تا جوجه ها سر از تخم در بیاورند .شکل منقار البته حاکی از این است که این دایناسور از میوه های سفت ، تخم ها و احتمالآ نرم تنان صدفدار تغذیه می کرده است.

جیگانوتوسورس (Giganotosaurus)

جیگانوتوسورس (به معنی سوسمار غول پیکرجنوبی)، یک دایناسور گوشتخوار مربوط به دوره کرتاسه میانی می‌ باشد که در 97 میلیون سال پیش می‌زیست. سنگواره این دایناسور در پاتاگونیا، آرژانتین کشف شده‌است و در سال 1994 به وسیله کوریا و سالگادو نام‌گذاری شد.گونه خاص این جنس جیگانوتوسورس کارولینی نام دارد.

ولاسیراپتور (Velociraptor)

ولاسیراپتور تروپودی با 1.8 متر طول ، 1 متر ارتفاع و 15 کیلوگرم وزن بود که در دوره کرتاسه در آسیا (مغولستان) می زیست . این دایناسور سری باریک با چشمانی رو به جلو داشته که به او کمک می کرده دقیقتر روبه روی خود را ببیند.چنگالهای در دستها و پاها و داشتن پاهای بلند و قوی که به آن توانایی سرعت زیادی را می داده سبب شده که این جانور یک درنده ی تمام عیار باشد.دانشمندان فسیل این دایناسور را در حالی یافتند که با یک پروتوسراتوپس(سراتوپسین گیاهخوار) گلاویزشده بود . فسیل این دایناسور در سال 1924 کشف گردید.

ینونیکوس(Deinonychus)

دینونیکوس (به معنی چنگال ترسناک) درومائوسوریدی 3 متری (با احتساب دم) بود که 100 تا 110 میلیون سال پیش در اواسط دوره کرتاسه در غرب آمریکا می زیست . این دایناسور بسیار شبیه به پرندگان و از خویشاوندان نزدیک آنها محسوب می شود . این دایناسورها پر هم داشته اند اما قادر به پرواز نبوده اند زیرا بازو هایشان آن قدر کوچک بوده است که نمی توانسته بال باشد و شاید این پرها بدرد گرم کردن بدن جانور می خورده است . استخوانها در این دایناسور سبک و توخالی بوده است . این جانور قادر به دویدن و پریدن بوده است . آنها حیواناتی چابک و فعال و احتمالآ خونگرم بوده اند . روی پاهای عقب این جانور چنگالهای بزرگ و کشنده ای به طول 12 سانتی متر وجود داشت . جانور از این چنگالها برای پاره کردن گوشت شکارش استفاده می کرده است . سنگواره تعدادی دینونیکوس در حال شکار یک دایناسور گیاهخوار بزرگ (تنونتوسورس) پیدا شده است احتمالآ آنها گروهی به شکار می رفته اند.

اسپاینوسورس (Spinosaurus)

اسپاینوسورس یا دایناسور تیغی، که برخی آن را اسپینوزوروس هم تلفظ می‌کنند، بزرگ‌ترین دایناسور گوشتخوار ساکن بر روی زمین بوده‌است. این دایناسور حتی از تی رکس و ژیگانوتوسورس نیز بزرگتر بوده‌است. به طوری که طول آن به 14 تا 16 متر و بلندی آن به 6 متر می‌رسیده‌است و وزن آن نیز 10 تن بوده‌است.البته این موضوع کمی عجیب است زیرا در دوره های مختلف دیرینه شناسی معمولا تنها یک گوشتخوار بزرگ وجود دارد ولی در زمان این دایناسور وجود دایناسوری به بزرگی تیرانوسورس کمی با گفته های ما متناقض است که این طور توجیه میشود که شکار های این دایناسور با شکار های تی رکس کاملا متفاوت است ،برای مثال این دایناسور ماهی و تروسور میخورده در حالیکه شکار تی رکس معمولا آنکایلوپلکس ها بزرگ بوده است.واژه اسپینوسور از دو واژه (spine) به معنای تیغ و خارو (saurus) به معنای مارمولک تشکیل شده‌است.

اولین مشخصه مهمی که دیرینه شناسان توسط آن این جاندار را مشخص میکنند شکل جمجمه و صفحه بادبانی شکل ایجاد شده بر روی کمر این جاندار است.که ابتدا به شرح این دو مشخصه میپردازیم: ستون فقرات در اسپینوسورس به طرف بیرون گسترش یافته‌اند و ساختاری بادبانی شکل بوجود آورده‌اند.طول این تیغه های عصبی به دو متر می‌رسیده‌است.و محتمل ترین دلیل برای بوجود آمدن این تیغه ها انتخاب جنسی است. واینگونه توضیح میدهند که هر نری دارای بادبان بلندتری بود از شانس انتخاب بیش تری توسط جنس ماده برخوردار بوده است. آرواره و جمجمه آن که در سال 2006 منتشر شده‌است نشان می‌دهد که اسپینوسورس یکی از بزرگ‌ترین و درازترین جمجمه‌ها را در دایناسورهای گوشتخوار داشته است.طول این جمجمه در حدود 175 سانتی متر می‌باشد واین جمجمه به پوزه‌ای باریک ختم می‌شودیک تاج کوچک هم در بین دو چشم آن وجود دارد.

تریسراتوپس (Triceratops)

تریسراتوپس،یا سه‌شاخ‌چهره، دایناسوری شاخ‌دار و گیاه‌خوار از دوره کرتاسه می‌باشد.نام تریسراتوپس از کلمه یونانی -tri/τρι به معنی سه و کلمه یونانی ceras/κέρας به معنای شاخ و کلمه یونانی -ops/ωψ به معنای صورت گرفته شده و به معنای سه شاخ صورت است.تریسراتوپس یک دسته منقرض شده از دایناسورهای شاخ‌دار علف‌خوار بودند که در طی مرحله آشکوب دوره کرتاسه پسین از دورهٔ کرتاسه پسین زندگی می‌کرده‌اند. (حدود 68 تا 65 میلیون سال قبل (mya) در آمریکای شمالی).

تریسراتوپس یکی از آخرین دایناسورها بوده که قبل از رویداد عظیم انقراض دوران سوم کرتاسه تکامل یافتند. وجود یک یقیه بزرگ استخوانی و سه شاخ روی بدن چهارپای بزرگش، و شباهت‌هایش با کرگدن های امروزی، باعث شده تریسراتوپس یکی از شناخته‌ترین دایناسورها باشد. احتمالا تریسراتوپس از دو شاخ بلندش بعنوان سلاح در برابر تیرانوساروس و عشقبازی (مانند گوزن) و چیره شدن بر رقبا استفاده می‌کرده‌است.این دایناسور روی چهارپای محکم و ستون مانندش راه می‌رفته‌است. بخصوص دو پای جلویی‌اش قوی تر بودند چون باید وزن سر بسیار سنگین‌اش را تحمل می‌کردند. تریسراتوپس‌ها بزرگترین دایناسورهای سه شاخ بوده‌اند که احتمالا در دسته‌های بزرگ، مانند فیل های امروزی، زندگی می‌کردند.تخمین زده می‌شود که تریسراتوپس حدوداً 7٫9 تا 9 متر طول، 2٫9 تا 3 متر ارتفاع و 6٫1 تا 12 تن وزن داشتند.

آلوساروس (Allosaurus)

آلوساروس (به معنی سوسمار دیگر) تروپودی با 12 متر طول ، 5 متر ارتفاع و 2 تن وزن بود که 135 تا 153 میلیون سال پیش در اواخر ژوراسیک در ایالات متحده آمریکا و تانزانیا می زیست . این دایناسور که روی دو پا راه می رفت می توانست دایناسور هایی مانند دیپلودوکوس و استگوساروس را شکار کند . این دایناسور دندانهایی 10 تا 15 سانتیمتری داشت که مانند خنجر بود و در کناره های آن دندانه داشت و بعلت خمیدگی اش مانع از فرار طعمه از آرواره اش می شد.

ایگوآنودون (Iguanodon)

ایگوآنودون‏ به معنای دندان ایگوانا، دایناسوری ارنیتوپود و گیاه‌خوار از دوره کرتاسه می‌باشد. این جانور 130 تا 120 میلیون سال پیش می‌زیسته است.ایگوانودون دایناسوری گیاهخوار، یک دسته از دایناسورهای پرنده‌پا هستند که به طور تقریبی بین هیپسیلودونتیس سریع دوپای و دایناسورهای منقار اردکی زندگی می‌کردند. شناسهٔ بارز آن‌ها شست دست بزرگشان بوده که برای مقابله با دشمنانشان از آن استفاده می‌کردند و روی هر انگشت شصتش یک عضو میخی استوانه‌ای داشت.ایگوانودون در سال 1822 (میلادی) کشف شد و بوسیله زمین شناس انگلیسی گدئون مانتل در سال 1825 (میلادی) نامگذاری شد. ایگوانودون دومین دایناسوری است که بعد از مگالوساروس نامگذاری شده‌است. انواع زیادی از ایگوانادون‌های نام گذاری شده از دوره کیمبرجین تا دوره سنومانین از آسیا ، اروپا و آمریکای شمالی سن یابی شده‌اند.ایگواندون یک گیاهخوار عظیم هیکل بوده که با دوپا یا چهار پا می‌توانسته حرکت کند مشهورترین گونه پریسارتنیس بوده که برآورد شده حدود 3/8 تن وزن 10 متر طول (بزرگ‌سالان 13 متر طول) داشتند، البته گونه‌های دیگر خیلی بزرگ نبودند.

پاکیکفالوساروس (Pachycephalosaurus)

پاکیکفالوساروس (به معنی سوسمار سخت سر) دایناسوری گیاهخوار دوپا بود به طول 8 متر ، ارتفاع 6 متر و 3 تن وزن که 76 تا 65 میلیون سال پیش در اواخر دوره کرتاسه در ایالت متحده آمریکا در کانادا می زیست . دندانهای مسطح خمیده و دندانه دار داشت که با آن مواد گیاهی را می خورد . در سال 1943 توسط براون و شلایکجر نامگذاری شد .

پاراسارولوفوس (Parasaurolophus)

پاراسارولوفوس (شبه سارولوفوس) هادروسوریدی بود که 11 متر طول ، 5.2 متر ارتفاع و 3500 کیلوگرم داشت و 76 تا 74 میلیون سال پیش در اواخر دوره کرتاسه در ایالات متحده آمریکا ، کانادا می زیست . این دایناسور می توانست روی دو پایش و روی چهارپا راه برود . او با آرواره منقاردارش که درون آن دندانهایی نیز قرار داشت برگ درختانی مانند کاج سوزنی را می توانست بخورد.

مارشوساروس (Marshosaurus)

مارشوساروس به معنی سوسمار (اتنیل چارلز) مارش تروپودی 6 متری بود که 142 تا 154 میلیون سال پیش در اواخر دوره ژوراسیک در ایالات متحده آمریکا می زیست . این دایناسور از روی قسمتی از جمجمه و پسا جمجمه ای اش شناخته می شود . این دایناسور درسال 1976 توسط مدسن نامگذاری شد .

آپاتوساروس (Apatosaurus)

آپاتوساروس (به معنی سوسمار فریبنده) سوروپودی 21 متری بود که 145 تا 154 میلیون سال پیش در اواخر ژوراسیک در ایالات متحده آمریکا می زیست . این دایناسور توسط مارش در سال 1877 نامگذاری شد .

یوپلوسفالوس (Euoplocephalus)

یوپلوسفالوس یا زره‌کلّه یکی از بزرگ‌ترین دایناسورها از خانوادهٔ آنکیلوسورین است و اندازهٔ آن مانند یک فیل کوچک است. یوپلوسفالوس 6 متر قد و نزدیک 2 تن وزن دارد. تمام سر و بدن یوپلوسفالوس از زره تشکیل شده‌است. وسیلهٔ دفاعی او در برابر دشمنانش دمش است.معنی نام علمی این جانور «دارای سری با زره خوب» است.

پیناکوساروس (Pinacosaurus)

پیناکوساروس (به معنی سوسمار تخته پوش) دایناسور آنکیلوسورید بود که 5 متر طول ، 3 متر ارتفاع و 1 تن وزن داشت که 75 تا 81 میلیون سال پیش در اواخر کرتاسه در جمهوری خلق چین ، مونگولیا می زیست . تعدادی از سنگواره های پیناکوساروس های جوان با هم پیدا شده اند . این دایناسور درسال 1933 توسط گیلمور نامگذاری شد .

گاستونیا (Gastonia)

گاستونیا (به معنی گاستونیا)، یک دایناسور گیاهخوار آنکیلوسورید مربوط به دوره کرتاسه پیشین می‌باشد که در 126 تا 125 میلیون سال پیش می‌زیست. سنگواره این دایناسور در آمریکای شمالی کشف شده‌است و در سال 1998 به وسیله جی.کرکلند نام‌گذاری شد. گونه خاص این جنس گاستونیا بورگی نام دارد.

آلبرتاسراتوپس (Albertaceratops)

آلبرتاسراتوپس (به معنی شاخ چهره آلبرتا) یک دایناسور سراتوپسین 7متری بود که 75 تا 80 میلیون سال پیش در اواخر کرتاسه در ایالات متحده امریکا ، کانادا می زیسته است . این دایناسور از روی جمجمه خوب حفظ شده اش و یک استخوان کامل که در سال 2001 در مونتانا کشف شد ، شناخته می شود . او شاخهای بلندی روی پیشانی اش داشت که شبیه به دیگر دایناسور های خانواده فرعی سنتروسورین ها نبود .

استایراکوساروس (Styracosaurus)

استایراکوساروس (به معنی سوسمار میخدار) دایناسور سراتوپسین 5.5 متری بود که 70 تا 76 میلیون سال پیش در اواخر کرتاسه در ایالات متحده آمریکا ، کانادا می زیست . این دایناسور در سال 1913 توسط لمب نامگذاری شد .

اکروکانتوساروس (Acrocanthosaurus)

پلوروساروس (Pelorosaurus)

پلوروساروس (به معنی سوسمار غول پیکر) سوروپودی تقریبآ 25 متری بود که 125 میلیون سال پیش در اوایل کرتاسه در انگلستان می زیست . این دایناسور در سال 1850 توسط منتل نامگذاری شد .

ملانوروساروس (Melanorosaurus)

ملانوروساروس به معنی سوسمار (کوه) سیاه از اولین سوروپود ها بود و 12 متر طول داشت . این دایناسور همه چیزخوار 221 تا227 میلیون سال پیش در اواخر دوره تریاس در آفریقای جنوبی می زیست . این دایناسور درسال 1924 توسط هاتون نامگذاری شد .

ایزیساروس (Isisaurus)

ایزیساروس (به معنی سوسمار آی اس آی (موسسه آماری هند) دایناسوری سوروپود بود که 71 تا 65 میلیون سال پیش در اواخر کرتاسه در هند می زیست . این دایناسور بسیار شبیه به زرافه های امروزی بود . در مدفوع این دایناسور قارچ یافت شده است . این دایناسور توسط جین و باندیوپادهیای در سال 1997 نامگذاری شد .